De Nederlandsche Bank
| Naam archiefvormer | De Nederlandsche Bank |
| Periode van bestaan | 1814 - |
| Land van herkomst archiefvormer | |
| Navigatiekaart | Algemeen Australië Canada |
| Naam, varianten | DNB |
| Organisatie en inrichting | Toon Verberg Algemeen: zie: Ministerie van Financiën
De Nederlandsche Bank, door Koning Willem I in 1814 opgericht als particuliere kredietverschaffer voor het bedrijfsleven, ontwikkelde zich van circulatiebank (1814-1863) tot centrale bank (1863-1945). In 1948 werd de Nederlandsche Bank genationaliseerd (Bankwet 1948) en ressorteerde onder de verantwoordelijkheid van de minister van Financiën. De DNB groeide in deze periode uit tot een moderne monetaire instelling. Vanaf 1998 werd het monetaire beleid een internationale aangelegenheid van de Eurolanden, bepaald door de Europese Centrale Bank. De minister van Financiën raakte haar aanwijzingsrecht ter coördinatie van het Nederlandse monetaire en fiscale regeringsbeleid kwijt (Bankwet 1998).
De Nederlandsche Bank stond onder dagelijkse leiding van een directie met aan het hoofd een president. Toezicht op het beheer en de algemene gang van zaken werd uitgeoefend door een Raad van Commissarissen. Een Bankraad, onder voorzitterschap van een bij Koninklijk Besluit benoemde commissaris diende o.m. de minster van Financiën van advies over het beleid van DNB. De hoofdbank te Amsterdam was onderverdeeld in afdelingen en bureaus (o.m. Ontwikkeling Betalingsverkeer (afdeling Buitenland)). Daarnaast was er een Kantoor Deviezenvergunningen te Amsterdam (eveneens onderverdeeld in afdelingen). In Rotterdam was een bijbank gevestigd en eveneens een kantoor Deviezenvergunningen. Daarnaast waren er diverse agentschappen en correspondentschappen.
presidenten DNB: 1946-1967 M.W. Holtrop 1967-1982 J. Zijlstra |
| Taak, activiteiten | Toon Verberg DNB is van oudsher verantwoordelijk voor de uitgifte van bankbiljetten en voor het vertrouwen in het papiergeld. De Bankwet van 1948 omschrijft de belangrijkste taak als volgt: '..de waarde van de Nederlandse geldeenheid te reguleren op zodanige wijze als voor 's lands welvaart het meest dienstig is, en daarbij die waarde zoveel mogelijk te stabiliseren…' Voorts is DNB verantwoordelijk voor de circulatie van het papiergeld, het vereenvoudigen van giraalgeldverkeer, het bevorderen van het betalingsverkeer met het buitenland (deviezenverkeer) en het toezicht op banken en kredietinstellingen.
Het Kantoor Deviezenvergunningen (KDV) behandelde vergunningen voor deviezenverkeer naar Nederland en naar het buitenland. De afdeling Algemene Zaken van het KDV onderhield het contact met deviezenbanken en ontwierp regels voor het deviezenverkeer, de zgn. deviezenbeschikkingen en deviezenbekendmakingen. Voor de behandeling van de eigenlijke deviezenkwesties had het KDV een grote eigen organisatie (688 medewerkers in 1949), maar stootte het ook werkzaamheden af, door machtigingen te verlenen, o.m. aan de Stichting Landverhuizing Nederland t.b.v. (aspirant-)emigranten. |
| Voorloper | niet van toepassing |
| Opvolger | niet van toepassing |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Literatuur | Toon Verberg periodieken Verslag van De Nederlandsche Bank over het boekjaar…uitgebracht in de algemeen aandeelhoudersvergadering op …/ 1933-1953 [voortgezet als: Verslag over het boekjaar…. uitgebracht in de algemeen aandeelhoudersvergadering op…/ Ook onder de titel Jaarverslag / De Nederlandsche Bank].
literatuur Jager, J.L. de, De bank van de gulden. Organisatie en personeel van de Nederlandsche Bank 1814-1989 (Amsterdam 1989).
Vanthoor, W.F.V., De Nederlandsche Bank 1814-1998 . Van Amsterdamse kredietinstelling naar Europese stelselbank (Amsterdam 2004).
|
| Doorgenomen archieven / series | 2.25.08 Archief van De Nederlandsche Bank NV, voor zover overgedragen 1814-1980
|
| Periode archief | afzonderlijke beschrijving |
| Vindplaats | Nationaal Archief, Den Haag
|
| Openbaarheid | beperkt. Inv.nrs. waarvoor toestemming voor inzage dient te worden gevraagd bij DNB zijn gespecificeerd in de inventaris. |
| Omvang; inventarisnummers | 496 m., 9192 inv.nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | zie inleiding inventaris
|
| Toegang(en) | Glaudemans, Arnoud, Inventaris van het archief van De Nederlandsche Bank NV, voorzover overgedragen aan het Nationaal Archief te 's-Gravenhage (1643)1814-1980(1995)
|
| Kenmerk toegang | afzonderlijke beschrijving |
| Indices op toegang | geen |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | geen |
| opmerkingen structuur archief | Het overgedragen gedeelte betreft tot nu toe vooral seriële bescheiden: o.m. de administratie van de inlevering van goud, andere edele metalen en buitenlandse betaalmiddelen als gevolg van Deviezenverordening 1940 en het Deviezenbesluit 1945 (1940 - 1962). Hieronder bevinden zich nog niet de gemicrofilmde doorslagen van uitgaande correspondentie van het kantoor Deviezenvergunningen. |
| Seriële bescheiden | zie [opmerkingen structuur archief]
|
| Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
| Inhoud overig | De inventaris geeft geen aanwijzingen, dat zich in dit gedeelte van de overgedragen archivalia materiaal van belang voor emigratieonderzoek bevindt. Zie ook onder [opmerkingen] |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | In het kader van een ander ING-project is in de jaren negentig onderzoek gedaan in het historische archief van de Nederlandsche Bank (DNB hoofdbank, Amsterdam). In het gedeelte 'persoonlijke archieven van de directeuren' 1945-1970 'buitenland' zijn toen de volgende omschrijvingen aangetroffen: - Brazilië. Voorlopige betalingsregeling met Nederland, 1 september 1948, emigratie van Nederlandse boeren naar Brazilië en export vee (afd. 97, dossiernr. 1199, map 1) - Canada, betalingsverkeer met Canada, emigratie, correspondentie met o.m. de Nederlandse ambassadeur; Stichting Landverhuizing Nederland, 1948 (afd. 97, dossiernr. 734, map 1) |
Algemeen
| Naam, varianten | DNB |
| Organisatie en inrichting | Algemeen: zie: Ministerie van Financiën
De Nederlandsche Bank, door Koning Willem I in 1814 opgericht als particuliere kredietverschaffer voor het bedrijfsleven, ontwikkelde zich van circulatiebank (1814-1863) tot centrale bank (1863-1945). In 1948 werd de Nederlandsche Bank genationaliseerd (Bankwet 1948) en ressorteerde onder de verantwoordelijkheid van de minister van Financiën. De DNB groeide in deze periode uit tot een moderne monetaire instelling. Vanaf 1998 werd het monetaire beleid een internationale aangelegenheid van de Eurolanden, bepaald door de Europese Centrale Bank. De minister van Financiën raakte haar aanwijzingsrecht ter coördinatie van het Nederlandse monetaire en fiscale regeringsbeleid kwijt (Bankwet 1998).
De Nederlandsche Bank stond onder dagelijkse leiding van een directie met aan het hoofd een president. Toezicht op het beheer en de algemene gang van zaken werd uitgeoefend door een Raad van Commissarissen. Een Bankraad, onder voorzitterschap van een bij Koninklijk Besluit benoemde commissaris diende o.m. de minster van Financiën van advies over het beleid van DNB. De hoofdbank te Amsterdam was onderverdeeld in afdelingen en bureaus (o.m. Ontwikkeling Betalingsverkeer (afdeling Buitenland)). Daarnaast was er een Kantoor Deviezenvergunningen te Amsterdam (eveneens onderverdeeld in afdelingen). In Rotterdam was een bijbank gevestigd en eveneens een kantoor Deviezenvergunningen. Daarnaast waren er diverse agentschappen en correspondentschappen.
presidenten DNB: 1946-1967 M.W. Holtrop 1967-1982 J. Zijlstra |
| Taak, activiteiten | DNB is van oudsher verantwoordelijk voor de uitgifte van bankbiljetten en voor het vertrouwen in het papiergeld. De Bankwet van 1948 omschrijft de belangrijkste taak als volgt: '..de waarde van de Nederlandse geldeenheid te reguleren op zodanige wijze als voor 's lands welvaart het meest dienstig is, en daarbij die waarde zoveel mogelijk te stabiliseren…' Voorts is DNB verantwoordelijk voor de circulatie van het papiergeld, het vereenvoudigen van giraalgeldverkeer, het bevorderen van het betalingsverkeer met het buitenland (deviezenverkeer) en het toezicht op banken en kredietinstellingen.
Het Kantoor Deviezenvergunningen (KDV) behandelde vergunningen voor deviezenverkeer naar Nederland en naar het buitenland. De afdeling Algemene Zaken van het KDV onderhield het contact met deviezenbanken en ontwierp regels voor het deviezenverkeer, de zgn. deviezenbeschikkingen en deviezenbekendmakingen. Voor de behandeling van de eigenlijke deviezenkwesties had het KDV een grote eigen organisatie (688 medewerkers in 1949), maar stootte het ook werkzaamheden af, door machtigingen te verlenen, o.m. aan de Stichting Landverhuizing Nederland t.b.v. (aspirant-)emigranten. |
| Voorloper | niet van toepassing |
| Opvolger | niet van toepassing |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Literatuur | periodieken Verslag van De Nederlandsche Bank over het boekjaar…uitgebracht in de algemeen aandeelhoudersvergadering op …/ 1933-1953 [voortgezet als: Verslag over het boekjaar…. uitgebracht in de algemeen aandeelhoudersvergadering op…/ Ook onder de titel Jaarverslag / De Nederlandsche Bank].
literatuur Jager, J.L. de, De bank van de gulden. Organisatie en personeel van de Nederlandsche Bank 1814-1989 (Amsterdam 1989).
Vanthoor, W.F.V., De Nederlandsche Bank 1814-1998 . Van Amsterdamse kredietinstelling naar Europese stelselbank (Amsterdam 2004).
|
| Doorgenomen archieven / series | 2.25.08 Archief van De Nederlandsche Bank NV, voor zover overgedragen 1814-1980
|
| Periode archief | afzonderlijke beschrijving |
| Vindplaats | Nationaal Archief, Den Haag
|
| Openbaarheid | beperkt. Inv.nrs. waarvoor toestemming voor inzage dient te worden gevraagd bij DNB zijn gespecificeerd in de inventaris. |
| Omvang; inventarisnummers | 496 m., 9192 inv.nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | zie inleiding inventaris
|
| Toegang(en) | Glaudemans, Arnoud, Inventaris van het archief van De Nederlandsche Bank NV, voorzover overgedragen aan het Nationaal Archief te 's-Gravenhage (1643)1814-1980(1995)
|
| Kenmerk toegang | afzonderlijke beschrijving |
| Indices op toegang | geen |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | geen |
| opmerkingen structuur archief | Het overgedragen gedeelte betreft tot nu toe vooral seriële bescheiden: o.m. de administratie van de inlevering van goud, andere edele metalen en buitenlandse betaalmiddelen als gevolg van Deviezenverordening 1940 en het Deviezenbesluit 1945 (1940 - 1962). Hieronder bevinden zich nog niet de gemicrofilmde doorslagen van uitgaande correspondentie van het kantoor Deviezenvergunningen. |
| Seriële bescheiden | zie [opmerkingen structuur archief]
|
| Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
| Inhoud overig | De inventaris geeft geen aanwijzingen, dat zich in dit gedeelte van de overgedragen archivalia materiaal van belang voor emigratieonderzoek bevindt. Zie ook onder [opmerkingen] |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | In het kader van een ander ING-project is in de jaren negentig onderzoek gedaan in het historische archief van de Nederlandsche Bank (DNB hoofdbank, Amsterdam). In het gedeelte 'persoonlijke archieven van de directeuren' 1945-1970 'buitenland' zijn toen de volgende omschrijvingen aangetroffen: - Brazilië. Voorlopige betalingsregeling met Nederland, 1 september 1948, emigratie van Nederlandse boeren naar Brazilië en export vee (afd. 97, dossiernr. 1199, map 1) - Canada, betalingsverkeer met Canada, emigratie, correspondentie met o.m. de Nederlandse ambassadeur; Stichting Landverhuizing Nederland, 1948 (afd. 97, dossiernr. 734, map 1) |
| Doorgenomen archieven / series | 2.25.08 Archief van De Nederlandsche Bank NV, voor zover overgedragen 1814-1980
|
| Periode archief | afzonderlijke beschrijving |
| Vindplaats | Nationaal Archief, Den Haag
|
| Openbaarheid | beperkt. Inv.nrs. waarvoor toestemming voor inzage dient te worden gevraagd bij DNB zijn gespecificeerd in de inventaris. |
| Omvang; inventarisnummers | 496 m., 9192 inv.nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | zie inleiding inventaris
|
| Toegang(en) | Glaudemans, Arnoud, Inventaris van het archief van De Nederlandsche Bank NV, voorzover overgedragen aan het Nationaal Archief te 's-Gravenhage (1643)1814-1980(1995)
|
| Kenmerk toegang | afzonderlijke beschrijving |
| Indices op toegang | geen |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | geen |
| opmerkingen structuur archief | Het overgedragen gedeelte betreft tot nu toe vooral seriële bescheiden: o.m. de administratie van de inlevering van goud, andere edele metalen en buitenlandse betaalmiddelen als gevolg van Deviezenverordening 1940 en het Deviezenbesluit 1945 (1940 - 1962). Hieronder bevinden zich nog niet de gemicrofilmde doorslagen van uitgaande correspondentie van het kantoor Deviezenvergunningen. |
| Seriële bescheiden | zie [opmerkingen structuur archief]
|
| Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
| Inhoud overig | De inventaris geeft geen aanwijzingen, dat zich in dit gedeelte van de overgedragen archivalia materiaal van belang voor emigratieonderzoek bevindt. Zie ook onder [opmerkingen] |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | In het kader van een ander ING-project is in de jaren negentig onderzoek gedaan in het historische archief van de Nederlandsche Bank (DNB hoofdbank, Amsterdam). In het gedeelte 'persoonlijke archieven van de directeuren' 1945-1970 'buitenland' zijn toen de volgende omschrijvingen aangetroffen: - Brazilië. Voorlopige betalingsregeling met Nederland, 1 september 1948, emigratie van Nederlandse boeren naar Brazilië en export vee (afd. 97, dossiernr. 1199, map 1) - Canada, betalingsverkeer met Canada, emigratie, correspondentie met o.m. de Nederlandse ambassadeur; Stichting Landverhuizing Nederland, 1948 (afd. 97, dossiernr. 734, map 1) |