Bisdom Breda
| Naam archiefvormer | Bisdom Breda |
| Periode van bestaan | 1853- |
| Land van herkomst archiefvormer | |
| Navigatiekaart | Algemeen Australië Canada |
| Organisatie en inrichting | Toon Verberg Algemeen, zie Aartsbisdom Utrecht
Het bisdom Breda werd bij het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie van 1853 opgericht en omvatte toen de westelijke helft van Noord-Brabant en Zeeuws-Vlaanderen. In 1956 werden de parochies in de rest van Zeeland, die tot dan toe onder het bisdom Haarlem vielen, bij het bisdom Breda ingedeeld, evenals het dekenaat van Geertruidenberg, dat vanaf 1853 tot het bisdom 's-Hertogenbosch behoorde. Het bisdom was, zoals gebruikelijk, onderverdeeld in dekenaten en parochies.
Bisdom en emigratie Elk bisdom benoemde een bisschoppelijk commissaris bij de eigen diocesane emigratiestichting, die een geleding vormde van de landelijke Katholieke Centrale Emigratie Stichting.
Bisschoppen : 1914-1951 P. Hopmans 1951-1962 J.W.M. Baeten 1962-1967 G.H.M. de Vet 1967 - H.C.A. Ernst
Bisschoppelijk commissaris bij de Katholieke Emigratie Stichting in de Bisdommen 's-Hertogenbosch en Breda: 1956- na 1967 pater Th. van den Elsen O. Praem (Heeswijk, St. Oedenrode); pastoor J. van Hooydonck (Bergen op Zoom, Lage Zwaluwe). |
| Taak, activiteiten | Toon Verberg Het onderhouden van contacten met dekens, pastoors, parochiële instellingen en particulieren in het bisdom Breda. Volgens de reglementen voor de parochiale kerkbesturen van 1854 moest een groot aantal zaken aan de bisschop worden voorgelegd, o.a. het aannemen of verwerpen van erfstellingen en legaten, het aankopen van onroerende goederen, het oprichten dan wel afbreken van kerkelijke gebouwen, het instellen van parochiële inrichtingen, het invoeren en afstaan van collecten etc. De dekens moesten een maal per jaar de parochies in hun district onderzoeken en stuurden daarvan een visitatieverslag naar de bisschop. Daarnaast waren de kerkbesturen verplicht jaarlijks een begroting en rekening aan de bisschop voor te leggen.
Emigratie: De bisschoppelijke commissaris bij de Interdiocesane Emigratie Stichting in de bisdommen Breda en 's-Hertogenbosch was verantwoordelijk voor de geestelijke voorbereiding van emigranten. Het aantrekken van priesterdocenten en het organiseren van cursussen en voorlichting vonden plaats onder zijn supervisie. Bij vertrek van grote groepen emigranten hield elk diocees zogenaamde 'emigratiedagen' waarop de bisschop een Pontificale H.Mis opdroeg en de emigranten een emigrantenkruis ontvingen. |
| Voorloper | niet van toepassing |
| Opvolger | niet van toepassing |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in: | Interdiocesane Emigratiestichting voor de bisdommen 's-Hertogenbosch en Breda |
| Literatuur | Toon Verberg Jacobs, J.Y.H.A. (et.al., red.), Gaandeweg aaneengesmeed. Geschiedenis van het bisdom Breda (Nijmegen 2003). |
| Doorgenomen archieven / series | Archief Bisdom Breda |
| Periode archief | 1853-1962 |
| Vindplaats | Stadsarchief Breda |
| Openbaarheid | beperkt. Voor inzage in stukken jonger dan 50 jaar kan contact gezocht worden met de archivaris van het bisdomarchief. |
| Omvang; inventarisnummers | ca. 70 m., emigratie: 2 dozen |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | onbekend |
| Toegang(en) | a) Merkelbach van Enkhuizen, L., Inventaris van het archiefdepot van het bisdom Breda (1953, bijgewerkt tot 1962) [zonder inleiding, deels handgeschreven]
b) Brand, W.J.P.M., III, Inventaris van gedeponeerde archivalia betreffende het Zeeuwse deel van het bisdom Haarlem (1666) 1853-1956 (1997 [met historische en archivalische inleiding. De gedeponeerde archieven bevatten geen materiaal betreffende emigratieaangelegenheden] |
| Kenmerk toegang | afdeling I, nr. 99 |
| Indices op toegang | b) index van plaats- en persoonsnamen, p. 194 |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | In 1956 droeg de archivaris van het bisdom Haarlem de stukken over de Zeeuwse parochies en andere instellingen, die de periode 1666-1956 bestreken, over aan de archivaris van het bisdom Breda. |
| opmerkingen structuur archief | geordend volgens de codex juris canonici |
| Seriële bescheiden | geen [m.b.t. emigratie] |
| Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
| Inhoud overig | Doos 1* I. Emigratie, Correspondentie m.b.t. de emigratie van Katholieke boeren naar Frankrijk 1922-1942 (code 2.425.332) II. Emigratie Algemeen 1952-1961
Doos 2* I: Internationaal katholiek Migratiecongres 1951-1962 (code 2.415.21) II Emigratie Brazilië 1948-1954 (code 2.415.337) III Emigratie Canada 1950-1957 (code 2.415.330) IV Emigratie Australië en omliggende gebieden 1950-1958 (code 2.415.339.1) V Emigratie Zuid-Afrika 1952-1957 (code 2.415.339.2) VI Stichting Binnenlandse Migratie 1952-1959 (code 2.415.22) |
| Bestemmingslanden |
| Titel | Dossierbeschrijving Bisdom Breda |
| Inventaristekst | doos 1 (omslag I-II) - I. Emigratie , Correspondentie m.b.t. de emigratie van Katholieke boeren naar Frankrijk 1922-1942 - II. Emigratie Algemeen 1952-1961 De omslagen bevatten o.m. correspondentie betreffende de zielzorg van katholieke Nederlandse arbeiders in het buitenland 1869-1936.
doos 2 (omslag I-VI) - I: Internationaal katholiek Migratiecongres 1951-1962 De omslag bevat o.m. het conferentieverslag 11-17 september 1954 en enige documentatie.
- II Emigratie Brazilië 1948-1954 De omslag bevat o.m. verslagen van de Emigratiestichting van de Katholieke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond (KNBTB) 1948-1949; correspondentie tussen het Bisdom Breda en de KNBTB betreffende een financiële overeenkomst t.b.v. Holambra (Brazilië); afschriften van correspondentie tussen Emigratiebisschop J.M.J.A. Hanssen, de bisdommen en derden betreffende de 'kwestie Fazienda Ribeirao' en de zending van een geestelijk adviseur naar Brazilië. Daarnaast enige documentatie.
- III Emigratie Canada 1950-1957 De omslag bevat o.m. inkomende brieven van het aartsbisdom Toronto (1951-1957) en kopieën van uitgaande brieven van het Bisdom Breda (en afschriften van de emigratiebisschop mgr. Hanssen) betreffende zielzorg in Canada (Toronto, Ontario) en stukken t.b.v. de bisschoppenvergadering (december 1957) m.b.t. dit onderwerp. Daarnaast bevat het reisverslagen van Mgr. Hanssen naar Canada (1950).
- IV Emigratie Australië en omliggende gebieden 1950-1958 De omslag bevat o.m. inkomende brieven van het aartsbisdom Brisbane (1951) en kopieën van uitgaande brieven van het Bisdom Breda (en afschriften van de emigratiebisschop mgr. Hanssen) betreffende zielzorg in Australië en stukken t.b.v. de bisschoppenvergadering (augustus 1951) m.b.t. dit onderwerp. Daarnaast bevat het reisverslagen van Mgr. Hanssen naar Australië (1951).
- V Emigratie Zuid-Afrika 1952-1957 De omslag bevat o.m. inkomende brieven van de Apostolic Delegation te Pretoria, bij het Bisdom Breda op het gebied van zielzorg van emigranten in Zuid-Afrika, stukken betreffende dit onderwerp t.b.v. de bisschoppenvergadering van augustus 1958 en een KCES-brochure, getiteld Zuid-Afrika. De Katholiek in de Zuidafrikaanse samenleving (1952).
- VI Stichting Binnenlandse Migratie 1952-1959 De omslag bevat o.m. conceptstatuten van de Stichting Binnenlandse Migratiestichting en een brief dd. 11/12/1961 van de aartsbisschop van Utrecht (afschrift) over de verwarring rond de Emigratie-Stichting en Migratie-Stichting en aan te stellen functionarissen, incl. schema (Emigratiestichting 'De spirituali emigrantium Cura', 1952-1959). |
Algemeen
| Organisatie en inrichting | Algemeen, zie Aartsbisdom Utrecht
Het bisdom Breda werd bij het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie van 1853 opgericht en omvatte toen de westelijke helft van Noord-Brabant en Zeeuws-Vlaanderen. In 1956 werden de parochies in de rest van Zeeland, die tot dan toe onder het bisdom Haarlem vielen, bij het bisdom Breda ingedeeld, evenals het dekenaat van Geertruidenberg, dat vanaf 1853 tot het bisdom 's-Hertogenbosch behoorde. Het bisdom was, zoals gebruikelijk, onderverdeeld in dekenaten en parochies.
Bisdom en emigratie Elk bisdom benoemde een bisschoppelijk commissaris bij de eigen diocesane emigratiestichting, die een geleding vormde van de landelijke Katholieke Centrale Emigratie Stichting.
Bisschoppen : 1914-1951 P. Hopmans 1951-1962 J.W.M. Baeten 1962-1967 G.H.M. de Vet 1967 - H.C.A. Ernst
Bisschoppelijk commissaris bij de Katholieke Emigratie Stichting in de Bisdommen 's-Hertogenbosch en Breda: 1956- na 1967 pater Th. van den Elsen O. Praem (Heeswijk, St. Oedenrode); pastoor J. van Hooydonck (Bergen op Zoom, Lage Zwaluwe). |
| Taak, activiteiten | Het onderhouden van contacten met dekens, pastoors, parochiële instellingen en particulieren in het bisdom Breda. Volgens de reglementen voor de parochiale kerkbesturen van 1854 moest een groot aantal zaken aan de bisschop worden voorgelegd, o.a. het aannemen of verwerpen van erfstellingen en legaten, het aankopen van onroerende goederen, het oprichten dan wel afbreken van kerkelijke gebouwen, het instellen van parochiële inrichtingen, het invoeren en afstaan van collecten etc. De dekens moesten een maal per jaar de parochies in hun district onderzoeken en stuurden daarvan een visitatieverslag naar de bisschop. Daarnaast waren de kerkbesturen verplicht jaarlijks een begroting en rekening aan de bisschop voor te leggen.
Emigratie: De bisschoppelijke commissaris bij de Interdiocesane Emigratie Stichting in de bisdommen Breda en 's-Hertogenbosch was verantwoordelijk voor de geestelijke voorbereiding van emigranten. Het aantrekken van priesterdocenten en het organiseren van cursussen en voorlichting vonden plaats onder zijn supervisie. Bij vertrek van grote groepen emigranten hield elk diocees zogenaamde 'emigratiedagen' waarop de bisschop een Pontificale H.Mis opdroeg en de emigranten een emigrantenkruis ontvingen. |
| Voorloper | niet van toepassing |
| Opvolger | niet van toepassing |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in: | Interdiocesane Emigratiestichting voor de bisdommen 's-Hertogenbosch en Breda |
| Literatuur | Jacobs, J.Y.H.A. (et.al., red.), Gaandeweg aaneengesmeed. Geschiedenis van het bisdom Breda (Nijmegen 2003). |
| Doorgenomen archieven / series | Archief Bisdom Breda |
| Periode archief | 1853-1962 |
| Vindplaats | Stadsarchief Breda |
| Openbaarheid | beperkt. Voor inzage in stukken jonger dan 50 jaar kan contact gezocht worden met de archivaris van het bisdomarchief. |
| Omvang; inventarisnummers | ca. 70 m., emigratie: 2 dozen |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | onbekend |
| Toegang(en) | a) Merkelbach van Enkhuizen, L., Inventaris van het archiefdepot van het bisdom Breda (1953, bijgewerkt tot 1962) [zonder inleiding, deels handgeschreven]
b) Brand, W.J.P.M., III, Inventaris van gedeponeerde archivalia betreffende het Zeeuwse deel van het bisdom Haarlem (1666) 1853-1956 (1997 [met historische en archivalische inleiding. De gedeponeerde archieven bevatten geen materiaal betreffende emigratieaangelegenheden] |
| Kenmerk toegang | afdeling I, nr. 99 |
| Indices op toegang | b) index van plaats- en persoonsnamen, p. 194 |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | In 1956 droeg de archivaris van het bisdom Haarlem de stukken over de Zeeuwse parochies en andere instellingen, die de periode 1666-1956 bestreken, over aan de archivaris van het bisdom Breda. |
| opmerkingen structuur archief | geordend volgens de codex juris canonici |
| Seriële bescheiden | geen [m.b.t. emigratie] |
| Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
| Inhoud overig | Doos 1* I. Emigratie, Correspondentie m.b.t. de emigratie van Katholieke boeren naar Frankrijk 1922-1942 (code 2.425.332) II. Emigratie Algemeen 1952-1961
Doos 2* I: Internationaal katholiek Migratiecongres 1951-1962 (code 2.415.21) II Emigratie Brazilië 1948-1954 (code 2.415.337) III Emigratie Canada 1950-1957 (code 2.415.330) IV Emigratie Australië en omliggende gebieden 1950-1958 (code 2.415.339.1) V Emigratie Zuid-Afrika 1952-1957 (code 2.415.339.2) VI Stichting Binnenlandse Migratie 1952-1959 (code 2.415.22) |
| Bestemmingslanden |
| Doorgenomen archieven / series | Archief Bisdom Breda |
| Periode archief | 1853-1962 |
| Vindplaats | Stadsarchief Breda |
| Openbaarheid | beperkt. Voor inzage in stukken jonger dan 50 jaar kan contact gezocht worden met de archivaris van het bisdomarchief. |
| Omvang; inventarisnummers | ca. 70 m., emigratie: 2 dozen |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | onbekend |
| Toegang(en) | a) Merkelbach van Enkhuizen, L., Inventaris van het archiefdepot van het bisdom Breda (1953, bijgewerkt tot 1962) [zonder inleiding, deels handgeschreven]
b) Brand, W.J.P.M., III, Inventaris van gedeponeerde archivalia betreffende het Zeeuwse deel van het bisdom Haarlem (1666) 1853-1956 (1997 [met historische en archivalische inleiding. De gedeponeerde archieven bevatten geen materiaal betreffende emigratieaangelegenheden] |
| Kenmerk toegang | afdeling I, nr. 99 |
| Indices op toegang | b) index van plaats- en persoonsnamen, p. 194 |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | In 1956 droeg de archivaris van het bisdom Haarlem de stukken over de Zeeuwse parochies en andere instellingen, die de periode 1666-1956 bestreken, over aan de archivaris van het bisdom Breda. |
| opmerkingen structuur archief | geordend volgens de codex juris canonici |
| Seriële bescheiden | geen [m.b.t. emigratie] |
| Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
| Inhoud overig | Doos 1* I. Emigratie, Correspondentie m.b.t. de emigratie van Katholieke boeren naar Frankrijk 1922-1942 (code 2.425.332) II. Emigratie Algemeen 1952-1961
Doos 2* I: Internationaal katholiek Migratiecongres 1951-1962 (code 2.415.21) II Emigratie Brazilië 1948-1954 (code 2.415.337) III Emigratie Canada 1950-1957 (code 2.415.330) IV Emigratie Australië en omliggende gebieden 1950-1958 (code 2.415.339.1) V Emigratie Zuid-Afrika 1952-1957 (code 2.415.339.2) VI Stichting Binnenlandse Migratie 1952-1959 (code 2.415.22) |
| Bestemmingslanden |
Analyse archivalia
| Titel | Dossierbeschrijving Bisdom Breda |
| Inventaristekst | doos 1 (omslag I-II) - I. Emigratie , Correspondentie m.b.t. de emigratie van Katholieke boeren naar Frankrijk 1922-1942 - II. Emigratie Algemeen 1952-1961 De omslagen bevatten o.m. correspondentie betreffende de zielzorg van katholieke Nederlandse arbeiders in het buitenland 1869-1936.
doos 2 (omslag I-VI) - I: Internationaal katholiek Migratiecongres 1951-1962 De omslag bevat o.m. het conferentieverslag 11-17 september 1954 en enige documentatie.
- II Emigratie Brazilië 1948-1954 De omslag bevat o.m. verslagen van de Emigratiestichting van de Katholieke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond (KNBTB) 1948-1949; correspondentie tussen het Bisdom Breda en de KNBTB betreffende een financiële overeenkomst t.b.v. Holambra (Brazilië); afschriften van correspondentie tussen Emigratiebisschop J.M.J.A. Hanssen, de bisdommen en derden betreffende de 'kwestie Fazienda Ribeirao' en de zending van een geestelijk adviseur naar Brazilië. Daarnaast enige documentatie.
- III Emigratie Canada 1950-1957 De omslag bevat o.m. inkomende brieven van het aartsbisdom Toronto (1951-1957) en kopieën van uitgaande brieven van het Bisdom Breda (en afschriften van de emigratiebisschop mgr. Hanssen) betreffende zielzorg in Canada (Toronto, Ontario) en stukken t.b.v. de bisschoppenvergadering (december 1957) m.b.t. dit onderwerp. Daarnaast bevat het reisverslagen van Mgr. Hanssen naar Canada (1950).
- IV Emigratie Australië en omliggende gebieden 1950-1958 De omslag bevat o.m. inkomende brieven van het aartsbisdom Brisbane (1951) en kopieën van uitgaande brieven van het Bisdom Breda (en afschriften van de emigratiebisschop mgr. Hanssen) betreffende zielzorg in Australië en stukken t.b.v. de bisschoppenvergadering (augustus 1951) m.b.t. dit onderwerp. Daarnaast bevat het reisverslagen van Mgr. Hanssen naar Australië (1951).
- V Emigratie Zuid-Afrika 1952-1957 De omslag bevat o.m. inkomende brieven van de Apostolic Delegation te Pretoria, bij het Bisdom Breda op het gebied van zielzorg van emigranten in Zuid-Afrika, stukken betreffende dit onderwerp t.b.v. de bisschoppenvergadering van augustus 1958 en een KCES-brochure, getiteld Zuid-Afrika. De Katholiek in de Zuidafrikaanse samenleving (1952).
- VI Stichting Binnenlandse Migratie 1952-1959 De omslag bevat o.m. conceptstatuten van de Stichting Binnenlandse Migratiestichting en een brief dd. 11/12/1961 van de aartsbisschop van Utrecht (afschrift) over de verwarring rond de Emigratie-Stichting en Migratie-Stichting en aan te stellen functionarissen, incl. schema (Emigratiestichting 'De spirituali emigrantium Cura', 1952-1959). |