Katholieke Volkspartij
| Naam archiefvormer | Katholieke Volkspartij |
| Periode van bestaan | 1945-1980 |
| Land van herkomst archiefvormer | |
| Navigatiekaart | Algemeen Australië Canada |
| Naam, varianten | KVP |
| Organisatie en inrichting | Toon Verberg De KVP werd opgericht op 22 december 1945 als opvolger van de R.K. Staatspartij. De partijorganisatie kende algemene onderdelen (zoals de afdelingen) en bijzondere onderdelen (zoals de jongerenorganisatie). De leden waren verenigd in lokale afdelingen, op hun beurt georganiseerd in kringen met een kringbestuur. De afdelingen hadden vertegenwoordigers in de kringraden.
De partijraad had de algemene politieke leiding. Hij werd samengesteld uit afgevaardigden van de kringraden, de leden van het partijbestuur en uit adviserende leden, zoals de leden van de Eerste en Tweede Kamerfracties (30 personen).
Het partijbestuur was samengesteld uit de kringvoorzitters, de leden van het dagelijks bestuur en enkele door de partijraad benoemde leden. Het dagelijks bestuur werd deels door de partijraad, deels door het partijbestuur benoemd (7 personen). Naast het dagelijks bestuur functioneerde in de jaren 1947-1954 tevens een min of meer officieus 'presidium' binnen het dagelijks bestuur. Na een reorganisatie in 1954 werd een bestuursraad belast met de algemene organisatorische leiding.
De partijsecretaris was aanvankelijk tevens directeur van het partijbureau, het in Den Haag gevestigde administratieve en ondersteunende apparaat. Vanaf 1957 werden deze functies gescheiden.
In 1973 werd de samenwerking met de Anti-Revolutionaire Partij en de Christelijk-Historische Unie geformaliseerd door oprichting van het Christen Democratisch Appèl. In 1980 gingen ook de partijen organisatorisch op in het CDA.
Centrum voor Staatkundige Vorming Op 25 augustus 1945 richtte het bestuur van de RKSP een Centrum voor Staatkundige Vorming op. De dagelijkse leiding van het bureau berustte enkele maanden bij de RKSP-topmannen C.P.M. Romme en J.G. Stokman OFM, maar ging daarna (tot 1968) over op J.M. Aarden (secretaris-directeur). Na een statutenwijziging in 1947 kwam het CSV onder een Bestuursraad. Er werden plaatselijke afdelingen opgericht. Het CSV gold als zelfstandig en maakte formeel geen deel uit van de partijorganisatie. Adviezen werden voorbereid door commissies van deskundigen. Bij een nieuwe statutenwijziging in 1969 werd de samenwerking met de KVP-fracties en het partijbureau geïntensiveerd. Het Centrum ging in 1980, na de oprichting van het CDA, op in het CDA-studiecentrum. |
| Taak, activiteiten | Toon Verberg KVP Politieke vertegenwoordiging van de Nederlandse katholieken op lokaal, provinciaal en landelijk niveau.
Centrum voor Staatkundige Vorming Het CSV functioneerde vooral als een politiek studie-, discussie-, voorlichtings- en adviesorgaan van de KVP. |
| Voorloper | Roomsch-Katholieke Staatspartij |
| Opvolger | Christen Democratisch Appèl |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Literatuur | Toon Verberg periodieken De opmars. Propaganda-blad van de Katholieke Volkspartij 6 (1946) - 17 (1957). [Voortgezet als De opmars. Ledenblad van de K.V.P. 1 (1957) - 9 (1965)]
publicaties Centrum voor Staatkundige vorming Emigratiebeleid en Werkgelegenheid (Den Haag 1961). [KDC-brochure, signatuur Tb 5025 nr.108]
Het Emigratiebeleid. Beginselen en normen. Eindrapport van de Commissie Nillisen. [gestencild]
literatuur Aarden, J.M., Tien jaren Centrum voor Staatkundige Vorming (Den Haag [1956]). [Publicaties van het Centrum voor staatkundige vorming, 63]
Abee, A., De gezinspolitiek van de Rooms-Katholieke Staatspartij en de Katholieke Volkspartij. De ideologie en politieke praktijk van de kinderbijslag nader bezien ([ Rotterdam] 1988). [Scriptie EU Rotterdam]
Bakker, W.R.A., De derde weg. De KVP en de PBO, 1950-1962 ([z.pl.] 1994). [Doctoraalscriptie geschiedenis Nijmegen]
Bornewasser, J.A., Katholieke Volkspartij 1945-1980. Bd. 1: Herkomst en groei (tot 1963) (Nijmegen 1995).
Gils, M. van, De katholieke visie op de vormgeving van het sociaal-economisch bestel in de periode 1945-1960. Een vergelijkende studie naar het gedachtengoed van de Christelijke Volkspartij in België en de Katholieke Volkspartij in Nederland ([Z.pl.] 1991). [Doctoraalscriptie Utrecht]
Visser, A.E., Alleen bij uiterste noodzaak? De rooms-rode samenwerking en het einde van de brede basis (1948-1958) (Amsterdam 1986). |
| Doorgenomen archieven / series | Archieven van de Katholieke Volkspartij, hiervan: - archief van het Partijbureau - archief van het Centrum voor Staatkundige Vorming |
| Periode archief | 1945-1980 |
| Vindplaats | Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen |
| Openbaarheid | beperkt. Toestemming tot raadpleging kan verkregen worden via de archivaris van het Katholiek Documentatiecentrum. |
| Omvang; inventarisnummers | 66,87 m., 4439 inv. nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | zie inleiding inventaris |
| Toegang(en) | Opgenomen in: R.K. Staatspartij en Katholieke Volkspartij. Archiefinventarissen en bibliografie (Nijmegen 1991), 35-153 [het gaat hier om het archief van het partijbureau] |
| Kenmerk toegang | collectie 266 |
| Indices op toegang | register op namen van personen, instellingen en plaatsen |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | De archieven van Eerste en Tweede Kamerfracties, van het Centrum voor Staatkundige Vorming en andere partijorganen zijn als afzonderlijke onderdelen, maar met doorlopende nummering in het partijarchief opgenomen. Zij worden in deze beschrijving opgenomen. |
| opmerkingen structuur archief | geen |
| Seriële bescheiden | geen [m.b.t. emigratie]
|
| Statistische gegevens | inv.nr. 4394 bevat statisch materiaal (zie hieronder) |
| Inhoud overig | Archief Partijbestuur Documentatiedienst: 1.2.2.15 Sociale Zaken: - Stukken betreffende emigratie 1951-1956 (inv.nr. 4394)* - Stukken betreffende migratie 1951-1960 (inv.nr. 4395)*
Archief Centrum voor Staatkundige Vorming - Stukken betreffende de Commissie Emigratie ( inv.nr. 5479)*
- Emigratiebeleid en Werkgelegenheid (Den Haag 1961). Versie geschreven door J.J.M. Geldens, bestemd voor bespreking in de afdelingen. |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | 1) Algemene seriële bescheiden kunnen informatie over het onderwerp emigratie bevatten. Ze zijn niet ingezien.
2) Het urgentieprogram 1946/partijmanifest 1948 KVP bevatte onder paragraaf IV Versteviging en vernieuwing der economische-sociale grondslagen van ons volksleven, punt 15: 'Het scheppen van vestigingsmogelijkheden buiten de landsgrenzen voor jonge boeren en tuinders en van arbeidsgelegenheid voor jonge landarbeiders moet krachtig worden bevorderd en gesteund, met inachtneming van een goede zorg voor de culturele en godsdienstige belangen, waarvoor blijvend groepsverband de beste waarborgen biedt.' (Zie dossierbeschrijving VVD)
3) Ter signalering: Nationaal Archief, Den Haag, 2.21.144 Collectie Romme - doosnr.5 Emigratie 1937/1938, dossier 5 - doosnr. 35 Brieven van en aan Romme 155 1948 A-D, onder letter D: Stukken over inleidingen gehouden door ir. W.J. Dewez en pater Ch. Donker gehouden in de vergadering van de RK Staatspartij [sic] Kring Limburg over de noodzaak om emigratie te bevorderen, o.m. naar Suriname (niet openbaar). |
| Titel | Dossierbeschrijving Katholieke Volkspartij, Partijbureau |
| Inventaristekst | Partijbureau - inv.nr. 4394 Stukken betreffende emigratie 1951-1956 De omslag bevat o.m. het rapport getiteld 'Het emigratiebeleid, beginselen en normen,' d.d. 11 juli 1952 samengesteld door de Commissie Emigratie, ook wel Commissie-Nilissen, ingesteld door het Centrum voor Staatkundige Vorming van de KVP. Daarnaast inliggend een jaarverslag 1956 van de Katholieke Centrale Emigratie Stichting; een Toelichting op emigratie 1952-1953 met geaggregeerd statistisch materiaal; de Rijksbegroting H XII (Sociale Zaken) 1952 met de eerste emigratienota en de reactie van de KVP-Tweede Kamerfractie; overzichten uit 1949 over katholieke emigratie naar Canada en divers documentatiemateriaal.
inv.nr. 4395 Stukken betreffende migratie 1951-1960 Conform inventarisbeschrijving. De omslag bevat enkele stukken betreffende emigratiebeleid.
Centrum voor Staatkundige Vorming - inv.nr. 5479 Stukken betreffende de Commissie Emigratie De omslag bevat stukken betreffende instelling en opheffing Commissie Nilissen; de samenstelling en taakomschrijving van de Commissie; het eindrapport, getiteld 'Het emigratiebeleid, beginselen en normen' d.d. 11 juli 1952 en het Verslag van de afdelingen betreffende het eindrapport. |
Algemeen
| Naam, varianten | KVP |
| Organisatie en inrichting | De KVP werd opgericht op 22 december 1945 als opvolger van de R.K. Staatspartij. De partijorganisatie kende algemene onderdelen (zoals de afdelingen) en bijzondere onderdelen (zoals de jongerenorganisatie). De leden waren verenigd in lokale afdelingen, op hun beurt georganiseerd in kringen met een kringbestuur. De afdelingen hadden vertegenwoordigers in de kringraden.
De partijraad had de algemene politieke leiding. Hij werd samengesteld uit afgevaardigden van de kringraden, de leden van het partijbestuur en uit adviserende leden, zoals de leden van de Eerste en Tweede Kamerfracties (30 personen).
Het partijbestuur was samengesteld uit de kringvoorzitters, de leden van het dagelijks bestuur en enkele door de partijraad benoemde leden. Het dagelijks bestuur werd deels door de partijraad, deels door het partijbestuur benoemd (7 personen). Naast het dagelijks bestuur functioneerde in de jaren 1947-1954 tevens een min of meer officieus 'presidium' binnen het dagelijks bestuur. Na een reorganisatie in 1954 werd een bestuursraad belast met de algemene organisatorische leiding.
De partijsecretaris was aanvankelijk tevens directeur van het partijbureau, het in Den Haag gevestigde administratieve en ondersteunende apparaat. Vanaf 1957 werden deze functies gescheiden.
In 1973 werd de samenwerking met de Anti-Revolutionaire Partij en de Christelijk-Historische Unie geformaliseerd door oprichting van het Christen Democratisch Appèl. In 1980 gingen ook de partijen organisatorisch op in het CDA.
Centrum voor Staatkundige Vorming Op 25 augustus 1945 richtte het bestuur van de RKSP een Centrum voor Staatkundige Vorming op. De dagelijkse leiding van het bureau berustte enkele maanden bij de RKSP-topmannen C.P.M. Romme en J.G. Stokman OFM, maar ging daarna (tot 1968) over op J.M. Aarden (secretaris-directeur). Na een statutenwijziging in 1947 kwam het CSV onder een Bestuursraad. Er werden plaatselijke afdelingen opgericht. Het CSV gold als zelfstandig en maakte formeel geen deel uit van de partijorganisatie. Adviezen werden voorbereid door commissies van deskundigen. Bij een nieuwe statutenwijziging in 1969 werd de samenwerking met de KVP-fracties en het partijbureau geïntensiveerd. Het Centrum ging in 1980, na de oprichting van het CDA, op in het CDA-studiecentrum. |
| Taak, activiteiten | KVP Politieke vertegenwoordiging van de Nederlandse katholieken op lokaal, provinciaal en landelijk niveau.
Centrum voor Staatkundige Vorming Het CSV functioneerde vooral als een politiek studie-, discussie-, voorlichtings- en adviesorgaan van de KVP. |
| Voorloper | Roomsch-Katholieke Staatspartij |
| Opvolger | Christen Democratisch Appèl |
| Typering instelling | |
| Typering taken | |
| Kerkelijke denominatie / zuil | |
| Doelgroepen | |
| Literatuur | periodieken De opmars. Propaganda-blad van de Katholieke Volkspartij 6 (1946) - 17 (1957). [Voortgezet als De opmars. Ledenblad van de K.V.P. 1 (1957) - 9 (1965)]
publicaties Centrum voor Staatkundige vorming Emigratiebeleid en Werkgelegenheid (Den Haag 1961). [KDC-brochure, signatuur Tb 5025 nr.108]
Het Emigratiebeleid. Beginselen en normen. Eindrapport van de Commissie Nillisen. [gestencild]
literatuur Aarden, J.M., Tien jaren Centrum voor Staatkundige Vorming (Den Haag [1956]). [Publicaties van het Centrum voor staatkundige vorming, 63]
Abee, A., De gezinspolitiek van de Rooms-Katholieke Staatspartij en de Katholieke Volkspartij. De ideologie en politieke praktijk van de kinderbijslag nader bezien ([ Rotterdam] 1988). [Scriptie EU Rotterdam]
Bakker, W.R.A., De derde weg. De KVP en de PBO, 1950-1962 ([z.pl.] 1994). [Doctoraalscriptie geschiedenis Nijmegen]
Bornewasser, J.A., Katholieke Volkspartij 1945-1980. Bd. 1: Herkomst en groei (tot 1963) (Nijmegen 1995).
Gils, M. van, De katholieke visie op de vormgeving van het sociaal-economisch bestel in de periode 1945-1960. Een vergelijkende studie naar het gedachtengoed van de Christelijke Volkspartij in België en de Katholieke Volkspartij in Nederland ([Z.pl.] 1991). [Doctoraalscriptie Utrecht]
Visser, A.E., Alleen bij uiterste noodzaak? De rooms-rode samenwerking en het einde van de brede basis (1948-1958) (Amsterdam 1986). |
| Doorgenomen archieven / series | Archieven van de Katholieke Volkspartij, hiervan: - archief van het Partijbureau - archief van het Centrum voor Staatkundige Vorming |
| Periode archief | 1945-1980 |
| Vindplaats | Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen |
| Openbaarheid | beperkt. Toestemming tot raadpleging kan verkregen worden via de archivaris van het Katholiek Documentatiecentrum. |
| Omvang; inventarisnummers | 66,87 m., 4439 inv. nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | zie inleiding inventaris |
| Toegang(en) | Opgenomen in: R.K. Staatspartij en Katholieke Volkspartij. Archiefinventarissen en bibliografie (Nijmegen 1991), 35-153 [het gaat hier om het archief van het partijbureau] |
| Kenmerk toegang | collectie 266 |
| Indices op toegang | register op namen van personen, instellingen en plaatsen |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | De archieven van Eerste en Tweede Kamerfracties, van het Centrum voor Staatkundige Vorming en andere partijorganen zijn als afzonderlijke onderdelen, maar met doorlopende nummering in het partijarchief opgenomen. Zij worden in deze beschrijving opgenomen. |
| opmerkingen structuur archief | geen |
| Seriële bescheiden | geen [m.b.t. emigratie]
|
| Statistische gegevens | inv.nr. 4394 bevat statisch materiaal (zie hieronder) |
| Inhoud overig | Archief Partijbestuur Documentatiedienst: 1.2.2.15 Sociale Zaken: - Stukken betreffende emigratie 1951-1956 (inv.nr. 4394)* - Stukken betreffende migratie 1951-1960 (inv.nr. 4395)*
Archief Centrum voor Staatkundige Vorming - Stukken betreffende de Commissie Emigratie ( inv.nr. 5479)*
- Emigratiebeleid en Werkgelegenheid (Den Haag 1961). Versie geschreven door J.J.M. Geldens, bestemd voor bespreking in de afdelingen. |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | 1) Algemene seriële bescheiden kunnen informatie over het onderwerp emigratie bevatten. Ze zijn niet ingezien.
2) Het urgentieprogram 1946/partijmanifest 1948 KVP bevatte onder paragraaf IV Versteviging en vernieuwing der economische-sociale grondslagen van ons volksleven, punt 15: 'Het scheppen van vestigingsmogelijkheden buiten de landsgrenzen voor jonge boeren en tuinders en van arbeidsgelegenheid voor jonge landarbeiders moet krachtig worden bevorderd en gesteund, met inachtneming van een goede zorg voor de culturele en godsdienstige belangen, waarvoor blijvend groepsverband de beste waarborgen biedt.' (Zie dossierbeschrijving VVD)
3) Ter signalering: Nationaal Archief, Den Haag, 2.21.144 Collectie Romme - doosnr.5 Emigratie 1937/1938, dossier 5 - doosnr. 35 Brieven van en aan Romme 155 1948 A-D, onder letter D: Stukken over inleidingen gehouden door ir. W.J. Dewez en pater Ch. Donker gehouden in de vergadering van de RK Staatspartij [sic] Kring Limburg over de noodzaak om emigratie te bevorderen, o.m. naar Suriname (niet openbaar). |
| Doorgenomen archieven / series | Archieven van de Katholieke Volkspartij, hiervan: - archief van het Partijbureau - archief van het Centrum voor Staatkundige Vorming |
| Periode archief | 1945-1980 |
| Vindplaats | Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen |
| Openbaarheid | beperkt. Toestemming tot raadpleging kan verkregen worden via de archivaris van het Katholiek Documentatiecentrum. |
| Omvang; inventarisnummers | 66,87 m., 4439 inv. nrs. |
| Informatiedrager | |
| Vernietigd | zie inleiding inventaris |
| Toegang(en) | Opgenomen in: R.K. Staatspartij en Katholieke Volkspartij. Archiefinventarissen en bibliografie (Nijmegen 1991), 35-153 [het gaat hier om het archief van het partijbureau] |
| Kenmerk toegang | collectie 266 |
| Indices op toegang | register op namen van personen, instellingen en plaatsen |
| Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
| Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | De archieven van Eerste en Tweede Kamerfracties, van het Centrum voor Staatkundige Vorming en andere partijorganen zijn als afzonderlijke onderdelen, maar met doorlopende nummering in het partijarchief opgenomen. Zij worden in deze beschrijving opgenomen. |
| opmerkingen structuur archief | geen |
| Seriële bescheiden | geen [m.b.t. emigratie]
|
| Statistische gegevens | inv.nr. 4394 bevat statisch materiaal (zie hieronder) |
| Inhoud overig | Archief Partijbestuur Documentatiedienst: 1.2.2.15 Sociale Zaken: - Stukken betreffende emigratie 1951-1956 (inv.nr. 4394)* - Stukken betreffende migratie 1951-1960 (inv.nr. 4395)*
Archief Centrum voor Staatkundige Vorming - Stukken betreffende de Commissie Emigratie ( inv.nr. 5479)*
- Emigratiebeleid en Werkgelegenheid (Den Haag 1961). Versie geschreven door J.J.M. Geldens, bestemd voor bespreking in de afdelingen. |
| Bestemmingslanden | |
| Opmerkingen | 1) Algemene seriële bescheiden kunnen informatie over het onderwerp emigratie bevatten. Ze zijn niet ingezien.
2) Het urgentieprogram 1946/partijmanifest 1948 KVP bevatte onder paragraaf IV Versteviging en vernieuwing der economische-sociale grondslagen van ons volksleven, punt 15: 'Het scheppen van vestigingsmogelijkheden buiten de landsgrenzen voor jonge boeren en tuinders en van arbeidsgelegenheid voor jonge landarbeiders moet krachtig worden bevorderd en gesteund, met inachtneming van een goede zorg voor de culturele en godsdienstige belangen, waarvoor blijvend groepsverband de beste waarborgen biedt.' (Zie dossierbeschrijving VVD)
3) Ter signalering: Nationaal Archief, Den Haag, 2.21.144 Collectie Romme - doosnr.5 Emigratie 1937/1938, dossier 5 - doosnr. 35 Brieven van en aan Romme 155 1948 A-D, onder letter D: Stukken over inleidingen gehouden door ir. W.J. Dewez en pater Ch. Donker gehouden in de vergadering van de RK Staatspartij [sic] Kring Limburg over de noodzaak om emigratie te bevorderen, o.m. naar Suriname (niet openbaar). |
Analyse archivalia
| Titel | Dossierbeschrijving Katholieke Volkspartij, Partijbureau |
| Inventaristekst | Partijbureau - inv.nr. 4394 Stukken betreffende emigratie 1951-1956 De omslag bevat o.m. het rapport getiteld 'Het emigratiebeleid, beginselen en normen,' d.d. 11 juli 1952 samengesteld door de Commissie Emigratie, ook wel Commissie-Nilissen, ingesteld door het Centrum voor Staatkundige Vorming van de KVP. Daarnaast inliggend een jaarverslag 1956 van de Katholieke Centrale Emigratie Stichting; een Toelichting op emigratie 1952-1953 met geaggregeerd statistisch materiaal; de Rijksbegroting H XII (Sociale Zaken) 1952 met de eerste emigratienota en de reactie van de KVP-Tweede Kamerfractie; overzichten uit 1949 over katholieke emigratie naar Canada en divers documentatiemateriaal.
inv.nr. 4395 Stukken betreffende migratie 1951-1960 Conform inventarisbeschrijving. De omslag bevat enkele stukken betreffende emigratiebeleid.
Centrum voor Staatkundige Vorming - inv.nr. 5479 Stukken betreffende de Commissie Emigratie De omslag bevat stukken betreffende instelling en opheffing Commissie Nilissen; de samenstelling en taakomschrijving van de Commissie; het eindrapport, getiteld 'Het emigratiebeleid, beginselen en normen' d.d. 11 juli 1952 en het Verslag van de afdelingen betreffende het eindrapport. |