Registers van de Hollandse grafelijkheid 1299-1345

Graaf Willem III verleent vanwege de watersnood een privilege aan de ingezetenen van de ambachten Alblas, Blokweer en Donkersloot, in leen gehouden door de vrouwe van Voorne, waarin hij zaken betreffende het erfrecht, de jurisdictie en het waterschap regelt.

Eerdere handvesten, voor de inwoners van de streek tussen Merwede en Lek en van het ambacht van Oud-Giessen, hebben een vrijwel gelijkluidende tekst (zie nrs. ZH 66 en 120).

De onderstaande tekst is gebaseerd op afschrift B.

Wi Willaem^b grave van Henegouwen^c, van Holland^d etc. maken cond allen^e luden dat wi ane ghesien hebben grote node van vloede, van diken ende anders menigherande ongheval in ambochten van Alblaes, van Bloewaer^f ende van Donkerslote^g, die onse nichte van Voirne nu ter wilen van ons houd, ende hebben ghegheven ende gheven met desen openen letteren voir ons ende voir onse nacomelinghe bi rade ons ghemeens Raeds onsen goeden ghetrouwen luden, wel gheboren, ghemeenten ende haren nacomelinghen die wonen jof wonen zullen in den voirseyden ambochten alsulke dinghe als hier na ghescreven staen^h.

In den eersten dat elc mensche, wie dat hi es, wane dat hi comet jof te wat rechte dat hi hoirt, die wonet binnen den voirseyden ambochten, erven zal na siere doet sijn eyghelike goed op sine rechte gheboirne erfnamen van maechscippenⁱ; ende es dat zake dat sine erfnamen niet binnen lande en sien, so zal men tgoed setten in ghetrouwer waren bi ons ende bi den ambochts here jaer ende dach na der^j doet te houdene na der erfnamen behoef. Ende so wat goede dat besterft^k van onsen dienst luden, dat zalmen tenden jare ende daghe al gheheel tonser behoef anevaen; ende so wat goed dat besterft van onlanschen^l luden, dat zalmen delen tenden jare ende daghe, ons twiedeel ende den ambochts here terdendeel.

So wie dat wonende es binnen den voirghenoemden^m ambochte, die en zal in ghenen borchtochten van doet slaghen noch van leemten med en ghienen rechte noch bi beduanghe worden ghewonnen, noch sijn goed, hi en wil borghe worden bi sinen vrien wille; mar hi sal sinen maghen gheven hair rechte maechzoene, dat es teverstane elken achter zuster kinde vijf scellinghe Hollandsⁿ ende elken mach^o dair na gherekent also als hi gheboren es.

In der waterscap van der Alblaes so ensal en ghien water meer ^p gheleyt noch gheoirloft worden bi ons noch bi onsen nacomelinghen na dier tijd dat dese letter ghescreven was.

Soe wanneer dat tghebrect^q es grote jof cliene ^r an slusen, an zilen, an holen, an bregghen ende an waterkeringhen^s onser goeder luden voirghenoemd^t, so zullen si die vrilike ende ombelet van onsen weghen anevaen^u ende maken met haren waersmannen^v also alse des lands oirbaer es; ende wie dat onwillich es sijn ghelt te ghevene tote den^{w x} werke, daer zalt onse dijcgrave voren uytlegghen ende nement weder van hem an twiscatten^y ghelde jof ane vierscatten^z panden.

Onse dijcgrave van dien waerde sal scouwen jof doen scouwen van onsen weghen twaterscap van den^a' Grave ende van der Alblaes van den Vulendamme^b' tote Alblaser damme toe ende voird van Alblaser damme buten den diepe van der Merewede^c' met vijf waersmannen van vijf ambochten hier na bescreven: van Blocland, van Moelnaers^d' grave, van Ghisen, van Brandwike ende van Alblaes; ende alle scouwen, alle sceringhen^e' ende alle kueren^f' die dese voirghenoemde waersmannen kueren ende legghen in den voirseyden waterscappe ^g' te bescouwen als voirs. es, so zalmen voir elken onwillighen waersmannen^h' enen anderen nemen wonende in den ambochte van Ghisen^i' also verre alset watert in den voirseyden waterscap, ende die zullen scouwen in allen rechte alset voirscreven es.

So wanneer een mensche stervet die wonet binnen^j' den voirseyden ambochten, so zullen sijn erfnamen sijn goed anevaen ende delen met eenre vertichte, ende daer of zal elc arfname gheven den ambochts here twie scellinghe Hollands^k', ende niet meer.

Ende alle penten^l' voirscreven zullen wesen behouden onser heerlichede ende sonder allen arghenlist.

Ende omme dat wi Willaem^m' grave van Henegouwen^n', van Holland^o', van Zeland^p' ende here van Vriesland^q' willen dat alle dese voirscreven dinghen onsen goeden ghetrouwen luden voirghenoemd sonder arghenlist van ons ende van onsen nacomelinghen hem ende haren nacomelinghen eweliken ^r' wel ghehouden worden, ende van allen bailiuwen^s' van Zuytholland^t' dair in ghehouden ende bevreet worden, so hebben wi dese lettre open bezeghelt met onsen zeghele uythanghende. Ghegheven int jaer ons Heren dusent drie hondert drie ende twintich, des manendaghes in die Paesdaghe in^u' Middelburch^v'.