6.6. Ziekenfondsen 1945-1968
Na de bevrijding bleef het Ziekenfondsenbesluit bestaan. De commissaris van het Staatstoezicht maakte echter in mei 1945 plaats voor de Commissie van Advies voor het Ziekenfondswezen. Van de door Medisch Contact (de verzetsorganisatie van artsen) en andere artsen gemaakte plannen om tot een ander stelsel te komen (zie in de gids hiervoor Collectie Naoorlogse plannen) kwam evenmin iets terecht. Wel werd de Commissie van Advies in 1948 vervangen door de Ziekenfondsraad die een breed takenpakket kreeg toebedeeld.
Pas minister G.J. Veldkamp slaagde er in 1964 in een nieuwe ziekenfondswet aangenomen te krijgen. De plannen van deze minister voor een beperkte volksverzekering tegen ziektekosten en een wet op de verzekering van zware geneeskundige risico’s (de AWZ) brachten hem in conflict met zowel de ziekenfondsen als de ziektekostenverzekeraars. Veldkamp trok eerst zijn voorstel tot een beperkte volksverzekering in, daarna verving zijn opvolger B. Roolvink de AWZ door de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). De AWBZ trad in 1968 in werking en verzekerde onder meer tegen de kosten van opname in een psychiatrisch ziekenhuis of verpleeghuis.