Emigratie1945-1967

 
English | Nederlands

Commissaris der Koningin in de provincie Friesland

Naam archiefvormer Commissaris der Koningin in de provincie Friesland
Periode van bestaan 1850 -
Land van herkomst archiefvormer
Navigatiekaart Algemeen Australië Canada

Naam, varianten

CdK

Organisatie en inrichting
Toon

Verberg

Algemeen, zie Provinciaal Bestuur Friesland

 

De positie van de Commissaris des Konings/der Koningin werd in 1850 geregeld bij het tot stand komen van de 'wet regelende de zamenstelling en magt van de Provinciale Staten'. Officieel was de Commissaris de eerste ambtenaar van het rijk in de provincie; was hij of zij belast met de uitvoering van de bevelen van de koning en moest toezien (en zonodig ingrijpen) op de verrichtingen van de Provinciale Staten. In de praktijk was het vooral een besturende functie. Bij de Grondwetswijziging van 1956 verviel officieel het 'toezicht op de verrichtingen van de Staten'. Bij de herziening van de provinciewet in 1962 is vastgelegd dat de positie van Commissaris in de loop der tijd meer provinciaal gezagsdrager dan rijksambtenaar is geworden, al kan de vorst nog steeds bevelen of instructies geven. De positie van de Commissaris is een dualistische: als hij of zij optreedt 'ter uitvoering van de Instructie voor de commissarissen des Konings in de provinciën' dan handelt hij of zij als rijksorgaan en is verantwoording schuldig aan de rijksoverheid; voor het bestuur van de provincie is hij of zij provinciaal (zelfbestuurs)orgaan en verantwoording schuldig aan Provinciale Staten.

 

Commissaris der Koningin in de provincie Friesland:

1945-1970 H.P. Linthorst Homan

Taak, activiteiten
Toon

Verberg

Volgens de 'instructie' bevordert de Commissaris de bestrijding of voorkoming van ernstige calamiteiten (ev. op aanwijzing van Binnenlandse zaken); bevordert de civiele verdediging; de samenwerking tussen rijksambtenaren onderling en met commandanten van de krijgsmacht; provinciale, gemeentelijke en waterschapbesturen. Tevens dient hij of zij de gemeenten in de provincies te bezoeken en hiervan verslag uit te brengen aan de minister van Binnenlandse Zaken; te adviseren betreffende benoemingen van burgemeesters / (hoofd)commissaris gemeentelijk politiecorps.

 

Als provinciaal orgaan is de Commissaris der Koningin voorzitter van de Provinciale Staten (raadgevende stem) en van Gedeputeerde Staten (stemgerechtigd) en heeft hij het hoogste toezicht op de provinciale griffie.

 

Provinciale Griffie Friesland

De eerste afdeling van de Provinciale Griffie Friesland had als taken: Kabinet van de CdK; Arbeidswet; Arbeidsbemiddelingswet; Beroepswet, Landarbeiderswet; Veiligheidswet; emigratie; handel en nijverheid; Economisch Technologisch Instituut; jacht en visserij; kamers van koophandel; ijkwezen; bevolking; Bioscoopwet; legalisatiën; nationaliteitsbewijzen; naturalisatie; Nederlanderschap; paspoorten; politie; strandvonderij, Vuurwapenwet; Wapenwet; Begraafwet; drinkwatervoorziening; Gezondheidswet; medische politie; Hinderwet; Onteigeningswet; provinciale keuringsdienst; Vleeskeuringswet; Woningwet; Wet woonwagens en woonschepen; Mollen-, Egels- en Kikvorschwet; Nuttige Dierenwet; Trekhondenwet; Vogelwet; Wet op de kerkgenootschappen; lenen; monumentenzorg; reclameverordening; dienstplicht; inkwartiering; vordering; rij- en nummerbewijzen. Na 1961 verviel het woord emigratie en kwamen daar 'vreemdelingenverkeer; naturalisatie; Nederlanderschap' voor in de plaats.

 

H.P. Linthorst Homan is van 1952-1965 lid geweest van de Raad voor de Emigratie.

Voorloper

Gouverneur in de provincie of landschap (Commissaris van de Souvereine Vorst)

Opvolger

niet van toepassing

Typering instelling
Typering taken
Kerkelijke denominatie / zuil
Doelgroepen
Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in:

Raad voor de Emigratie

Literatuur
Toon

Verberg

Algemeen:

zie: Provinciaal Bestuur, Friesland

Doorgenomen archieven / series

Archief van de Commissaris der Koningin in Friesland, 1923-1961

Periode archief

1923-1961

Vindplaats

Tresoar, Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum, Leeuwarden

Openbaarheid

beperkt. De inv.nrs. waarvoor een openbaarheidsbeperking geldt, zijn beschreven in de inventaris en betreffen sollicitaties en benoemingen en Tweede Wereldoorlog gerelateerde dossiers (gedrag van gemeentesecretarissen in bezettingstijd; zuivering en rechtsherstel etc.)

Omvang; inventarisnummers

46,8 m.; 1435 inv.nrs.

Informatiedrager
Vernietigd

ca. 58%, zie inleiding inventaris, het merendeel van de vernietigde stukken betreft de periode 1947-1961.

Toegang(en)

Veer, P. van der, Inventaris van het archief van de Commissaris der Koningin in Friesland, 1923-1961 (Leeuwarden 1998)

Kenmerk toegang

nr. 12-02

Indices op toegang

- uitgebreide historische inleiding, geschiedenis van het archief en verantwoording van de inventarisatie;

- literatuuropgave

- bijlage Provinciale Griffie: organisatieschema's en taken per afdeling, 1923-1961

Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven

onbekend

Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven

geen

opmerkingen structuur archief

Zie inleiding: verantwoording van de inventarisatie

Seriële bescheiden

- Ingekomen en minuten van uitgegane stukken 1946-1955 (inv.nr. 210; NB: niet opvraagbaar: zoekgeraakt in het depot van het provinciehuis)

 

Statistische gegevens

- Cijfers aantal vertrokken emigranten uit Friesland 1953-1960 (inv.nr. 979, inliggend)*

Inhoud overig

ingezien:

 

- Stukken betreffende emigratie en immigratie, 1947-1962 (inv.nr. 979)*

 

- Stukken betreffende gesprekken met de minister van Sociale Zaken inz. werkloosheid in het noorden van Nederland 1958 (inv.nr. 982)*

 

Ter signalering

- Stukken betreffende emigratie als gevolg van de slechte werkgelegenheidssituatie in een aantal Friese gemeenten, 1923-1925 (inv.nr. 972)*

Bestemmingslanden
Titel Dossierbeschrijving Commissaris der Koningin in de provincie Friesland
Inventaristekst

- inv.nr. 979 Stukken betreffende emigratie en immigratie 1947-1962

Omvang ca. 0,02 m.; inhoud betreft uitsluitend emigratie.

 

Bevat o.m. correspondentie met particulieren (Friese aspirant-emigranten) en met/over landelijke vertegenwoordigers van de emigratieorganisaties.

Correspondenten: Commissaris voor de Emigratie, Stichting Landverhuizing Nederland; Nederlandse Emigratie Dienst; Directie Arbeidsvoorziening van het Ministerie van Sociale Zaken, Tweede Kamerlid en voormalig secretaris van de emigratiecommissie van het Nederlandse Vrouwencomité J.J.Th. ten Broecke Hoekstra; Christelijke Emigratie Centrale.

Tevens inliggend: cijfers aantal vertrokken emigranten uit Friesland 1953-1960.

De lijst bevat een opgave van land van bestemming (overzeese gebieden); specificatie van aanmeldingskantoren en totaal aantal vertrokken personen uit Nederland. Cijfers afkomstig van de Directie Arbeidsvoorziening van het Ministerie van Sociale Zaken; districtsbureau voor de arbeidsvoorziening in Friesland.

 

Het dossier geeft inzicht in de dualistische kanten van de functie van de Commissaris van de Koningin. Als provinciaal gezagsdrager voert hij correspondentie (ca. 1 cm) over en met personen die wensen te emigreren en waarvoor zijn bemiddeling wordt ingeroepen (veel persoonsgegevens) evenals in de bijdragen aan de zogenaamde 'Groeten-programma's Friese emigranten' voor de Wereldomroep (in samenwerking met familieleden); als rijksambtenaar correspondeert hij met functionarissen van landelijke emigratieorganisaties inzake aantallen emigranten; werkbezoeken buitenlandse immigratieattachés (Nieuw-Zeeland); vertegenwoordiging van de Commissaris van de Koningin in de Raad voor de Emigratie, Nederlands Emigratie Fonds (fragmentarisch, bevat geen stukken).

 

- inv.nr. 982 Stukken betr. gesprekken met de minister van Sociale Zaken betreffende werkloosheid in het noorden van Nederland 1958

Bevat geen materiaal inzake emigratie.

 

 

Ter signalering

- inv.nr. 972 Stukken betreffende emigratie als gevolg van de slechte werkgelegenheidssituatie in een aantal Friese gemeenten 1923-1925

Bevat o.m. antecedentenonderzoeken: door burgemeesters/politie verstrekte inlichtingen over aspirant-emigranten (karakterbeschrijvingen, schulden, arbeidsverleden, maximaal mogelijke bijdrage in kosten emigratie); correspondentie met de Nederlandse Vereniging Landverhuizing; correspondentie tussen de Commissaris van de Koningin en burgemeesters betreffende de maatregelen die zijn getroffen om emigratie te bevorderen (m.n. intra-Europees: België, Frankrijk; Duitsland; overzee VS en Canada), bemiddeling door de Commissaris in particuliere aanvragen voor emigratie bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken; consulaten e.d.

Algemeen

Naam, varianten

CdK

Organisatie en inrichting

Algemeen, zie Provinciaal Bestuur Friesland

 

De positie van de Commissaris des Konings/der Koningin werd in 1850 geregeld bij het tot stand komen van de 'wet regelende de zamenstelling en magt van de Provinciale Staten'. Officieel was de Commissaris de eerste ambtenaar van het rijk in de provincie; was hij of zij belast met de uitvoering van de bevelen van de koning en moest toezien (en zonodig ingrijpen) op de verrichtingen van de Provinciale Staten. In de praktijk was het vooral een besturende functie. Bij de Grondwetswijziging van 1956 verviel officieel het 'toezicht op de verrichtingen van de Staten'. Bij de herziening van de provinciewet in 1962 is vastgelegd dat de positie van Commissaris in de loop der tijd meer provinciaal gezagsdrager dan rijksambtenaar is geworden, al kan de vorst nog steeds bevelen of instructies geven. De positie van de Commissaris is een dualistische: als hij of zij optreedt 'ter uitvoering van de Instructie voor de commissarissen des Konings in de provinciën' dan handelt hij of zij als rijksorgaan en is verantwoording schuldig aan de rijksoverheid; voor het bestuur van de provincie is hij of zij provinciaal (zelfbestuurs)orgaan en verantwoording schuldig aan Provinciale Staten.

 

Commissaris der Koningin in de provincie Friesland:

1945-1970 H.P. Linthorst Homan

Taak, activiteiten

Volgens de 'instructie' bevordert de Commissaris de bestrijding of voorkoming van ernstige calamiteiten (ev. op aanwijzing van Binnenlandse zaken); bevordert de civiele verdediging; de samenwerking tussen rijksambtenaren onderling en met commandanten van de krijgsmacht; provinciale, gemeentelijke en waterschapbesturen. Tevens dient hij of zij de gemeenten in de provincies te bezoeken en hiervan verslag uit te brengen aan de minister van Binnenlandse Zaken; te adviseren betreffende benoemingen van burgemeesters / (hoofd)commissaris gemeentelijk politiecorps.

 

Als provinciaal orgaan is de Commissaris der Koningin voorzitter van de Provinciale Staten (raadgevende stem) en van Gedeputeerde Staten (stemgerechtigd) en heeft hij het hoogste toezicht op de provinciale griffie.

 

Provinciale Griffie Friesland

De eerste afdeling van de Provinciale Griffie Friesland had als taken: Kabinet van de CdK; Arbeidswet; Arbeidsbemiddelingswet; Beroepswet, Landarbeiderswet; Veiligheidswet; emigratie; handel en nijverheid; Economisch Technologisch Instituut; jacht en visserij; kamers van koophandel; ijkwezen; bevolking; Bioscoopwet; legalisatiën; nationaliteitsbewijzen; naturalisatie; Nederlanderschap; paspoorten; politie; strandvonderij, Vuurwapenwet; Wapenwet; Begraafwet; drinkwatervoorziening; Gezondheidswet; medische politie; Hinderwet; Onteigeningswet; provinciale keuringsdienst; Vleeskeuringswet; Woningwet; Wet woonwagens en woonschepen; Mollen-, Egels- en Kikvorschwet; Nuttige Dierenwet; Trekhondenwet; Vogelwet; Wet op de kerkgenootschappen; lenen; monumentenzorg; reclameverordening; dienstplicht; inkwartiering; vordering; rij- en nummerbewijzen. Na 1961 verviel het woord emigratie en kwamen daar 'vreemdelingenverkeer; naturalisatie; Nederlanderschap' voor in de plaats.

 

H.P. Linthorst Homan is van 1952-1965 lid geweest van de Raad voor de Emigratie.

Voorloper

Gouverneur in de provincie of landschap (Commissaris van de Souvereine Vorst)

Opvolger

niet van toepassing

Typering instelling
Typering taken
Kerkelijke denominatie / zuil
Doelgroepen
Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in:

Raad voor de Emigratie

Literatuur

Algemeen:

zie: Provinciaal Bestuur, Friesland

Doorgenomen archieven / series

Archief van de Commissaris der Koningin in Friesland, 1923-1961

Periode archief

1923-1961

Vindplaats

Tresoar, Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum, Leeuwarden

Openbaarheid

beperkt. De inv.nrs. waarvoor een openbaarheidsbeperking geldt, zijn beschreven in de inventaris en betreffen sollicitaties en benoemingen en Tweede Wereldoorlog gerelateerde dossiers (gedrag van gemeentesecretarissen in bezettingstijd; zuivering en rechtsherstel etc.)

Omvang; inventarisnummers

46,8 m.; 1435 inv.nrs.

Informatiedrager
Vernietigd

ca. 58%, zie inleiding inventaris, het merendeel van de vernietigde stukken betreft de periode 1947-1961.

Toegang(en)

Veer, P. van der, Inventaris van het archief van de Commissaris der Koningin in Friesland, 1923-1961 (Leeuwarden 1998)

Kenmerk toegang

nr. 12-02

Indices op toegang

- uitgebreide historische inleiding, geschiedenis van het archief en verantwoording van de inventarisatie;

- literatuuropgave

- bijlage Provinciale Griffie: organisatieschema's en taken per afdeling, 1923-1961

Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven

onbekend

Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven

geen

opmerkingen structuur archief

Zie inleiding: verantwoording van de inventarisatie

Seriële bescheiden

- Ingekomen en minuten van uitgegane stukken 1946-1955 (inv.nr. 210; NB: niet opvraagbaar: zoekgeraakt in het depot van het provinciehuis)

 

Statistische gegevens

- Cijfers aantal vertrokken emigranten uit Friesland 1953-1960 (inv.nr. 979, inliggend)*

Inhoud overig

ingezien:

 

- Stukken betreffende emigratie en immigratie, 1947-1962 (inv.nr. 979)*

 

- Stukken betreffende gesprekken met de minister van Sociale Zaken inz. werkloosheid in het noorden van Nederland 1958 (inv.nr. 982)*

 

Ter signalering

- Stukken betreffende emigratie als gevolg van de slechte werkgelegenheidssituatie in een aantal Friese gemeenten, 1923-1925 (inv.nr. 972)*

Bestemmingslanden

Doorgenomen archieven / series

Archief van de Commissaris der Koningin in Friesland, 1923-1961

Periode archief

1923-1961

Vindplaats

Tresoar, Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum, Leeuwarden

Openbaarheid

beperkt. De inv.nrs. waarvoor een openbaarheidsbeperking geldt, zijn beschreven in de inventaris en betreffen sollicitaties en benoemingen en Tweede Wereldoorlog gerelateerde dossiers (gedrag van gemeentesecretarissen in bezettingstijd; zuivering en rechtsherstel etc.)

Omvang; inventarisnummers

46,8 m.; 1435 inv.nrs.

Informatiedrager
Vernietigd

ca. 58%, zie inleiding inventaris, het merendeel van de vernietigde stukken betreft de periode 1947-1961.

Toegang(en)

Veer, P. van der, Inventaris van het archief van de Commissaris der Koningin in Friesland, 1923-1961 (Leeuwarden 1998)

Kenmerk toegang

nr. 12-02

Indices op toegang

- uitgebreide historische inleiding, geschiedenis van het archief en verantwoording van de inventarisatie;

- literatuuropgave

- bijlage Provinciale Griffie: organisatieschema's en taken per afdeling, 1923-1961

Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven

onbekend

Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven

geen

opmerkingen structuur archief

Zie inleiding: verantwoording van de inventarisatie

Seriële bescheiden

- Ingekomen en minuten van uitgegane stukken 1946-1955 (inv.nr. 210; NB: niet opvraagbaar: zoekgeraakt in het depot van het provinciehuis)

 

Statistische gegevens

- Cijfers aantal vertrokken emigranten uit Friesland 1953-1960 (inv.nr. 979, inliggend)*

Inhoud overig

ingezien:

 

- Stukken betreffende emigratie en immigratie, 1947-1962 (inv.nr. 979)*

 

- Stukken betreffende gesprekken met de minister van Sociale Zaken inz. werkloosheid in het noorden van Nederland 1958 (inv.nr. 982)*

 

Ter signalering

- Stukken betreffende emigratie als gevolg van de slechte werkgelegenheidssituatie in een aantal Friese gemeenten, 1923-1925 (inv.nr. 972)*

Bestemmingslanden

Analyse archivalia

Titel Dossierbeschrijving Commissaris der Koningin in de provincie Friesland
Inventaristekst

- inv.nr. 979 Stukken betreffende emigratie en immigratie 1947-1962

Omvang ca. 0,02 m.; inhoud betreft uitsluitend emigratie.

 

Bevat o.m. correspondentie met particulieren (Friese aspirant-emigranten) en met/over landelijke vertegenwoordigers van de emigratieorganisaties.

Correspondenten: Commissaris voor de Emigratie, Stichting Landverhuizing Nederland; Nederlandse Emigratie Dienst; Directie Arbeidsvoorziening van het Ministerie van Sociale Zaken, Tweede Kamerlid en voormalig secretaris van de emigratiecommissie van het Nederlandse Vrouwencomité J.J.Th. ten Broecke Hoekstra; Christelijke Emigratie Centrale.

Tevens inliggend: cijfers aantal vertrokken emigranten uit Friesland 1953-1960.

De lijst bevat een opgave van land van bestemming (overzeese gebieden); specificatie van aanmeldingskantoren en totaal aantal vertrokken personen uit Nederland. Cijfers afkomstig van de Directie Arbeidsvoorziening van het Ministerie van Sociale Zaken; districtsbureau voor de arbeidsvoorziening in Friesland.

 

Het dossier geeft inzicht in de dualistische kanten van de functie van de Commissaris van de Koningin. Als provinciaal gezagsdrager voert hij correspondentie (ca. 1 cm) over en met personen die wensen te emigreren en waarvoor zijn bemiddeling wordt ingeroepen (veel persoonsgegevens) evenals in de bijdragen aan de zogenaamde 'Groeten-programma's Friese emigranten' voor de Wereldomroep (in samenwerking met familieleden); als rijksambtenaar correspondeert hij met functionarissen van landelijke emigratieorganisaties inzake aantallen emigranten; werkbezoeken buitenlandse immigratieattachés (Nieuw-Zeeland); vertegenwoordiging van de Commissaris van de Koningin in de Raad voor de Emigratie, Nederlands Emigratie Fonds (fragmentarisch, bevat geen stukken).

 

- inv.nr. 982 Stukken betr. gesprekken met de minister van Sociale Zaken betreffende werkloosheid in het noorden van Nederland 1958

Bevat geen materiaal inzake emigratie.

 

 

Ter signalering

- inv.nr. 972 Stukken betreffende emigratie als gevolg van de slechte werkgelegenheidssituatie in een aantal Friese gemeenten 1923-1925

Bevat o.m. antecedentenonderzoeken: door burgemeesters/politie verstrekte inlichtingen over aspirant-emigranten (karakterbeschrijvingen, schulden, arbeidsverleden, maximaal mogelijke bijdrage in kosten emigratie); correspondentie met de Nederlandse Vereniging Landverhuizing; correspondentie tussen de Commissaris van de Koningin en burgemeesters betreffende de maatregelen die zijn getroffen om emigratie te bevorderen (m.n. intra-Europees: België, Frankrijk; Duitsland; overzee VS en Canada), bemiddeling door de Commissaris in particuliere aanvragen voor emigratie bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken; consulaten e.d.