Notulen van de vergaderingen der Staten van Holland 1620-1640 door N. Stellingwerff en S. Schot

 
English | Nederlands

Aantekeningen op 20 april 1638

ZITTING H

Staten van Holland en Westfriesland, Zitting van 15 april tot 28 april 1638

Dinsdag 20 april 1638 voor- en nanoen

18. Zijn geleesen brieven van de commandeur Jochem Golsteijn van Mastricht, bij dewelcke de informatiën binnen dezelve stadt tegens de hooffde van de conspirateurs genomen werden overgesonden, met versoeck dewijl 't een zaecke van gewichte is die seer verre siet om last hoe haer te draeghen so in' t executeren van de principale hooffden alsmeede in de voorder examinatie omme te mogen weeten de vordere complicen ende specialijcken meede zal haer te draeghen in 't suyveren van de stadt van so schaedelijcken gebroedtsel ende off nyet al de collegiën van jesuïten, monnicken ende papen sullen uytte stadt bannen ende haer goederen confiscqueren, omdattet meerendeel verstaen worden haer eedt van getrouwicheyt tegens het landt gebroocken te hebben, waerop gedelibereert zijnde, worde verstaen dat deese zaecke aen de chrijsraet ende dienvolgens aen den Raedt van State vervallen was ende dat men daeromme de vergaderinge daervan ontlasten ende aen den Raedt deese zaecke ende de conservatie van de hoogheyt van 't landt op 't beste soude recommanderen.

19. Die van Rotterdam proponeerden effter de groote ongelegentheydt van 't Collegie ter Admiraliteyt aldaer ende hoe grootelijck dat hetzelve jaerlijcx ten affteren gaet ende tecort compt, ende dat dien nyettegenstaende den Raedt van State nyet naelaet haer van tijt te tijdt noch vorder te incommoderen mettet onttrecken van 't incomen van de comptoiren opte rivieren, so verre ghaende dat ter occasie datte raeden van haer College last aen de ontfangers van de comptoiren hadden gegheeven om geen penningen op ordonnantie van den Raedt te demanueren, sij ter contrariën nyet alleen aen haer versocht hebben affdoeninge van dit verbot, maer daerbeneffens aen alle convoymeesters van deese provintie expres aengeschreven hebben haer tegens haere ordonnantie nyet te stellen off dattet op haer personen sullen verhaelen, welcke saecke ondraeghlijcken is ende nyet langer met goede ooghen aengesien can worden. Want off wel waer is datten Raedt van oudts de limiten van 't landt mette conquesten so verre nyet geëxtendeert zijnde als jegenwoordigh, volgens het gerestringeerde consent van de provintie van Gelderlant op 't consenteren van de convoien ende licenten gewoon is geweest te assigneren op 't comptoir van Nimmegen, Bommel ende Thiel, so is effenwel mede waer dattet zelve incomen van die drye comptoiren de reste in Hollandt ontfangen werdende nyet meerder en heefft geïmporteert als 10.000 £ ’s jaers, daer ter contrariën dat nu buyten Hollandt ontfangen wordt opte buytencomptoiren van de Mase alleen ende als vooren gediverteert werdt, wel bedraeght 70.000 £ daertoe zij voor de conquesten geen maght hebben gehadt ende naederhandt genochsaem tegens deese provintie ende tot extreme prejuditie van dezelve geusurpeert hebben, versochten daeromme dat deur onse gedeputeerden ter Generaliteyt deese usurpatie boven aengeweesen ende bekent gemaeckt moght werden ten eynde moght werden gesteuyt, so nyet dat vanweegen deese provintie daertegens naerder behoort te werden voorsien so mettet affschaffen van de binnenlandse pasporten als andersints. Hierop gedelibereert zijnde, is verstaen dat de vorige gedeputeerden werden versocht om mette eerste gelegentheyt deese zaecke ter Generaliteyt in te brengen ende d'zelve te disponeren dat den Raedt magh werden gelast in toecomende hiervan te supersederen, bij weygeringe daervan rapport te doen om alsdan naerder inne geresolveert te worden.

20. D'zelve heeren van Rotterdam claegende over de ongelijckheyt van de comptoiren der Admiraliteyten ende hoe dat mettet affneemen van de custscheepen haer Collegie verlooren hadde een subsidie van 492.000 £ over 7 scheepen, 1 jaght, ende die van Amsterdam over 14 scheepen ende 2 jaghten maer 60.000 £, in voeghen dat nu nyet alleen haer eygen zaecken van de Admiraliteyt conden rechten maer dat daerenboven noch een goede somme, jae so sommige verclaeren wel 200.000 £ te boven souden comen, ende versoeckende derhalven dat deese in egualiteyt geëffent ende opte remonstrantie van de Admiraliteyten van Rotterdam lest overgeleevert naerder moght werden geleth. Die van Amsterdam hiertegens haer opposerende, verclaerden dat dit versoeck van de heeren van Rotterdam t'eenemael impertinent ende ook ongefondeert is, dewijl nyet bevonden zal worden dat totte convoien haer yet overschiet, maer wel dat noch een groote somme tecort compt, om welcker oorsaecken wille de directie van 't extraordinair convoy op Oosten ende Noorweegen van jaer te jaer moet ingewillight worden, bedraegende ontrent 400.000 £, sonder welcke penningen de zaecken nyet ghaende souden connen werden gehouden ende dat mitsdien het versoeck van Rotterdam nergens anders toe soude strecken als om haer Collegie, die deur beneficie van de neeringe die daer is een goede somme importeert ende op welcker defentie de coopluyden reeckeninge maecken, te oncleeden om die van Rotterdam daermeede te decken, dat tegens alle reedenen soude sijn deurdien haer cleyn ontfangh een teycken is van cleyne neeringe ende dat mitsdien met haeren ontfangh haer hoorden te bedroopen. In allen gevalle conden nyet verstaen dat haer College yet onttrocken conde werden also weynigh als de neeringen ende so de vergaderinge opte remonstrantie bij den Admiraliteyt tot Rotterdam overgeleevert geneegen moght zijn naerder te besogneren, verclaerden haer nyet bequaem te vinden om in eenige poincten van middelen te connen adviseren. Die van Rotterdam hiertegens sustineerden dat nyet alleen nae de gemeene rechten maer oock nae de instructie van de Admiraliteyten opte equiteyt zelve gefondeert notoir ende bekent was dat de gemeene middelen van 't landt tot yders defensie oock in 't particulier behoorden geïmploieert te worden dat daerop de geheele regeeringe steunt, dan belanghende 't overschot van 't College van Amsterdam, hoewel 'tzelve claer genoch is so sij meenen, dewijl effenwel ontkent werdt, dat dienaenghaende naerder ondersoeck behoort te werden gedaen offte so men die saecke van de handt soude willen schuyven, verclaeren van gelijcken last te hebben om in geenighe poincten te consenteren solange daerinne nyet en zal weesen voorsien, elck anderen ondertussen de oorsaecken van de 't affterheeden, de quade directie die daer is bij de Collegiën in 't nyet affdancken van de oorloghscheepen, in 't conniveren van de convoien ende in 't passeren van allerhande lorrendraijerijen verwijtende. Waerop gedelibereert zijnde meenden de Edelen dat deese clachten best souden connen werden voorgenomen mettet generael verpachten van convoien, tot dien eynde den voortgang van 't besogne recommanderende ende dat men interim mette pointen van beschrijvinge soude voortgaen sonder t'een aen t'andere te binden; andere meenende dat men tenmintsten de remonstrantiën eens behoorde te doen leesen om te weeten wat van de zaecke is ende teffens meede verneemen offer overschot bij 't College van Amsterdam is off nyet, daer de heeren van Amsterdam zeer tegens formaliseerden. Maer den heer van Noordwijck interim uytte Generaliteyt incomende, verclaerde dat deese remonstrantie daer alreede hadde gedient; dat oock de rescriptie van 't Collegie van Amsterdam daertegens alreede was becomen ende datte Staten-Generael goedgevonden hadden partijen te beschrijven tegens den 10en maii om tegens malcanderen gehoort te werden. Is verstaen dat hier ter vergaderinge meede de voors. remonstrantie ende rescriptie zal worden geleesen oock de aenweesende deputeerden van Amsterdam op gehoort om dan naerder inne te resolveren.

21. Op 't misnoegen van de leeden voor deesen bekent gemaeckt over het traegh aencomen van eenige leeden ende datten precijsen dagh van uytschrijvinge nyet en werdt waergenomen tot prejuditie van verscheyden leeden ende veraffteringe van de zaecken van ’t landt, is in deliberatie geleyt wat ordre daertegens te beraemen, alsmeede op het precijs bijeencomen voor- ende naernoen, worde bij verscheyden leeden geallegeert datte lange vergaderingen oorsaecke waeren van de traege bijeencompsten ende daerop een vasten voet gestelt weesende, goede beterschap soude weesen te verwachten ende is eyntlijck bij de leeden eenparichlijcken geallegeert dat voortaen den dagh precijse bij alle leden sal worden waergenomen, datt men mette besognes en requesten in voorvallende saecken ende 't vergheeven van ampten ende officiën zal mogen voortvaeren ende datte absente leeden gehouden sullen werden voor present ende 't gepasseerde sullen moeten gestandt doen ende aquiesceren mits datte verre geleegen steeden in herffst- ende wintertijden om quade weegen weer ende windts wille een dagh off twee sullen werden verschoont; dat men oock voor- ende naenoen precijse zal beginnen te besogneren opte gestelde uuren ende nae nyemant wachten. Is ter yet gepasseert datten affweesende off te laet comende daermeede zal moeten neemen contentement, Haerlem alleen ditzelve contradicerende, is effenwel geen veranderinge gevallen.

22. Is geleesen zeecker remonstrantie bij den admirael Tromp ingeleevert, claeghende over de cleyne courtesie van de Engelssen in zee dat met heele vlooten van 30 Ã 40 scheepen Duynkercken in- ende uytvaeren, daeronder temet viants fregatten schuylen, nyet lijdende eenige recherche maer met schieten de boots affkeerende, willende oock dat voor haer de vlagge gestreecken ende eerschooten sullen werden gedaen, gebruyckende oock temet acten van hostiliteyt, willende oock dat alle de scheepen van deese landen baeckengelt in Engelant sullen betaelen, verstaen dat dan vrij op Duynkercken ende andere Vlaemse havens mogen vaeren, schietende oock nae de vlaggen so men nyet tijdelijcken strijckt ende andere cleynicheeden meer haer aendoende. Versoeckt ordre hoe hem hierinne te draeghen. Is goedtgevonden eenige uytte vergaderinge te committeren om met Zijn Ex.cie hierover te communiceren ende bij secrete instructie off andersints daertegens te voorsien.

23. Is meede geleesen een tweede remonstrantie van dezelven admirael, verclaerende nu voor 4 maenden gevictalieert zijnde in zee te sullen ghaen ende versoeckende gedienstelijcken dat tegens zijn uytvallen weeder andere scheepen gereedt ofte tenminsten alle voorraet van anckers, cabels, touwen, zeylen, van vleesch ende gebacken broodt ende vordere behoefften tegen die tijdt in Goerede bij der handt magh weesen om daermeede datelijcken weeder in zee te connen ghaen, off protesteert van de onheylen die hij seecker weet dat anderssints sullen volghen, verclaerende daerinne onschuldigh te willen zijn, als bij hem tijdelijck genoch gewaerschout zijnde. Waerop omvraege gedaen weesende, meenden de heeren van Amsterdam, Hoorn, Enchuysen ende wij dattet versoeck nootsaeckelijck was, maer omme 'tzelve te connen presteren datte scheepen in de respective quartieren sullen moeten invallen, dat buyten sulcx in de nyeuwe ordre offte continuatie van dien nyet en conden consenteren. Rotterdam verstondt datte nyeuwe ordre ondienstigh ende de Collegiën nadeeligh was ende daerom de scheepen weeder onder de respective Collegiën behooren te werden gebracht ende d’zelve tot equippagegelt verschafft; 'tzelve sustineerden de heeren van Alckmaer, souden anders geen vorder penningen daertoe inwilligen connen. Andere tot de continuatie van de directie inclinerende, heeft om de dispariteyt van de opiniën de zaecke opgehouden moeten werden.

24. Ter Generaliteyt geresolveert zijnde datte 30.000 £ daer gereet leggende sullen werden geïmploieert tottet coopen van de drye nyeuwe fregatten van de Groote Visserije ende dat tottet cort, mitsgaders ‘tgunt tottet coopen van noch twee fregatten van de Cleyne Visserije ende 't maecken van twee roeijachten van nooden is, te verstaen dat vanweegen deese provintie voor haer quote daerinne ordre zal moeten werden gestelt ende bij de provintiën continuelijck aengehouden ten eynde van haer zijde nyet en mogen blijven in gebreecke.

25. Eyntlijck in omvraeghe gebracht zijnde het 7e point om de 2 sts. opte tonne byers tot 6 sts. te verhoogen, worde bij de meeste leeden so om de diversie van neeringe als om de groote inegualiteyt van de dunne ende dicke bieren geëxcuseert, sodat geen conclusie inne genomen heeft connen werden.

26. Als meede nyet op het 10e point om van de goude ende zijde lakenen 100.000 £ te trecken bij tauxatie van commissarisen ende magistraten van de steeden omdatte meeste leeden deesen voet nyet practicabel oordelden ende oock van al te groote costen.