© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Jaap Kerkhoven, Blaauboer, Catrien, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Blaauboer [08/09/2017]
BLAAUBOER, Catrien, vooral bekend als Trijntje Saunders-Blaauboer (geb. Amsterdam 23-3-1887 – gest. Deventer 20-6-1951), onderwijzeres, feministe en bestuurster. Dochter van Jacob Adriaan Blaauboer (1857-1894), kapitein koopvaardij, en Maartje Groet (1857-1888). Catrien Blaauboer trouwde op 23-12-1919 in Den Helder met Johannes Mattheus Saunders (1885-1954), leraar. Dit huwelijk bleef kinderloos.
Catrien (Trijntje) Blaauboer had geen gemakkelijke
start in het leven. Haar moeder overleed na een langdurig ziekbed toen Trijntje
zestien maanden oud was. Enkele maanden eerder was haar broertje gestorven.
Vader Blaauboer hertrouwde een jaar later met Guurtje Schermerhorn (1862-1941).
Na zijn overlijden in 1894 groeide Trijntje verder op bij haar stiefmoeder in
Sint Maarten. Met haar en haar jongere stiefbroer Cor Koster en zijn gezin zou Trijntje
haar leven lang intensief contact houden – ze correspondeerden met elkaar.
Wethouder Onderwijs
Na korte tijd op een school in Callantsoog werkzaam te zijn geweest werkte Trijntje Blaauboer van 1909 tot 1919 als onderwijzeres in Den Helder. De Nederlandse Onderwijzersbond, waarbij ze zich aansloot, was voor haar een ingang tot de sociale beweging in West-Friesland. Zo trad ze in 1912-13 naar voren binnen de Helderse afdeling van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht en was ze in 1911 medeoprichter van een afdeling van de Vrouwenclubs van de SDAP. In 1918 was ze prominent als spreker aanwezig op de mei-viering van de partij. In 1919 hekelde ze in een rede bij het jubileum van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht het ontbreken van vrouwennamen op de kieslijsten van de andere lokale partijen.
In december 1919 trouwde Trijntje Blaauboer met Johan Saunders. Hij had aanvankelijk gewerkt op de Rijkswerf in Den Helder en na zelfstudie voor de mo-akte een aanstelling gekregen in Kampen. Met hem verhuisde ze naar Deventer, waar Johan leraar werd op de Rijks-hbs. Hier werd Trijntje Saunders-Blaauboer opnieuw voorzitter van de Vrouwenclub van de SDAP. In 1921 en 1922 organiseerde zij de overkomst van kleuters uit berooide gezinnen in Wenen en hun onderdak bij SDAP-sympathisanten. Daarnaast richtte ze zich op preventie en nazorg op het gebied van de tuberculosebestrijding.
In 1927 werd Saunders-Blaauboer voor de SDAP gekozen in de gemeenteraad van Deventer en vrijwel aansluitend geïnstalleerd als wethouder onderwijs. Haar benoeming was ver buiten de regio een nieuwsfeit – vrouwelijk wethouders waren toen nog een zeldzaamheid. Als wethouder slaagde Saunders-Blaauboer erin, het niet-politieke karakter van die functie te combineren met een partijpolitiek geluid. Zij realiseerde de totstandkoming van een school voor schipperskinderen en de reorganisatie van de handelsavondschool en van de HBS voor Meisjes door uitbreiding van de bestaande cursus tot vijf jaar. Toch ondervond ze ook tegenwerking. Zo kreeg ze niet de door haar gewenste openluchtschool van de grond en bleef ook het overleg tussen lager en middelbaar onderwijs om te komen tot versoepeling van de toelatingsexamens zonder resultaat. Benoemingskwesties in het openbaar onderwijs liepen uit op conflicten met de onderwijsinspectie en met rector dr. L. Hillesum en de curatoren van het gymnasium, en uiteindelijk op een nederlaag voor college en raad.
Bestuurlijk werk
Aan de loopbaan van Trijntje Saunders-Blaauboer in de plaatselijke politiek kwam in 1931 abrupt een eind toen de Gemeentewet het raadslidmaatschap onmogelijk maakte voor de echtgenoot van een docent aan een Rijks-hbs. Zelf sprak ze van een onbevredigend slot en een onnatuurlijke dood. Kranten kopten dat de wethouder ging proberen weer een degelijke huisvrouw te worden. Saunders-Blaauboer bleef actief in de commissie tegen het schoolverzuim, het plaatselijk crisiscomité, de muziekschool, het Groene Kruis en de kraamzorg.
Vanaf 1931 was Saunders-Blaauboer lid van de sectie vakonderwijs van de Onderwijsraad, later van de onderafdelingen nijverheidsonderwijs voor meisjes en leerlingwezen voor meisjes. Dit werk zou ze doen tot aan haar dood. In 1932 stopte ze als voorzitter van de Vrouwenclub na een intern conflict. In 1940 was Saunders-Blaauboer ernstig ziek, maar ze herstelde. In haar brieven van 1944-45 schrijft ze over haar afkeer van Duitse maatregelen tegen de bevolking. Ze doorstond angsten tijdens aanhoudende bombardementen maar schrijft ook: ‘Wij wachten in de kelder geduldig af wat met ons gebeuren zal’. Tegelijk toonde ze zich begaan met de schooljeugd en schoot ze ook NSB-ouders te hulp als hun kind gevaar liep. Na het vertrek van een ingekwartierde Duitser op Dolle Dinsdag schrijft ze dat hij een leegte achter laat. Tot haar dood bleef zij voorzitter van het Groene Kruis.
Trijntje Saunders-Blaauboer stierf op 20 juni 1951 in haar woonhuis aan de Alexander Hegiusstraat (nr. 20) in Deventer. Sommige biografen melden dat zij door suïcide haar leven beëindigde.
Betekenis
Blaauboer was de eerste vrouw binnen het college van B&W van Deventer, en daarmee de eerste vrouwelijke wethouder van een grote gemeente. Dat verklaart waarom ze in de boeken is gekomen als eerste vrouwelijke wethouder van Nederland, terwijl dat Willy Hofman-Poot (Oostzaan) en Stiena Ruijpers-Erens (Valkenburg) waren, beiden benoemd in 1919. Uit haar toespraken en brieven spreken humor en een uitgesproken onafhankelijk oordeel. In raadsdebatten was zij gevreesd vanwege haar dossierkennis en snedige presentatie. In een wijk met straatnamen van Nederlandse vrouwen in Deventer is het kleinste straatje naar Trijntje Blaauboer vernoemd.
Naslagwerken
Overijsselse biografieën.
Archivalia
Stadsarchief Deventer: toegang 1465, Brieven en briefkaarten 1944-45 aan Cor en Kreeltje Kosters in Amsterdam.
Literatuur
- Philip van Praag, ‘Trijntje Saunders-Blaauboer’, Deventer Jaarboek (1995) 63-66.
- Jan de Roos, Met enige schroom. Pioniers in het lokaal bestuur (Amsterdam 2000).
- Herman Vrielink en Dick van der Molen, Louis Hillesum – Een portret (Deventer 2006).
- Marja Kroef en Lamberthe de Jong, Deventer vrouwen van vroeger en nu. Wandelroute door de binnenstad (Deventer 2013) [uitgave VVAO; ook te downloaden via site VVAO. Klik hier].
- Alexander Hegiusstraat: 100 jaar Alexander Hegiusstraat Deventer (z.p. z.j. [2013])
Illustratie
Trijntje Saunders-Blaauboer, door onbekende fotograaf, 1927 (Nationaal Archief / Elsevier).
Auteur: Jaap Kerkhoven
laatst gewijzigd: 08/09/2017
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.