Emigratie1945-1967

De Noordbrabantse Christelijke Boerenbond werd op 17 augustus 1896 opgericht als provinciale boerenbond (bisdommen Den Bosch en Breda) waarvan plaatselijke boerenbonden de afdelingen vormden. Vanaf 1914 profileerde de NCB zich als Rooms-katholieke Vereniging van de Boerenstand en kregen de plaatselijke boerenbonden een exclusieve katholieke grondslag. Vanaf dat moment was het gewone lidmaatschap uitsluitend bestemd voor rooms-katholieke boeren en grondeigenaars en stond het niet meer open voor protestanten. Naast de gewone leden waren er ereleden en contribuerende leden.

Na de Tweede Wereldoorlog hervatte de NCB de stilgelegde werkzaamheden. Het NCB kende een hoofdbestuur, bestaande uit vertegenwoordigers van de aangesloten leden, dat werd bijgestaan door een geestelijk adviseur. Daarnaast vormden de leden (de rechtspersoonlijkheid bezittende plaatselijke boerenbonden) op basis van territoriale indeling diverse kringbesturen en afdelingsbesturen. Verder kende de NCB een Jonge Boerenstand en een Boerinnenbond, die in 1954 zelfstandig werd. Het secretariaat van de NCB was gevestigd te Tilburg.

De NCB had als lid van de landelijke Katholieke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond vertegenwoordigers in het bestuur van de KNBTB (en kon hierdoor ook (indirect) vertegenwoordigd zijn in het bestuur van de Katholieke Centrale Emigratie Stichting).

Naast diverse andere instellingen en vakbonden kende de NCB diverse commissies, waaronder een zogenaamde 'vestigingscommissie' of emigratiestichting. In 1946 kreeg het bestuur machtiging een Rooms-katholieke emigratiestichting van de NCB op te richten ten behoeve van de aangesloten leden. Het bestuur besloot de oprichting van een eventuele landelijke organisatie af te wachten. Uiteindelijk zou de vestigingscommissie werkzaamheden verrichten tussen 1948 en 1956. De Boerinnenbond NCB had een vertegenwoordigster in het bestuur van de vestigingscommissie. In 1956 werden de taken van de vestigingscommissie overgedragen aan de Interdiocesane Emigratie Stichting (IDES).

voorzitters NCB:

1928-1946 C.Th.L. Moors

1946-1964 J.M. Zegers

1965-1967 P.J. Lardinois

1967-1981 F.W.J. Kriellaars

algemeen secretaris:

1947-1967 H.A. van Haaren

1952-1961 J.W. Wellen

1961-1975 C.A.J. van Schendel

secretaris Vestigingscommissie NCB

J.W. Wellen

Als standsorganisatie behoorde de behartiging van sociale, godsdienstige en culturele belangen voor de katholieke boerenstand tot de voornaamste taken van de NCB. Dit gebeurde door vormingswerk, sociaal-charitatieve en godsdienstige activiteiten. Daarnaast behartigde de NCB ook de materiële belangen van de boeren en ontplooide activiteiten op economisch (oprichten van coöperaties) en politiek vlak (overleg met de overheid).

De vestigingscommissie van de NCB verzorgde voorlichting van de leden en onderdelen van de dossiervorming voor aspirant-emigranten.

periodieken en uitgaven van de NCB

Verslag over het jaar ….(ook onder de titel Verslag van de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond over de jaren…. ) 1915-1960. [Voortgezet als Jaarverslag Noordbrabantse Christelijke Boerenbond 1960-1998]

Boer en tuinder van de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond, tevens orgaan van de Zuid-Nederlandse en van de Brabantse Zuivelbond 1947- …. [Later onder de titel NCB journaal]

Vormingscursus voor de R.K.J.B. 1948/'49. Katholieke Actie, sociale onderwerpen en emigratie, industrialisatie (Den Bosch 1948). [De RK Jonge Boerenstand, opgericht in 1920 vormde een onderafdeling van de NCB, uitgave van de NCB, KDC-signatuur Br 11798]

Bok, J. de (et. al., bew.), Emigrant, leer Engels. Een eenvoudige Engelse cursus voor katholieke emigranten (z.p. 1952, 2e druk). [Uitgave gebaseerd op lessen voor de Vestigingscommissie van de NCB, 1 e druk 1951, 156 p.]

Elsen, Th. van der (O.Praem.), F.P. Verhagen, J. Verkuijlen (O.S.Cr.) De katholieke emigrant. Vormingscursus voor emigranten (Tilburg 1954, 2e herz. druk). [Uitgave van de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond, 183 p.]

literatuur

Dielissen, T.P.W., Brabantse boeren, aspirant-emigranten. Het emigratiebeleid van de Noordbrabantse christelijke boerenbond als leidraad voor verantwoord emigreren (1945-1965) (Nijmegen 1993). [Doctoraalscriptie, Katholieke Universiteit Nijmegen]

Duffhues, T., Voor een betere toekomst. Het werk van de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond voor bedrijf en gezin 1896-1996 (Nijmegen 1996).