Uitgegeven door G.J. Hooykaas en F.J.P. Santegoets; met medewerking van M. Kooijmans, E. Swart en een werkgroep onder leiding van J.C. Boogman (jaar van publicatie: 1975-2002)

Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872) wordt beschouwd als de grootste staatsman van Nederland. Hij stond in 1848 aan de wieg van de Nederlandse parlementaire democratie en leidde drie keer een kabinet. Hij is de man die als minister constitutionele hervorming heeft uitgewerkt in wetgeving over het kiesrecht en het bestuur van provincies en gemeenten. Zijn invloed reikt daarmee tot de dag van vandaag.

Deze uitgave heeft tot uitgangspunt de brieven van en aan Thorbecke die verspreid zijn over archieven, bibliotheken en particulier bezit. Naar volledigheid is niet gestreefd. Een poging tot definiëring van de selectiecriteria vindt men in de inleiding op deel III. De ervaring heeft geleerd dat er in menig opzicht van een briefwisseling geen sprake was. Dat inzicht en de wens om de planning van de uitgave beheersbaar te houden, hebben geleid tot een bijstelling van de opzet. Met ingang van deel IV zijn alleen brieven van Thorbecke opgenomen. Om deze teksten te verduidelijken en aan de titel van de uitgave zijn betekenis niet te ontnemen, zijn relevante passages uit brieven aan Thorbecke in de annotatie verwerkt.

Behalve brieven bevatten alle delen ook bijlagen, waarin onder meer tal van losse aantekeningen en Thorbeckes krantenartikelen zijn opgenomen.

Deze uitgave is het vervolg op een driedelige editie in de reeks Werken van het Historisch Genootschap, die was gebaseerd op het archief Thorbecke in het Nationaal Archief te Den Haag: J. Brandt-Van der Veen ed., Het Thorbecke-archief 1798-1872 (3 dln.;Utrecht-Groningen-Utrecht 1955-1967).

In de uitgave van de brieven die Thorbecke als minister schreef, zijn de door Thorbecke eigenhandig geschreven of gecorrigeerde versies opgenomen. De Ambtelijke ontwerpen van de brieven van J.R. Thorbecke als minister van Binnenlandse Zaken zijn online raadpleegbaar als afzonderlijke bestanden behorend bij deel 5 en deel 7 van de uitgave.

Als nevenuitgave verscheen in 2005 bij Uitgeverij Balans een selectie van brieven onder de titel: Thorbecke. Een leven in brieven. In deze bloemlezing, samengesteld en bewerkt door Gerard Hooykaas, staat de persoon van Thorbecke centraal in zijn oordeel over mensen en situaties: zijn humeuren, vriendschappen, felicitaties en condoleances en zijn appreciatie van kunst en landschap.

Brieven van Thorbecke die na voltooiing van de uitgave beschikbaar zijn gekomen, komen in aanmerking voor toevoeging aan de uitgave. Dergelijke aanvullingen zijn niet gebonden aan de chronologische grenzen van de uitgave van De briefwisseling van J.R. Thorbecke, namelijk 1830-1872.