Bisdom 's-Hertogenbosch
| Naam archiefvormer | Bisdom 's-Hertogenbosch |
| Periode van bestaan | 1853- |
| Land van herkomst archiefvormer | |
| Navigatiekaart | Algemeen Australië Canada |
| Organisatie en inrichting | Toon Verberg Algemeen, zie Aartsbisdom Utrecht
Het bisdom 's-Hertogenbosch werd opgericht in 1853 bij het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie en omvat nu het gebied tussen de Waal in het noorden, de Duitse grens, de Maas en de grens met de provincie Limburg in het oosten, de Belgische grens in het zuiden en een noord-zuidlijn pal ten westen van Tilburg. In de periode 1853-1956 behoorde ook de westelijke Langstraat met Geertruidenberg en omgeving tot dit bisdom, maar in 1956 werd dit gebied overgedragen aan het bisdom Breda. Het Bossche diocees is circa 6400 vierkante kilometer groot, telt een totale bevolking van bijna twee miljoen inwoners, van wie er bijna anderhalf miljoen als RK staan ingeschreven (ruim 70 %). Het bisdom omvat ongeveer 360 zielzorgeenheden, voornamelijk parochies en is verdeeld in 26 dekenaten. Ieder dekenaat omvat zes tot acht parochies. Aan het hoofd van een dekenaat staat een deken, die in het Bossche bisdom tevens pastoor is van een eigen parochie, hij treedt naar de parochies op namens de bisschop.
Bisdom en emigratie Elk bisdom benoemde een bisschoppelijk commissaris bij de eigen diocesane emigratiestichting, die een geleding vormde van de landelijke Katholieke Centrale Emigratie Stichting.
Bisschoppen: 1943-1960 W.P.A. Mutsaerts (coadjutor vanaf 1942) 1960-1966 W.M. Bekkers (coadjutor vanaf 1956) 1966-1985 J. Bluyssen
Bisschop W.M. Bekkers van 's-Hertogenbosch was van 1958 tot zijn overlijden op 9 mei 1966 emigratiebisschop.
Bisschoppelijk commissaris bij de Katholieke Emigratie Stichting in de Bisdommen 's-Hertogenbosch en Breda: 1956- na 1967 pater Th. van den Elsen O. Praem (Heeswijk, later St. Oedenrode); pastoor J. van Hooydonk (Bergen op Zoom, Lage Zwaluwe). |
| Taak, activiteiten | Toon Verberg Het onderhouden van contacten met dekens, pastoors, parochiële instellingen en particulieren in het bisdom 's-Hertogenbosch. De dekens moesten één maal per jaar de parochies in hun district onderzoeken en stuurden daarvan een visitatieverslag naar de bisschop. Daarnaast waren de kerkbesturen verplicht jaarlijks een begroting en rekening aan de bisschop voor te leggen.
Emigratie: De bisschoppelijke commissaris bij de Interdiocesane Emigratie Stichting in de bisdommen Breda en 's-Hertogenbosch was verantwoordelijk voor de geestelijke voorbereiding van emigranten. Het aantrekken van priesterdocenten en het organiseren van cursussen en voorlichting vonden plaats onder zijn supervisie. Bij vertrek van grote groepen emigranten hield elk diocees zogenaamde 'emigratiedagen' waarop de bisschop een Pontificale H.Mis opdroeg en de emigranten een emigrantenkruis ontvingen. |
| Voorloper | niet van toepassing |
| Opvolger | niet van toepassing |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in: | Interdiocesane Emigratiestichting voor de bisdommen 's-Hertogenbosch en Breda
|
| Literatuur | Toon Verberg periodieken Sint-Jansklokken. Mededeelingen Bisdom 's-Hertogenbosch , 1 (1923) 1 - 38 (1961) 2001. Gesplitst in: Bisdomblad, Editie Nijmegen , en: Bisdomblad, Editie 's-Hertogenbosch 39 (1962)-48 (1971).
literatuur Peijnenburg, J., Zij maakten Brabant katholiek. De geschiedenis van het bisdom 's-Hertogenbosch (Den Bosch 1987-1988) 2 dln. |
| Doorgenomen archieven / series | Archief Bisdom 's-Hertogenbosch |
| Periode archief | 1853-1962 |
| Vindplaats | Bisschoppelijk Archief, 's-Hertogenbosch |
| Openbaarheid | geïnteresseerden wordt aangeraden eerst contact op te nemen met de archivaris |
| Omvang; inventarisnummers | t.a.v. emigratie: ca. 5 dozen (2 dozen notulen bisschoppenvergadering; 3 dozen met opschrift Emigratie) |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | onbekend |
| Toegang(en) | inventaris (ca. uit 1950) |
| Kenmerk toegang | geen |
| Indices op toegang | geen |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | onbekend |
| opmerkingen structuur archief | geen |
| Seriële bescheiden | - Notulen van de bisschoppenvergaderingen, 1941-1967* |
| Statistische gegevens | - Visitatieverslagen bevatten statistische gegevens |
| Inhoud overig | De dozen bevatten diverse onderwerpdossiers, waarvan de inhoud vermeld wordt op doos en omslag. De periode in jaren is afgeleid uit het dossier.
Doos Emigratie I* - A1. R.K. Emigratie Vereniging (1927-1938) - A2. Interdiocesane Emigratiestichting (1953-1954) - A3. Katholieke Centrale Emigratie Stichting (1950-1970) - A4. Pater v.d. Elsen Instituut (z.d. en 1947-1954): Vormingsinstituut voor emigranten. - A5. Emigratiestichting van de KNBTB (1947-1950) - A6. Kath. Vereniging van ouders en familieleden van Emigranten (1961-1971) - B1. Emigratiedag (1958) - B2. Emigratiefonds (1966-1970, retroacta) - B3. Varia Emigratie (1953-1954; 1950-1967, 1991) - B4. Referaat drs. H. van Stekelenburg
Doos Emigratie II* - A1. Emigranten-priesters: algemeen - A2. Nederlanders in Australië - A3. Nederlanders in Brazilië - B1. Nederlanders in Canada - B2. Nederlanders in Davos - B3. Nederlanders in Duitsland - C1. Nederlandse priesters in Frankrijk: 'Mission Hollandaise' - C2. Nederlandse priesters in Frankrijk: Contact Commissie - C3. Nederlanders in Zuid-Afrika
Doos Emigratie III - Nederlandse priesters in Frankrijk |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | De stukken uit de emigratiedossiers hebben gedeeltelijk ten grondslag gelegen aan de besprekingen in de bisschoppenvergadering. Gezien het feit dat het merendeels om doorslagen of kopieën gaat, betreft het hier niet het 'coördinatiedossier' van de emigratiebisschop. De originele ingekomen correspondentie bij bisschop Bekkers en de minuten/kopieën van uitgaande correspondentie bevinden zich in het Noord-Hollands Archief, Haarlem, locatie Jansstraat. (zie bisdom Haarlem) Vermoedelijk is het dossier na het overlijden van Bekkers overgedragen aan zijn opvolger-emigratiebisschop Zwartkruis. |
| Titel | Dossierbeschrijving Bisdom 's-Hertogenbosch |
| Inventaristekst | - Notulen Bisschoppenvergadering 1941-1967 Inhoud en ordening: Tot 1948 zijn de agenda's en stukken behorend bij de notulen in aparte dossiers geordend. Vanaf dat jaar worden over het algemeen conceptnotulen met commentaar, agenda's en bijlagen bijgevoegd bij de notulen. De agenda's geven de eerste ingang op de behandelde onderwerpen, maar zijn niet altijd volledig. In de notulen zelf wordt het hoofdonderwerp onderstreept. Tevens zijn er aparte correspondentiedossiers. Zie ook dossierbeschrijving Aartsbisdom Utrecht.
De emigratieproblematiek komt na de Tweede Wereldoorlog op de vergadering van 13/14-12-1949 structureel op de agenda, wanneer Mgr. J.M.J.A. Hanssen toestemming krijgt een oriëntatiereis naar Canada te maken. De notulen geven inzicht in de volgende onderwerpen betreffende emigratie: de houding van het episcopaat ten opzichte van emigratie en de verantwoordelijkheid van de KCES; de organisatie van de katholieke emigratie, met name op diocesaan niveau; de rol die vrouwenorganisaties in de KCES dienen te krijgen; benoeming van de Bisschoppelijk Commissaris; oprichting van en afvaardiging naar de Conseil Suprème d'Emigration bij de Heilige Stoel (1952); voorlichting, informatie en cursussen; financiële steun voor de emigratieorganisatie in Nederland en de priesters in emigratielanden; zielzorg op emigrantenschepen; nazorg in emigratielanden.
Uit de notulen vallen principiële standpuntbepalingen af te leiden, maar zij geven niet of nauwelijks inzicht in de gevoerde discussies. Via de stukken is enig inzicht in de besluitvorming te verkrijgen. De correspondentie bestaat voornamelijk uit opmerkingen naar aanleiding van de notulen en is niet inhoudelijk.
Doos Emigratie I - A 1. R.K. Emigratie-Vereniging 1927-1938 Bevat o.m. - Ontwerpstatuten RKEV 1924 - Diverse stukken en correspondentie betreffende groepsgewijze emigratie van RK Nederlandse boeren en tuinders naar Canada (Ontario) 1926-1927 (het betreft o.m. schrijven van Canadese (Aarts)bisschoppen van de ecclesiale provincies Toronto, Kingston Canada waarin om emigratie van katholieke Nederlanders gevraagd wordt, onder belofte voor het RK geloof te zullen zorgen, 1926) - Stukken betreffende een congres over emigratie door RKEV 1927 - inkomende brieven en nota's van de Raad van Overleg voor sociaal-economische aangelegenheden (contactorgaan van de vier katholieke standsorganisaties in Nederland) 1930; 1936 (onder meer opgesteld ten behoeve van de bespreking van het vraagstuk of het wenselijk was met het oog op de steeds groter wordende werkloosheid extra aandacht te besteden aan emigratie en 'de tot dusver passieve emigratiepolitiek der Regeering om te zetten in een actieve').
- A. 2. Interdiocesane Emigratiestichting 1953-1954 Bevat o.m. statuten van de Interdiocesane Emigratie-Stichting voor de bisdommen Den Bosch en Breda (IDES); correspondentie betreffende de aanstelling en visie op de werkzaamheden van een Bisschoppelijk Commissaris voor de emigratie (inschakeling emigranten- en emigratie-instanties en vertrouwenspersoon parochiale geestelijkheid).
- A.3. Katholieke Centrale Emigratie Stichting 1950-1970 Bevat o.m. - Doorslagen van de statuten en de herziene statuten KCES (1959) en inkomende correspondentie van de KCES - Nota's (gestencild) betreffende: 4e emigratiezondag 12-12-1954; onderwijs en migratie 4-11-1954; kort overzicht van cijfers emigratie uit Nederland 1946-1953 en onderwijssituatie in Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Verenigde Staten, november 1954 - Statuten van de Katholieke Stichting Binnenlandse Migratie - Stukken afkomstig van en betreffende de Bisschoppelijk Commissaris van de Katholieke Stichting Binnenlandse Migratie (met name betreffende immigratie van landen binnen Europa naar Nederland) - exemplaar van Sociaal Kompas, Tweemaandelijks Tijdschrift voor Sociologie, sociografie, sociale Psychologie en statistiek , hierin: J.J. Kusters en J.F. van Campen, 'De emigratie uit Nederland in de periode 1947 tot en met 1953' (uitgave van KCES ism KASKI) [1954].
- A.4. Pater van den Elsen Instituut 1947-1954 Bevat o.m. correspondentie en nota's over diverse onderwerpen: - Inkomende correspondentie van de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond (NCB) betreffende NCB-emigratiecursussen; inkomende correspondentie en minuten van uitgaande correspondentie van bisschop Mutsaerts betreffende aspirant-emigranten - Nota betreffende de doelstelling van het Pater van den Elsen instituut (het bevorderen van vestigingsmogelijkheden van RK-boeren in Oost-Brabant, wier bestaan en toekomst onzeker is); onder dezelfde naam wordt een Vorminginstituut voor Emigranten opgericht -Nota Emigratie en Industrialisatie, z.d. doorslag - 'korte nota over emigratie' opgesteld door prof.dr. J. de Quay, Commissaris der Koningin in Noord-Brabant (23-11-1949) ten behoeve van de Nederlandse bisschoppen (op grond hiervan zou besloten worden dat bisschop J.M.J.A Hanssen een oriëntatiereis naar Canada zou maken).
- A.5. Emigratiestichting van de Koninklijke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond (KNBTB) 1947-1950 Bevat o.m. - Inkomende brieven betreffende kerkcollectes ten behoeve van het katholieke emigratiewerk en minuten van uitgaande brieven van bisschop Mutsaerts (die tegenstander was van deze collectes aangezien er 'propaganda' voor Brazilië werd gemaakt, zonder over voldoende inlichtingen te beschikken) - Verslag Emigratiestichting KNBTB betreffende paters Lazaristen en emigratie naar Canada ten behoeve van de bisschoppenvergadering van 15/16-3-1950 - Diverse documentatie (emigratievoorlichtingsmateriaal).
- A.6. Katholieke Vereniging van ouders en familieleden van Emigranten 1961-1971 Bevat o.m. - Statuten (3-2-1961) en herziening statuten (1-7-1971) en enige correspondentie betreffende de goedkeuring van deze statuten.
- B.1. Emigratiedag 1958 Bevat drie stukken, waaronder een schrijven van Marcellus kardinaal Mimmi, secr. H. Congregatie van het Consistori te Rome met het verzoek te willen bevorderen dat ook in Nederlandse bisdommen jaarlijks wordt deelgenomen aan Wereld-emigratiedag.
- B.2. Emigratiefonds 1966-1970 Bevat o.m.: - Correspondentie betreffende het emigratiefonds; begrotingen en financiële overzichten/verantwoordingen, met retro-acta - Nota ten behoeve van de bisschoppenvergadering 9/10-5-1951 betreffende bevoegdheden van de R.K.emigratieleiding, kosten en taak van de kerk; visie op de diocesane organisatie van emigratie.
- B.3. Varia Emigratie 1950-1967, 1991 Bevat o.m.: - Correspondentie (1950) betreffende een informatieve bespreking emigratievraagstuk op provinciale griffie (met o.a. Commissaris der Koningin J.E. de Quay, de bespreking zou resulteren in de oprichting van het Provinciaal Contactorgaan voor Emigratieaangelegenheden Noord-Brabant, zie ook dossierbeschrijving Provinciaal Bestuur Noord-Brabant) - Correspondentie met het Diocesaan Sociaal Caritatief Centrum betreffende het Diocesaan Emigratiecontactorgaan Den Bosch (zie ook: Interdiocesane Emigratiestichting voor de bisdommen 's-Hertogenbosch en Breda) - Stukken betreffende emigratiezondag 1953-1954 - Statuten en correspondentie betreffende de International Catholic Migration Commission (ICMC).
- B.4. drs. H. van Stekelenburg (opschrift op omslag) Bevat o.m. diverse lezingen en artikelen van H.van Stekelenburg (zie literatuurlijst).
Doos Emigratie II - A1. Emigranten-priesters: algemeen - A2. Nederlanders in Australië - A3. Nederlanders in Brazilië - B1. Nederlanders in Canada - B2. Nederlanders in Davos - B3. Nederlanders in Duitsland - C1. Nederlandse priesters in Frankrijk: 'Mission Hollandaise' - C2. Nederlandse priesters in Frankrijk: Contact Commissie - C3. Nederlanders in Zuid-Afrika
De omslagen bevatten correspondentie betreffende de bijzondere zielzorg van priesters aldaar. |
Algemeen
| Organisatie en inrichting | Algemeen, zie Aartsbisdom Utrecht
Het bisdom 's-Hertogenbosch werd opgericht in 1853 bij het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie en omvat nu het gebied tussen de Waal in het noorden, de Duitse grens, de Maas en de grens met de provincie Limburg in het oosten, de Belgische grens in het zuiden en een noord-zuidlijn pal ten westen van Tilburg. In de periode 1853-1956 behoorde ook de westelijke Langstraat met Geertruidenberg en omgeving tot dit bisdom, maar in 1956 werd dit gebied overgedragen aan het bisdom Breda. Het Bossche diocees is circa 6400 vierkante kilometer groot, telt een totale bevolking van bijna twee miljoen inwoners, van wie er bijna anderhalf miljoen als RK staan ingeschreven (ruim 70 %). Het bisdom omvat ongeveer 360 zielzorgeenheden, voornamelijk parochies en is verdeeld in 26 dekenaten. Ieder dekenaat omvat zes tot acht parochies. Aan het hoofd van een dekenaat staat een deken, die in het Bossche bisdom tevens pastoor is van een eigen parochie, hij treedt naar de parochies op namens de bisschop.
Bisdom en emigratie Elk bisdom benoemde een bisschoppelijk commissaris bij de eigen diocesane emigratiestichting, die een geleding vormde van de landelijke Katholieke Centrale Emigratie Stichting.
Bisschoppen: 1943-1960 W.P.A. Mutsaerts (coadjutor vanaf 1942) 1960-1966 W.M. Bekkers (coadjutor vanaf 1956) 1966-1985 J. Bluyssen
Bisschop W.M. Bekkers van 's-Hertogenbosch was van 1958 tot zijn overlijden op 9 mei 1966 emigratiebisschop.
Bisschoppelijk commissaris bij de Katholieke Emigratie Stichting in de Bisdommen 's-Hertogenbosch en Breda: 1956- na 1967 pater Th. van den Elsen O. Praem (Heeswijk, later St. Oedenrode); pastoor J. van Hooydonk (Bergen op Zoom, Lage Zwaluwe). |
| Taak, activiteiten | Het onderhouden van contacten met dekens, pastoors, parochiële instellingen en particulieren in het bisdom 's-Hertogenbosch. De dekens moesten één maal per jaar de parochies in hun district onderzoeken en stuurden daarvan een visitatieverslag naar de bisschop. Daarnaast waren de kerkbesturen verplicht jaarlijks een begroting en rekening aan de bisschop voor te leggen.
Emigratie: De bisschoppelijke commissaris bij de Interdiocesane Emigratie Stichting in de bisdommen Breda en 's-Hertogenbosch was verantwoordelijk voor de geestelijke voorbereiding van emigranten. Het aantrekken van priesterdocenten en het organiseren van cursussen en voorlichting vonden plaats onder zijn supervisie. Bij vertrek van grote groepen emigranten hield elk diocees zogenaamde 'emigratiedagen' waarop de bisschop een Pontificale H.Mis opdroeg en de emigranten een emigrantenkruis ontvingen. |
| Voorloper | niet van toepassing |
| Opvolger | niet van toepassing |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in: | Interdiocesane Emigratiestichting voor de bisdommen 's-Hertogenbosch en Breda
|
| Literatuur | periodieken Sint-Jansklokken. Mededeelingen Bisdom 's-Hertogenbosch , 1 (1923) 1 - 38 (1961) 2001. Gesplitst in: Bisdomblad, Editie Nijmegen , en: Bisdomblad, Editie 's-Hertogenbosch 39 (1962)-48 (1971).
literatuur Peijnenburg, J., Zij maakten Brabant katholiek. De geschiedenis van het bisdom 's-Hertogenbosch (Den Bosch 1987-1988) 2 dln. |
| Doorgenomen archieven / series | Archief Bisdom 's-Hertogenbosch |
| Periode archief | 1853-1962 |
| Vindplaats | Bisschoppelijk Archief, 's-Hertogenbosch |
| Openbaarheid | geïnteresseerden wordt aangeraden eerst contact op te nemen met de archivaris |
| Omvang; inventarisnummers | t.a.v. emigratie: ca. 5 dozen (2 dozen notulen bisschoppenvergadering; 3 dozen met opschrift Emigratie) |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | onbekend |
| Toegang(en) | inventaris (ca. uit 1950) |
| Kenmerk toegang | geen |
| Indices op toegang | geen |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | onbekend |
| opmerkingen structuur archief | geen |
| Seriële bescheiden | - Notulen van de bisschoppenvergaderingen, 1941-1967* |
| Statistische gegevens | - Visitatieverslagen bevatten statistische gegevens |
| Inhoud overig | De dozen bevatten diverse onderwerpdossiers, waarvan de inhoud vermeld wordt op doos en omslag. De periode in jaren is afgeleid uit het dossier.
Doos Emigratie I* - A1. R.K. Emigratie Vereniging (1927-1938) - A2. Interdiocesane Emigratiestichting (1953-1954) - A3. Katholieke Centrale Emigratie Stichting (1950-1970) - A4. Pater v.d. Elsen Instituut (z.d. en 1947-1954): Vormingsinstituut voor emigranten. - A5. Emigratiestichting van de KNBTB (1947-1950) - A6. Kath. Vereniging van ouders en familieleden van Emigranten (1961-1971) - B1. Emigratiedag (1958) - B2. Emigratiefonds (1966-1970, retroacta) - B3. Varia Emigratie (1953-1954; 1950-1967, 1991) - B4. Referaat drs. H. van Stekelenburg
Doos Emigratie II* - A1. Emigranten-priesters: algemeen - A2. Nederlanders in Australië - A3. Nederlanders in Brazilië - B1. Nederlanders in Canada - B2. Nederlanders in Davos - B3. Nederlanders in Duitsland - C1. Nederlandse priesters in Frankrijk: 'Mission Hollandaise' - C2. Nederlandse priesters in Frankrijk: Contact Commissie - C3. Nederlanders in Zuid-Afrika
Doos Emigratie III - Nederlandse priesters in Frankrijk |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | De stukken uit de emigratiedossiers hebben gedeeltelijk ten grondslag gelegen aan de besprekingen in de bisschoppenvergadering. Gezien het feit dat het merendeels om doorslagen of kopieën gaat, betreft het hier niet het 'coördinatiedossier' van de emigratiebisschop. De originele ingekomen correspondentie bij bisschop Bekkers en de minuten/kopieën van uitgaande correspondentie bevinden zich in het Noord-Hollands Archief, Haarlem, locatie Jansstraat. (zie bisdom Haarlem) Vermoedelijk is het dossier na het overlijden van Bekkers overgedragen aan zijn opvolger-emigratiebisschop Zwartkruis. |
| Doorgenomen archieven / series | Archief Bisdom 's-Hertogenbosch |
| Periode archief | 1853-1962 |
| Vindplaats | Bisschoppelijk Archief, 's-Hertogenbosch |
| Openbaarheid | geïnteresseerden wordt aangeraden eerst contact op te nemen met de archivaris |
| Omvang; inventarisnummers | t.a.v. emigratie: ca. 5 dozen (2 dozen notulen bisschoppenvergadering; 3 dozen met opschrift Emigratie) |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | onbekend |
| Toegang(en) | inventaris (ca. uit 1950) |
| Kenmerk toegang | geen |
| Indices op toegang | geen |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | onbekend |
| opmerkingen structuur archief | geen |
| Seriële bescheiden | - Notulen van de bisschoppenvergaderingen, 1941-1967* |
| Statistische gegevens | - Visitatieverslagen bevatten statistische gegevens |
| Inhoud overig | De dozen bevatten diverse onderwerpdossiers, waarvan de inhoud vermeld wordt op doos en omslag. De periode in jaren is afgeleid uit het dossier.
Doos Emigratie I* - A1. R.K. Emigratie Vereniging (1927-1938) - A2. Interdiocesane Emigratiestichting (1953-1954) - A3. Katholieke Centrale Emigratie Stichting (1950-1970) - A4. Pater v.d. Elsen Instituut (z.d. en 1947-1954): Vormingsinstituut voor emigranten. - A5. Emigratiestichting van de KNBTB (1947-1950) - A6. Kath. Vereniging van ouders en familieleden van Emigranten (1961-1971) - B1. Emigratiedag (1958) - B2. Emigratiefonds (1966-1970, retroacta) - B3. Varia Emigratie (1953-1954; 1950-1967, 1991) - B4. Referaat drs. H. van Stekelenburg
Doos Emigratie II* - A1. Emigranten-priesters: algemeen - A2. Nederlanders in Australië - A3. Nederlanders in Brazilië - B1. Nederlanders in Canada - B2. Nederlanders in Davos - B3. Nederlanders in Duitsland - C1. Nederlandse priesters in Frankrijk: 'Mission Hollandaise' - C2. Nederlandse priesters in Frankrijk: Contact Commissie - C3. Nederlanders in Zuid-Afrika
Doos Emigratie III - Nederlandse priesters in Frankrijk |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | De stukken uit de emigratiedossiers hebben gedeeltelijk ten grondslag gelegen aan de besprekingen in de bisschoppenvergadering. Gezien het feit dat het merendeels om doorslagen of kopieën gaat, betreft het hier niet het 'coördinatiedossier' van de emigratiebisschop. De originele ingekomen correspondentie bij bisschop Bekkers en de minuten/kopieën van uitgaande correspondentie bevinden zich in het Noord-Hollands Archief, Haarlem, locatie Jansstraat. (zie bisdom Haarlem) Vermoedelijk is het dossier na het overlijden van Bekkers overgedragen aan zijn opvolger-emigratiebisschop Zwartkruis. |
Analyse archivalia
| Titel | Dossierbeschrijving Bisdom 's-Hertogenbosch |
| Inventaristekst | - Notulen Bisschoppenvergadering 1941-1967 Inhoud en ordening: Tot 1948 zijn de agenda's en stukken behorend bij de notulen in aparte dossiers geordend. Vanaf dat jaar worden over het algemeen conceptnotulen met commentaar, agenda's en bijlagen bijgevoegd bij de notulen. De agenda's geven de eerste ingang op de behandelde onderwerpen, maar zijn niet altijd volledig. In de notulen zelf wordt het hoofdonderwerp onderstreept. Tevens zijn er aparte correspondentiedossiers. Zie ook dossierbeschrijving Aartsbisdom Utrecht.
De emigratieproblematiek komt na de Tweede Wereldoorlog op de vergadering van 13/14-12-1949 structureel op de agenda, wanneer Mgr. J.M.J.A. Hanssen toestemming krijgt een oriëntatiereis naar Canada te maken. De notulen geven inzicht in de volgende onderwerpen betreffende emigratie: de houding van het episcopaat ten opzichte van emigratie en de verantwoordelijkheid van de KCES; de organisatie van de katholieke emigratie, met name op diocesaan niveau; de rol die vrouwenorganisaties in de KCES dienen te krijgen; benoeming van de Bisschoppelijk Commissaris; oprichting van en afvaardiging naar de Conseil Suprème d'Emigration bij de Heilige Stoel (1952); voorlichting, informatie en cursussen; financiële steun voor de emigratieorganisatie in Nederland en de priesters in emigratielanden; zielzorg op emigrantenschepen; nazorg in emigratielanden.
Uit de notulen vallen principiële standpuntbepalingen af te leiden, maar zij geven niet of nauwelijks inzicht in de gevoerde discussies. Via de stukken is enig inzicht in de besluitvorming te verkrijgen. De correspondentie bestaat voornamelijk uit opmerkingen naar aanleiding van de notulen en is niet inhoudelijk.
Doos Emigratie I - A 1. R.K. Emigratie-Vereniging 1927-1938 Bevat o.m. - Ontwerpstatuten RKEV 1924 - Diverse stukken en correspondentie betreffende groepsgewijze emigratie van RK Nederlandse boeren en tuinders naar Canada (Ontario) 1926-1927 (het betreft o.m. schrijven van Canadese (Aarts)bisschoppen van de ecclesiale provincies Toronto, Kingston Canada waarin om emigratie van katholieke Nederlanders gevraagd wordt, onder belofte voor het RK geloof te zullen zorgen, 1926) - Stukken betreffende een congres over emigratie door RKEV 1927 - inkomende brieven en nota's van de Raad van Overleg voor sociaal-economische aangelegenheden (contactorgaan van de vier katholieke standsorganisaties in Nederland) 1930; 1936 (onder meer opgesteld ten behoeve van de bespreking van het vraagstuk of het wenselijk was met het oog op de steeds groter wordende werkloosheid extra aandacht te besteden aan emigratie en 'de tot dusver passieve emigratiepolitiek der Regeering om te zetten in een actieve').
- A. 2. Interdiocesane Emigratiestichting 1953-1954 Bevat o.m. statuten van de Interdiocesane Emigratie-Stichting voor de bisdommen Den Bosch en Breda (IDES); correspondentie betreffende de aanstelling en visie op de werkzaamheden van een Bisschoppelijk Commissaris voor de emigratie (inschakeling emigranten- en emigratie-instanties en vertrouwenspersoon parochiale geestelijkheid).
- A.3. Katholieke Centrale Emigratie Stichting 1950-1970 Bevat o.m. - Doorslagen van de statuten en de herziene statuten KCES (1959) en inkomende correspondentie van de KCES - Nota's (gestencild) betreffende: 4e emigratiezondag 12-12-1954; onderwijs en migratie 4-11-1954; kort overzicht van cijfers emigratie uit Nederland 1946-1953 en onderwijssituatie in Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Verenigde Staten, november 1954 - Statuten van de Katholieke Stichting Binnenlandse Migratie - Stukken afkomstig van en betreffende de Bisschoppelijk Commissaris van de Katholieke Stichting Binnenlandse Migratie (met name betreffende immigratie van landen binnen Europa naar Nederland) - exemplaar van Sociaal Kompas, Tweemaandelijks Tijdschrift voor Sociologie, sociografie, sociale Psychologie en statistiek , hierin: J.J. Kusters en J.F. van Campen, 'De emigratie uit Nederland in de periode 1947 tot en met 1953' (uitgave van KCES ism KASKI) [1954].
- A.4. Pater van den Elsen Instituut 1947-1954 Bevat o.m. correspondentie en nota's over diverse onderwerpen: - Inkomende correspondentie van de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond (NCB) betreffende NCB-emigratiecursussen; inkomende correspondentie en minuten van uitgaande correspondentie van bisschop Mutsaerts betreffende aspirant-emigranten - Nota betreffende de doelstelling van het Pater van den Elsen instituut (het bevorderen van vestigingsmogelijkheden van RK-boeren in Oost-Brabant, wier bestaan en toekomst onzeker is); onder dezelfde naam wordt een Vorminginstituut voor Emigranten opgericht -Nota Emigratie en Industrialisatie, z.d. doorslag - 'korte nota over emigratie' opgesteld door prof.dr. J. de Quay, Commissaris der Koningin in Noord-Brabant (23-11-1949) ten behoeve van de Nederlandse bisschoppen (op grond hiervan zou besloten worden dat bisschop J.M.J.A Hanssen een oriëntatiereis naar Canada zou maken).
- A.5. Emigratiestichting van de Koninklijke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond (KNBTB) 1947-1950 Bevat o.m. - Inkomende brieven betreffende kerkcollectes ten behoeve van het katholieke emigratiewerk en minuten van uitgaande brieven van bisschop Mutsaerts (die tegenstander was van deze collectes aangezien er 'propaganda' voor Brazilië werd gemaakt, zonder over voldoende inlichtingen te beschikken) - Verslag Emigratiestichting KNBTB betreffende paters Lazaristen en emigratie naar Canada ten behoeve van de bisschoppenvergadering van 15/16-3-1950 - Diverse documentatie (emigratievoorlichtingsmateriaal).
- A.6. Katholieke Vereniging van ouders en familieleden van Emigranten 1961-1971 Bevat o.m. - Statuten (3-2-1961) en herziening statuten (1-7-1971) en enige correspondentie betreffende de goedkeuring van deze statuten.
- B.1. Emigratiedag 1958 Bevat drie stukken, waaronder een schrijven van Marcellus kardinaal Mimmi, secr. H. Congregatie van het Consistori te Rome met het verzoek te willen bevorderen dat ook in Nederlandse bisdommen jaarlijks wordt deelgenomen aan Wereld-emigratiedag.
- B.2. Emigratiefonds 1966-1970 Bevat o.m.: - Correspondentie betreffende het emigratiefonds; begrotingen en financiële overzichten/verantwoordingen, met retro-acta - Nota ten behoeve van de bisschoppenvergadering 9/10-5-1951 betreffende bevoegdheden van de R.K.emigratieleiding, kosten en taak van de kerk; visie op de diocesane organisatie van emigratie.
- B.3. Varia Emigratie 1950-1967, 1991 Bevat o.m.: - Correspondentie (1950) betreffende een informatieve bespreking emigratievraagstuk op provinciale griffie (met o.a. Commissaris der Koningin J.E. de Quay, de bespreking zou resulteren in de oprichting van het Provinciaal Contactorgaan voor Emigratieaangelegenheden Noord-Brabant, zie ook dossierbeschrijving Provinciaal Bestuur Noord-Brabant) - Correspondentie met het Diocesaan Sociaal Caritatief Centrum betreffende het Diocesaan Emigratiecontactorgaan Den Bosch (zie ook: Interdiocesane Emigratiestichting voor de bisdommen 's-Hertogenbosch en Breda) - Stukken betreffende emigratiezondag 1953-1954 - Statuten en correspondentie betreffende de International Catholic Migration Commission (ICMC).
- B.4. drs. H. van Stekelenburg (opschrift op omslag) Bevat o.m. diverse lezingen en artikelen van H.van Stekelenburg (zie literatuurlijst).
Doos Emigratie II - A1. Emigranten-priesters: algemeen - A2. Nederlanders in Australië - A3. Nederlanders in Brazilië - B1. Nederlanders in Canada - B2. Nederlanders in Davos - B3. Nederlanders in Duitsland - C1. Nederlandse priesters in Frankrijk: 'Mission Hollandaise' - C2. Nederlandse priesters in Frankrijk: Contact Commissie - C3. Nederlanders in Zuid-Afrika
De omslagen bevatten correspondentie betreffende de bijzondere zielzorg van priesters aldaar. |