© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Kees Kuiken, Koorn, Florence Wilhelmina Johanna, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Koorn [23/02/2018]
KOORN, Florence Wilhelmina Johanna (geb. Amsterdam 5-8-1951 – gest. Heemstede 15-11-2008), historica en archivaris. Dochter van Sijmon Koorn (1912-1964), electrotechnicus, en Aaltje Lampe (1914-1966), verpleegster. Florence Koorn trouwde (1) op 2-5-1985 in Amsterdam met Rudolf Michel Dekker (1951-), historicus (huwelijk op 7-11-2003 in Amsterdam door echtscheiding ontbonden), (2) op 18-1-2008 in Amsterdam opnieuw met Rudolf Michel Dekker. Uit huwelijk (1) werden 2 dochters geboren.
Florence
Koorn was het enige kind van een monteur bij het Amsterdamse Gemeentelijk
Energie- en Waterbedrijf en een uit Purmerend afkomstige verpleegster. Ze
leerde zichzelf lezen. Toen ze net aan het gymnasium in Amstelveen was begonnen,
stierven haar ouders kort na elkaar. Haar verdere schooltijd bracht ze door in een
pleeggezin met vijf kinderen. Na haar eindexamen (alfa en bèta) studeerde ze geschiedenis aan de Gemeente
Universiteit van Amsterdam. In 1985 trouwde ze met haar studievriend Rudolf
Dekker.
Op het toenmalige Historisch Seminarium viel Florence Koorn midden in de studentenrevolutie van 1969. Ze kreeg er college van actievoerders zoals Ton Regtien, maar ook van de vermaarde socioloog Norbert Elias en van de mediëvist en oud-Algemeen Rijksarchivaris Jaap L. van der Gouw, die oud schrift en archiefkunde doceerde. Ze studeerde af op het middeleeuwse begijnhof in Utrecht (1975).
Na haar afstuderen gaf Florence Koorn les op een middelbare school in Purmerend en studeerde ze aan de Rijksarchiefschool voor hoger archiefambtenaar. Daarnaast kon ze haar onderzoek dankzij een beurs van de Nederlandse Organisatie voor Zuiver-Wetenschappelijk Onderzoek uitbreiden tot de begijnenbeweging in Holland en Zeeland. In 1981 promoveerde Koorn op dit onderzoek, waarmee ze een belangrijke bijdrage leverde aan de ontwikkeling van het nieuwe vak ‘vrouwengeschiedenis’.
Na een stage en een korte aanstelling op het Rijksarchief in Overijssel werd Florence Koorn in 1982 adjunct-archivaris van Haarlem, speciaal belast met de inventarisering van het stadsarchief (1245-1813). Het eerste deel van dit monnikenwerk (1245-1572) verscheen in 2002 in druk. Het tweede en laatste deel werd na haar overlijden voltooid door Marian de Haan en Jaap Temminck en in 2013 aangeboden aan haar dochters Tessel (1988) en Olwen (1993, vernoemd naar de Engelse historica Olwen Hufton).
Vrouwengeschiedenis bleef als een rode draad door het gepubliceerde werk van Florence Koorn lopen – zo schreef ze artikelen over de positie van gravinnen in Holland, het eergevoel bij ongehuwde moeders in achttiende-eeuws Twente en de religieuze ‘vrouwenbeweging’ van de middeleeuwen. Maar ook de stadsgeschiedenis van Haarlem interesseerde haar. Ze werd onder meer redactiesecretaris en vaste medewerkster van het historische Jaarboek Haerlem en in 1994 mederedacteur van de afscheidsbundel voor gemeentearchivaris Jaap Temminck. Daarin schreef ze zelf een korte beschouwing over drie middeleeuwse Haarlemse vrouwenkloosters. Ze werkte ook mee aan het Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. Hiervoor schreef ze lemmata over gravin Aleid van Holland, Elisabeth Strouven en hertogin Machteld van Brabant.
Vier jaar na het vertrek van Temminck viel het besluit om het Haarlemse archief (inmiddels de Archiefdienst voor Kennemerland) met het Rijksarchief in Noord-Holland samen te voegen tot één ‘Noord-Hollands Archief’. De hoge werkdruk die dit met zich meebracht, ging ten koste van Koorns gezondheid. Nog vóór de fusie in 2005 legde ze daarom haar managementtaken neer, zodat ze de inventaris zou kunnen voltooien. Dit laatste was haar niet gegeven: bij een plotselinge ziekenhuisopname in oktober 2007 bleek ze ongeneeslijk ziek. In een nieuwjaarswens deelde ze dit aan vrienden en collega’s mee en kondigde ze aan opnieuw te gaan trouwen met Dekker, van wie ze in 2003 was gescheiden.
In april 2008 werd Florence Koorn opgenomen in het hospice ’t Tweede Huis in Heemstede, waar ze op 15 november 2008 op 57-jarige leeftijd overleed. Ze is in Haarlem gecremeerd.
Reputatie
Florence Koorn verrijkte de Nederlandse vrouwengeschiedenis behalve met haar proefschrift, een enkele andere monografie en een reeks artikelen, met het begrip ‘tweede’ religieuze vrouwenbeweging, waarmee ze drie laatmiddeleeuwse vrouwenbewegingen aanduidde: begijnen, vrouwen die toetraden tot de zogeheten derde orde van Sint Franciscus, en de modern-devote zusterhuizen van het ‘Gemene Leven’. Ze was met name geïnteresseerd in het institutionaliseringsproces dat zich binnen de semi-religieuze bewegingen voordeed – hiervoor ontwikkelde ze het begrip ‘verkloostering’ – en de ambivalente status van semi-religieuze vrouwen in kerk en religie. Daarbij onderkende ze de spanning die in deze groepen bestond tussen persoonlijke devotie en de druk om zich aan te sluiten bij traditionele instituties zoals kloosterorden. Deze dynamiek werd door Koorn op een congres in Nijmegen ontleed. Jaap Temminck herdacht Florence Koorn in 2009 als ‘een gedreven historicus, een vooraanstaand archivaris en een groot kenner van de Haarlemse geschiedenis, vooral in de Middeleeuwen’.
Naslagwerken
Levensberichten.
Publicaties
- Begijnhoven in Holland en Zeeland gedurende de middeleeuwen (proefschrift Amsterdam, Assen 1981).
- ‘Ongebonden vrouwen. Overeenkomsten en verschillen tussen begijnen en zusters des Gemenen Levens’, Ons geestelijk erf 59 (1985) 393-402.
- ‘Drie Haarlemse kloosters met een c, een bron van verwarring’, in: Hans Brokken, Florence Koorn en Ab van der Steur red., Hart voor Haarlem (Haarlem z.j. [1996]) 60-71.
- ‘Netwerken voor het Heilige Land, Jacob van Zuden en de expansie van de johannieters in het bisdom Utrecht’, Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis 12 (2009) 146-174 (met J.A. (Hans) Mol).
- Inventaris van het stadsarchief van Haarlem 1573-1813 (Haarlem 2013, voltooid door Marian de Haan en Jaap Temminck).
- Overige publicaties in Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde 2010 (2011) 176-177.
Literatuur
- Jaap Temminck, ‘Florence Koorn’, Haerlem Jaarboek 2008 (2009) 208-210.
- Rudolf Dekker, ‘Florence Wilhelmina Johanna Koorn’, Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde 2010 (2011) 169-177.
- John Oomkes, ‘Archief heeft bijzonder verjaardagscadeau voor Haarlem’, Haarlems Dagblad (21-11-2013).
Illustratie
Florence Koorn op het Rijksarchief in Zwolle, door onbekende fotograaf, 1980 (particuliere collectie).
Auteur: Kees Kuiken
laatst gewijzigd: 23/02/2018
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.