Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Schepenen, Raad en gemeenten van Drechterland, Hoogwouderambacht, Nieuwe-Niedorp, Langedijk, Texel en Wieringen en van de hele gemeente van West-Friesland onderwerpen zich aan graaf Willem III zoals zij dat eertijds aan graaf Floris V (en graaf Jan I) hebben gedaan, inclusief de belofte om de paus te verzoeken om bevestiging hiervan en om de sanctie van de kerkelijke ban wanneer zij dit verdrag zouden verbreken.

De bovenstaande datering is gebaseerd op de veronderstelling dat de paasstijl is toegepast; zie de Inleiding.

Vgl. nrs. CA 18-20.

Onderstaande tekst is uitgegeven naar A. Hetgeen daar onleesbaar is geworden vanwege de slechte staat van het papier, is tussen rechte haken aangevuld naar het (niet steeds vlekkeloze) afschrift B. In de noten staat een aantal afwijkende lezingen uit de editie door Van Mieris, die zich baseerde op andere bronnen dan A en B. Het is, gezien de toevoeging daarin van graaf Jan I in de eerste regels van de tekst (zie voetnoten o en r), waarschijnlijk dat die versie een later stadium (de netuitvaardiging?) vertegenwoordigt dan die in A, die mogelijk teruggaat op een concept.

[^c Wi scepene ende Raet ende ghemeente] ghemeenlike van Drechterlant^d, van Houderwoud[e]rambocht^e, van Niedorpe^f, van d[en Langhendike, van Thessele ende van W]iering[herlant]^g ende d[a]ertoe ghemeenlike^h al die vanⁱ Westvr[i]esland^j maken kond al den ghenen die nu [sijn ende toecomende sijn ende die dese] lettren s[ul]len sien of horen lesen, dat van den twist ende^k onminne^l ende oerloghe d[ie^m onse vorders ende] wi [ghehad hebben tieghens] onsen lie[v]en here den grave Florens^{n o}, wilen grave van Holland^{p q}, daer God die z[ie]l[e] of h[ebben] moete, me[t] hem [over een g]hed[raghen waren] ende gheacordeirt ende te siere^r ghenaden ende in siere onderhoerichede^s com[en, in sulk]er [m]anieren da[t] wi ende al onse na[co]melinghen bliven sullen onderdanich onsen lieven ende gherechten here den grave v[ors. ende s]ine nacomelinghe [graven] van Holland, [ende] wi den grave vors. ende sine nacomelinghen grave^t van Holland houden [ende houden sullen] ewel[i]ke ende ons[e] nacomelinghe [voe]r onsen lieven gherechten here, ende wi nemmermee te ghene daghe noch [on]se naco[melinghe ti]eghens onsen lieven here [ende^u sine naco]melinghe grave van Holland zetten ^v sullen noch jeghens hem do[en i]n ghenen zaken [n]och bi gh[enen liste]; ende ghevielle dat w[i] jof [o]nse [n]acomelinghen iet ghinghen jof deden jeghens onsen li[eve]n her[e]n den [g]raven vors. jof [jeghe]n sinen nacomelinghen, dat [nemmermeer dat g]hescien en [se]l jof God wille, zoe verbonden w[i] ons [ende noch verbinden bi] onsen vrien w[il]le eenen eersamen vad[er in] Goede [den] bisscop van Utre[c]ht^w, zoe wie dat hi es [of] wes[e]n zel, dat hi [ons verw]aten mo[c]hte ende al dat tlant van V[r]iesland^x besla[en] zonder ons te daghene, ende dat hi ons [soude ne]men [the]lighe sa[crament] tote dier wil[en toe] dat wi ende onsen nacomelinghe [den] grave voernoemd^y ende^z s[ine n]acomelinghen gheheellike ende a[l gh]ebetert zouden hebben [d]ien misdaet, ende dat w[i] inpetreiren zouden ende [bej]aghen op ons selves cost dat [onse] helighe vader die pa[e]fs v[an Romen ons^a'] confermeren soud[e] alle die dinghen vors.

[Ende]^b' na d[i]en dat d[e]s mensschen sijn^c' meerset in hem ende wast, zoe [is sculdic]h [di]e ghetr[o]uw[ich]ede in hem te meersene e[n]de te wassene, ende die meer dat die ghetrouwichede in den mensche meerset^d' ende wass[et, a]l soe veel meer zoe es [hi scul]dich onderhoerich te zine sinen gherechten^e' here; wi die altoes begheren ende willen gheheellik[e e]nde [al] onderdanich ^f' w[esen o]nsen lieven^g' gherechten^h' here heren Willem^i', grave van Henegouwen^j' etc.^k', ende sine na[c]omelinghen gra[ven] van Holland, hebben gheloef[t ende] gheloven van nyewes ons allen ende elken bezonder voer ons ende onse nacomelinghen dat wi onsen lieven voer[noem]den here den grave ^l' ende sine nacomelinghen grave van Holland onde[r]hoer[ic]h sullen sijn [e]wel[ike] als[e] onsen lieven gherech[ten here, en]de dat wi nemmermeer te ghenen daghe noch onse nacomeli[ng]hen onderlinghe in si[ne]n lande ^m' verbind [mak]en zullen noch met yement binnenslants noch der buten^n'o', noch [nie]ment in help[e no]ch in stade te stane bi ghen[en] list[e], het^p' en ware selve onsen lieven ^q' here den grave vors. jof sine nacom[el]inghen, maer [a]lt[oes] sull[e]n wi ende ghelov[e]n m[it g]oeder trouwen hem te helpen ^r' zijn recht ende sijn land te houdene ende te verw[a]ren^s' jegh[en a]llen luden; ende^t' ware [dat s]ake dat gheviele dat wi jof onse nacomelinghe hier namaels [tote en]igh[er] tijt iet [deden of mi]sdaden jeghens [onsen] gherechten here den grave voerseyt jof sine nacomelinghen in enighe[n] zak[e]n, dat God [verbieden] moete, zo[e] h[a]d [wi] verbuert gheheellike ende al jeghens hem ende sine nacomelinghen grave van Holland lijf [ende goet, sonder] verd[rach, ende daer]toe souden wi ^u' verlies[e]n^v' al onse recht ende vry[hede]. Ende hebben beloeft ende [noch loven] ende [ons dartoe ver]binden^w' ende noch ver[bi]nden ende alle onse n[acome]linghen dat wi tuisk[en hier ende] sente Bave[n daghe^x' di]e naest coemt em[pet]reren zullen ende hal[e]n [o]p onsen cost[e] eene confermatie v[an onsen hey]lighen vad[er den pae]fs van Romen^y' [dat hi] alle dese s[ticken vors.^z'] conferm[eren se]l [ende] bringhen gheb[ulliert mits] pa[e]fs b[ulle, ende su]ll[en] l[et]tre br[in]g[hen] van den p[aefs] dat^a'' ware d[at sak]e dat [wi] iet d[eden of ^b'' ghin]ghen jeghens [die sticken die voerscreven staen of jeghens] die sone ende [onder]danichede^c'' di[e wi] ghem[aect hebben] jeghens den grave [Florens^d'' ende den gra]ve Janne^{e'' f''}, daer G[od di]e sielen of hebben [mote]^g'', wi ende ons[e naco]melinghe [die daer] jeghens do[en souden] ende^{h'' i''} zetten, die zouden zijn verwaten ende in den ban van [des paefs] monde, [sonder d]aghen, ende al[t lant van Vri]eslant^j'' [s]oude bliven besleghen ende^k'' th[e]lighe sacramen[t] nemmermeer [in den l]and[e] van V[rieselant^l'' te hebbene^m''] noch te makene vo[er di]en^n'' dat wi onsen lieven ^o'' e[n]de gh[e]r[ec]hten^p'' here [den grave vo]er[no]emd jof [sinen nacomelingh]en gheh[ee]llike ende al ghebetert zouden^q'' hebben die mes[d]aet; ende beloeft [hebben ende bel]oven te [bejaghene ende te] bringhene up al die voerscreven zaken vorseit^r'' spaefs briev[e]n gh[e]bul[liert van der confermatien van der zoene] ende bel[oef]te alst vorseit es, tuisken hier ende sente Baven daghe vorseit^s'' [die naest coemt. Ende ware dat sake dat wi de]s niet en deden, zoe verwill[ec]oren wi ons ende verbinden ende [al onse nacomelinghe dat al sulc recht alse onse li]eve here vorseit verwillekoert[t] heeft dat men ghemeenlike ^t'' [in Kenemarelant, quite wesen soude ende te ni]ete, ende daer na nemmermeer wi en souden moghen [e]essche[n onsen lieven gherechten here noch sine nacomeling]he grave van Holland dat h[i] ons K[ene]mer^u'' recht gave, maer [wi souden ons houden sonder meer an onse recht] dat wi ghehouden hebben tote desen daghe toe; ende^v'' daer omme [en soudwi^w'' niet bliven, wien souden houde]n tbeloef ende tverbind^x'' daer wi ons^y'' ende onse nacomelinghe [of^z'' verbonden sijn aen^a''' onsen lieven ^b''' gherechten here] den grave vors. Alle des[e] voers[c]reven stucken ende elke besonder [ghelove wi al voer ons ende ^c''' onse nacomelinghe ghe]trouwelike te doene, [te] houde[ne, te] doe[n h]ouden ende te^d''' [volcomene^e''' van poynte te poynte alst vors. is, sond]er arglist, om al sulke pijne ende [ban al]st voerscreven es; ende [renuncieren ende weder segghen ende van ons doen] alle die dinghen die ons^f''' jof onse nac[om]elinghe helpen mochte[n jof in stade staen om te comene jeghen die b]eloefte ende den pointen vors. Ende [je]ghen d[ese] v[oe]rseid[e beloefte ende poynte te ghane en sul wi soeken] noch doen soeken bi ons noch bi iement gh[i]enen lis[te, wa]er bi dat sij ghemindert jof ghecranket sullen wesen van ons jof [van onsen nacomelinghen.]

Ende o[m] dat wi willen dat alle dese sticken^g''' voernoemd^h''' seker, vas[te ende ghestade bliven] ende v[or]t an tote^i''' allen daghen van ons ende van onse nacomelinghe ghetrouwelik[e]^j''' houde[n^k''', hebben] wi in kennesse d[er] wareide ende in vastenesse dese lettre bezeghelt met onsen [g]hem[enen] zeghele[n] van [Vr]iesland^l'''. Ghedaen ende ghegheven in den Haghe des wonsdaghes^m''' v[oe]r^n''' [sente] Pieter[s] daghe in [selle int] jaer ons sHeren M CCC ende neghene.