Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden
Naam archiefvormer | Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden |
Periode van bestaan | 1950-1994(?) |
Land van herkomst archiefvormer | |
Navigatiekaart | Algemeen Australië Canada |
Naam, varianten | Gereformeerde Vereniging tot bijstand van emigranten en geëmigreerden; Gereformeerde Emigratie Stichting; GES, G.E.S., G.S.B.E.G., GSBEG |
Organisatie en inrichting | Toon Verberg Op 23 februari 1950 werd de landelijke Vereniging tot bijstand van emigranten en geëmigreerden opgericht met als doel emigranten te begeleiden, behorend tot de Gereformeerde Kerken in Nederland (vrijgemaakt) (GKv).
Eerdere pogingen om tot organisatie te komen, waren vanaf 1947 ondernomen door diverse plaatselijke vrijgemaakte kerken. Zo stelde de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) van Utrecht Noord-West in juli 1948 een 'Emigratie-Comité' of 'Contactbureau voor Emigranten' in, dat echter zonder erkenning van de Generale Synode GKv bleef (Amersfoort 1948). Het Contactbureau werd eind 1949, begin 1950 opgeheven. Nieuwe initiatieven kwamen in januari opnieuw uit de kerken van Utrecht en Harlingen en ondersteund door diverse andere plaatselijke kerken leidde dit een maand later tot de oprichting van de Gereformeerde Vereniging tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden.
Het bestuur van de GVBEG bestond uit tenminste vijf personen. De voorzitter werd gekozen door de ledenvergadering. Minimaal éénmaal per jaar diende een ledenvergadering te worden gehouden. In de jaarvergadering van 1951 werd besloten de Stichtingsvorm aan te nemen. De Stichtingsakte van de Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden (GSBEG of GES) werd op 14 maart 1952 gepasseerd.
Het bestuur van de GSBEG bestond eveneens uit tenminste vijf personen. Het koos uit zijn midden een voorziter en secretaris/penningmeester. Als deelnemers-leden van de Stichting kon ieder toetreden die instemde met de doelstelling en grondslag. Daarnaast kende de Stichting begunstigers. Eenmaal per jaar diende de Stichting een Jaarvergadering uit te schrijven. Zetel en bureau van de Stichting waren gevestigd te Utrecht.
Voor de vertegenwoordiging op regionaal niveau werden 'centrale vertegenwoordigers' aangesteld die opereerden vanuit bijkantoren. In 1954 waren dat er negen; in Groningen; Harlingen; Drachten; Enschede; Harderwijk; Utrecht; Santpoort; Monster en Sint Laurens bij Middelburg. Tevens waren ca. 40 personen verspreid over Nederland beschikbaar gesteld als correspondent voor het verstrekken van inlichtingen. Daarnaast konden predikanten en kerkenraadsleden worden aangesproken om inlichtingen op plaatselijk niveau te verstrekken. Ook in het buitenland bezat de stichting vertegenwoordigers.
Bij besluiten van het Emigratiebestuur van 13 mei 1954 en 12 april 1956 kreeg de Stichting een tijdelijke erkenning als aanmeldingsorgaan in de zin van de Wet op de organen voor de emigratie (1952). Per 13 november 1956 werd de Stichting definitief erkend als aanmeldingsorgaan in de zin van de Wet op de organen voor de emigratie.
Bij Koninklijk Besluit van 27 mei 1957 mocht de GSBEG een vertegenwoordiger naar de Raad voor de Emigratie afvaardigen. Bij KB van 14 december 1967 kreeg de Stichting tevens toegang tot het Emigratiebestuur.
voorzitter: 1950-1967 J. Hettinga
secretaris: 195(2)-1954 S. van Renssen 1955-1966 E.J. Groenevelt 1967-na 1967 J. van Raalte
directeur: 1953- S. van Renssen |
Taak, activiteiten | Toon Verberg Doelstelling van de Stichting was het 'in volle omvang behartigen van belangen van hen die voornemens zijn uit Nederland te emigreren of al geëmigreerd zijn' en die bereid waren de grondslag te onderschrijven.
Tot de voorlopige erkenning als aanmeldingsorgaan moesten deze werkzaamheden zich formeel beperken tot het geven van voorlichting (waarvoor bij besluit van 3 januari 1951 vergunning in de zin van de Landverhuizingswet 1936 was verkregen). Daarna kon ook aan dossiervorming worden gedaan.
Om de doelen te bereiken werkte de Stichting met correspondenten en vertegenwoordigers binnen Nederland, die informatie verstrekten aan aspirant-emigranten en met vertegenwoordigers buiten Nederland, die zonodig bemiddelden bij het verkrijgen van plaatsing; huisvesting(sgaranties) of werkgelegenheid. |
Voorloper | emigratiecomités van Plaatselijke Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) |
Opvolger | onbekend |
Typering instelling | |
Typering taken | |
Kerkelijke denominatie / zuil | |
Doelgroepen | |
Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in: | |
Literatuur | Toon Verberg periodieken Emigratie: Verslag over de werkzaamheden van de organen voor de emigratie, 1954-1961. [Hierin jaarverslag en samenstelling bestuur GSBEG]
Contactblad voor Emigranten, Utrecht, Bureau van de Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden. [1952/1953 - verschijnt 1x per maand, later 4x per jaar]
Op weg naar een nieuwe kolonie: enkele gegevens en richtlijnen ten dienste van de vorming van een zusterkolonie van Nederlandse boeren in Brazilië, samengesteld in opdracht en onder toezicht van het Bestuur der Kolonievereniging te Monte Alegre, staat Paraná, Brazilië; nieuws-bulletin uitgegeven door de Gereformeerde Emigratie Stichting, Utrecht nr. 1 (15 maart 1961) - no. 5 (15 juli 1961).
literatuur Koops, Enne, De dynamiek van een emigratiecultuur. De emigratie van gereformeerden, hervormden en katholieken naar Noord-Amerika (1947-1963) in vergelijkend perspectief (Kampen 2009). [werktitel proefschrift] |
Doorgenomen archieven / series | Archief van de Gereformeerde Emigratie Stichting |
Periode archief | 1949-1994 |
Vindplaats | Archief- en Documentatiecentrum van de Gereformeerde Kerken in Nederland, Kampen |
Openbaarheid | beperkt. Toestemming tot raadpleging kan worden verkregen via de directeur van het ADC. |
Omvang; inventarisnummers | 2 m., 22 dozen |
Informatiedrager | |
Vernietigd | onbekend |
Toegang(en) | Dijken, D. van, Plaatsingslijst van het archief van de Gereformeerde Emigratie Stichting (met aanhangsel) ([Kampen], 1997) |
Kenmerk toegang | nr. 18, Plaats A 1-3 |
Indices op toegang | geen |
Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | geen |
opmerkingen structuur archief | De dozen bevatten in het algemeen een aantal chronologisch geordende omslagen. Het aanhangsel beschrijft de dozen XII-XXII met vnl. documentatie en dubbelen 1954-1994. |
Seriële bescheiden | - Notulen / jaarverslagen bestuursvergaderingen 19-1-1950 t/m 10-4-1986 (dozen I-II)*
- Financiële bescheiden: kas-, bank-, giroboeken 1953-1975 (doos X) - Accountantsrapporten 1952-1955, 1957-1980 (doos X-XI) |
Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
Inhoud overig | - Ingekomen en doorslagen van uitgegane stukken 1949-1988 (Doos II-III)*
- Stukken betreffen contacten met de Raad voor de Emigratie 1957-1965 (doos VI)*
- Stukken betreffen contacten met de Nederlandse Emigratie Dienst 1966-1975 (doos VII)*
Geschriften 1952 (doorslagen van brieven, verslagen, rapporten, publicaties en periodieken, deels per emigratieland gesorteerd) - Brazilië 1961-1981 (doos XIII) - Canada 1953-1991 (doos XIV-XV) - Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika 1975-1988 (doos XIV)
Ter signalering: - Emigratiebestuur 1984-1991 (doos VI) - Nederlands Migratie Instituut 1986-1992 (doos VII) - Contacten met de Christelijke Emigratie Centrale 1984-1991 (doos X) |
Bestemmingslanden | |
Opmerkingen | Appreciatie: naast de notulen en jaarverslagen bevat het archief twee mappen met correspondentie met de diverse bestemmingslanden, die m.n. de werkwijze van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) weergeven. Het archief bevat vrijwel geen correspondentie voor de onderzoeksperiode met de overige aanmeldingsorganen. Aanvullende informatie kan worden verkregen via het archief van het Emigratiecommissariaat en de Nederlandse Emigratie Dienst. |
Titel | Dossierbeschrijving Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden |
Inventaristekst | - dozen I-II Notulen / jaarverslagen bestuursvergaderingen 19-1-1950 t/m 10-4-1986 Conform inventarisbeschrijving. Een deel van de notulen is handgeschreven.
dozen II-III Ingekomen en doorslagen van uitgegane stukken 1949-1988 - doos II, map 1: conform inventarisbeschrijving. Het betreft m.n. correspondentie over de overwegingen tot oprichting van de Vereniging / Stichting; correspondentie met diverse bestemmingslanden (Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Zuid-Amerika). In 1956 is de correspondentie vooral gericht op het verkrijgen van de definitieve erkenning als aanmeldingsorgaan. Map 2: 1951-1965: Betreft vooral correspondentie van de Deputaten voor de correspondentie met de buitenlandse kerken van de Gereformeerde Kerken in Nederland (vrijgemaakt). Deze Deputaten rapporteerden aan de Generale Synode (m.n. over leerstellige kwesties) op grond waarvan er al dan niet contacten werden onderhouden; predikanten eventueel wederzijds dienst konden doen en attestaties konden worden uitgewisseld. Overige mappen met correspondentie na 1967 : Deze betreffen in het bijzonder verzoeken tot informatie van aspirant-emigranten.
- doos VI Stukken betreffen contacten met de Raad voor de Emigratie 1957-1965 De doos bevat vergaderstukken en adviezen van de Raad voor de Emigratie 1957-1965 met aanbiedingsbrieven (sporadisch met marginalia).
- doos VII Stukken betreffen contacten met de Nederlandse Emigratie Dienst 1966-1975 De doos bevat m.n. documentatie en voorlichtingsmateriaal (brochures etc), echter grotendeels buiten de onderzoeksperiode 1945-1967. |
Algemeen
Naam, varianten | Gereformeerde Vereniging tot bijstand van emigranten en geëmigreerden; Gereformeerde Emigratie Stichting; GES, G.E.S., G.S.B.E.G., GSBEG |
Organisatie en inrichting | Op 23 februari 1950 werd de landelijke Vereniging tot bijstand van emigranten en geëmigreerden opgericht met als doel emigranten te begeleiden, behorend tot de Gereformeerde Kerken in Nederland (vrijgemaakt) (GKv).
Eerdere pogingen om tot organisatie te komen, waren vanaf 1947 ondernomen door diverse plaatselijke vrijgemaakte kerken. Zo stelde de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) van Utrecht Noord-West in juli 1948 een 'Emigratie-Comité' of 'Contactbureau voor Emigranten' in, dat echter zonder erkenning van de Generale Synode GKv bleef (Amersfoort 1948). Het Contactbureau werd eind 1949, begin 1950 opgeheven. Nieuwe initiatieven kwamen in januari opnieuw uit de kerken van Utrecht en Harlingen en ondersteund door diverse andere plaatselijke kerken leidde dit een maand later tot de oprichting van de Gereformeerde Vereniging tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden.
Het bestuur van de GVBEG bestond uit tenminste vijf personen. De voorzitter werd gekozen door de ledenvergadering. Minimaal éénmaal per jaar diende een ledenvergadering te worden gehouden. In de jaarvergadering van 1951 werd besloten de Stichtingsvorm aan te nemen. De Stichtingsakte van de Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden (GSBEG of GES) werd op 14 maart 1952 gepasseerd.
Het bestuur van de GSBEG bestond eveneens uit tenminste vijf personen. Het koos uit zijn midden een voorziter en secretaris/penningmeester. Als deelnemers-leden van de Stichting kon ieder toetreden die instemde met de doelstelling en grondslag. Daarnaast kende de Stichting begunstigers. Eenmaal per jaar diende de Stichting een Jaarvergadering uit te schrijven. Zetel en bureau van de Stichting waren gevestigd te Utrecht.
Voor de vertegenwoordiging op regionaal niveau werden 'centrale vertegenwoordigers' aangesteld die opereerden vanuit bijkantoren. In 1954 waren dat er negen; in Groningen; Harlingen; Drachten; Enschede; Harderwijk; Utrecht; Santpoort; Monster en Sint Laurens bij Middelburg. Tevens waren ca. 40 personen verspreid over Nederland beschikbaar gesteld als correspondent voor het verstrekken van inlichtingen. Daarnaast konden predikanten en kerkenraadsleden worden aangesproken om inlichtingen op plaatselijk niveau te verstrekken. Ook in het buitenland bezat de stichting vertegenwoordigers.
Bij besluiten van het Emigratiebestuur van 13 mei 1954 en 12 april 1956 kreeg de Stichting een tijdelijke erkenning als aanmeldingsorgaan in de zin van de Wet op de organen voor de emigratie (1952). Per 13 november 1956 werd de Stichting definitief erkend als aanmeldingsorgaan in de zin van de Wet op de organen voor de emigratie.
Bij Koninklijk Besluit van 27 mei 1957 mocht de GSBEG een vertegenwoordiger naar de Raad voor de Emigratie afvaardigen. Bij KB van 14 december 1967 kreeg de Stichting tevens toegang tot het Emigratiebestuur.
voorzitter: 1950-1967 J. Hettinga
secretaris: 195(2)-1954 S. van Renssen 1955-1966 E.J. Groenevelt 1967-na 1967 J. van Raalte
directeur: 1953- S. van Renssen |
Taak, activiteiten | Doelstelling van de Stichting was het 'in volle omvang behartigen van belangen van hen die voornemens zijn uit Nederland te emigreren of al geëmigreerd zijn' en die bereid waren de grondslag te onderschrijven.
Tot de voorlopige erkenning als aanmeldingsorgaan moesten deze werkzaamheden zich formeel beperken tot het geven van voorlichting (waarvoor bij besluit van 3 januari 1951 vergunning in de zin van de Landverhuizingswet 1936 was verkregen). Daarna kon ook aan dossiervorming worden gedaan.
Om de doelen te bereiken werkte de Stichting met correspondenten en vertegenwoordigers binnen Nederland, die informatie verstrekten aan aspirant-emigranten en met vertegenwoordigers buiten Nederland, die zonodig bemiddelden bij het verkrijgen van plaatsing; huisvesting(sgaranties) of werkgelegenheid. |
Voorloper | emigratiecomités van Plaatselijke Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) |
Opvolger | onbekend |
Typering instelling | |
Typering taken | |
Kerkelijke denominatie / zuil | |
Doelgroepen | |
Verband met andere archiefvormers: is vertegenwoordigd in: | |
Literatuur | periodieken Emigratie: Verslag over de werkzaamheden van de organen voor de emigratie, 1954-1961. [Hierin jaarverslag en samenstelling bestuur GSBEG]
Contactblad voor Emigranten, Utrecht, Bureau van de Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden. [1952/1953 - verschijnt 1x per maand, later 4x per jaar]
Op weg naar een nieuwe kolonie: enkele gegevens en richtlijnen ten dienste van de vorming van een zusterkolonie van Nederlandse boeren in Brazilië, samengesteld in opdracht en onder toezicht van het Bestuur der Kolonievereniging te Monte Alegre, staat Paraná, Brazilië; nieuws-bulletin uitgegeven door de Gereformeerde Emigratie Stichting, Utrecht nr. 1 (15 maart 1961) - no. 5 (15 juli 1961).
literatuur Koops, Enne, De dynamiek van een emigratiecultuur. De emigratie van gereformeerden, hervormden en katholieken naar Noord-Amerika (1947-1963) in vergelijkend perspectief (Kampen 2009). [werktitel proefschrift] |
Doorgenomen archieven / series | Archief van de Gereformeerde Emigratie Stichting |
Periode archief | 1949-1994 |
Vindplaats | Archief- en Documentatiecentrum van de Gereformeerde Kerken in Nederland, Kampen |
Openbaarheid | beperkt. Toestemming tot raadpleging kan worden verkregen via de directeur van het ADC. |
Omvang; inventarisnummers | 2 m., 22 dozen |
Informatiedrager | |
Vernietigd | onbekend |
Toegang(en) | Dijken, D. van, Plaatsingslijst van het archief van de Gereformeerde Emigratie Stichting (met aanhangsel) ([Kampen], 1997) |
Kenmerk toegang | nr. 18, Plaats A 1-3 |
Indices op toegang | geen |
Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | geen |
opmerkingen structuur archief | De dozen bevatten in het algemeen een aantal chronologisch geordende omslagen. Het aanhangsel beschrijft de dozen XII-XXII met vnl. documentatie en dubbelen 1954-1994. |
Seriële bescheiden | - Notulen / jaarverslagen bestuursvergaderingen 19-1-1950 t/m 10-4-1986 (dozen I-II)*
- Financiële bescheiden: kas-, bank-, giroboeken 1953-1975 (doos X) - Accountantsrapporten 1952-1955, 1957-1980 (doos X-XI) |
Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
Inhoud overig | - Ingekomen en doorslagen van uitgegane stukken 1949-1988 (Doos II-III)*
- Stukken betreffen contacten met de Raad voor de Emigratie 1957-1965 (doos VI)*
- Stukken betreffen contacten met de Nederlandse Emigratie Dienst 1966-1975 (doos VII)*
Geschriften 1952 (doorslagen van brieven, verslagen, rapporten, publicaties en periodieken, deels per emigratieland gesorteerd) - Brazilië 1961-1981 (doos XIII) - Canada 1953-1991 (doos XIV-XV) - Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika 1975-1988 (doos XIV)
Ter signalering: - Emigratiebestuur 1984-1991 (doos VI) - Nederlands Migratie Instituut 1986-1992 (doos VII) - Contacten met de Christelijke Emigratie Centrale 1984-1991 (doos X) |
Bestemmingslanden | |
Opmerkingen | Appreciatie: naast de notulen en jaarverslagen bevat het archief twee mappen met correspondentie met de diverse bestemmingslanden, die m.n. de werkwijze van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) weergeven. Het archief bevat vrijwel geen correspondentie voor de onderzoeksperiode met de overige aanmeldingsorganen. Aanvullende informatie kan worden verkregen via het archief van het Emigratiecommissariaat en de Nederlandse Emigratie Dienst. |
Doorgenomen archieven / series | Archief van de Gereformeerde Emigratie Stichting |
Periode archief | 1949-1994 |
Vindplaats | Archief- en Documentatiecentrum van de Gereformeerde Kerken in Nederland, Kampen |
Openbaarheid | beperkt. Toestemming tot raadpleging kan worden verkregen via de directeur van het ADC. |
Omvang; inventarisnummers | 2 m., 22 dozen |
Informatiedrager | |
Vernietigd | onbekend |
Toegang(en) | Dijken, D. van, Plaatsingslijst van het archief van de Gereformeerde Emigratie Stichting (met aanhangsel) ([Kampen], 1997) |
Kenmerk toegang | nr. 18, Plaats A 1-3 |
Indices op toegang | geen |
Originele archivalia van archiefvormer in andere archieven | onbekend |
Originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven | geen |
opmerkingen structuur archief | De dozen bevatten in het algemeen een aantal chronologisch geordende omslagen. Het aanhangsel beschrijft de dozen XII-XXII met vnl. documentatie en dubbelen 1954-1994. |
Seriële bescheiden | - Notulen / jaarverslagen bestuursvergaderingen 19-1-1950 t/m 10-4-1986 (dozen I-II)*
- Financiële bescheiden: kas-, bank-, giroboeken 1953-1975 (doos X) - Accountantsrapporten 1952-1955, 1957-1980 (doos X-XI) |
Statistische gegevens | geen [m.b.t. emigratie] |
Inhoud overig | - Ingekomen en doorslagen van uitgegane stukken 1949-1988 (Doos II-III)*
- Stukken betreffen contacten met de Raad voor de Emigratie 1957-1965 (doos VI)*
- Stukken betreffen contacten met de Nederlandse Emigratie Dienst 1966-1975 (doos VII)*
Geschriften 1952 (doorslagen van brieven, verslagen, rapporten, publicaties en periodieken, deels per emigratieland gesorteerd) - Brazilië 1961-1981 (doos XIII) - Canada 1953-1991 (doos XIV-XV) - Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika 1975-1988 (doos XIV)
Ter signalering: - Emigratiebestuur 1984-1991 (doos VI) - Nederlands Migratie Instituut 1986-1992 (doos VII) - Contacten met de Christelijke Emigratie Centrale 1984-1991 (doos X) |
Bestemmingslanden | |
Opmerkingen | Appreciatie: naast de notulen en jaarverslagen bevat het archief twee mappen met correspondentie met de diverse bestemmingslanden, die m.n. de werkwijze van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) weergeven. Het archief bevat vrijwel geen correspondentie voor de onderzoeksperiode met de overige aanmeldingsorganen. Aanvullende informatie kan worden verkregen via het archief van het Emigratiecommissariaat en de Nederlandse Emigratie Dienst. |
Analyse archivalia
Titel | Dossierbeschrijving Gereformeerde Stichting tot Bijstand van Emigranten en Geëmigreerden |
Inventaristekst | - dozen I-II Notulen / jaarverslagen bestuursvergaderingen 19-1-1950 t/m 10-4-1986 Conform inventarisbeschrijving. Een deel van de notulen is handgeschreven.
dozen II-III Ingekomen en doorslagen van uitgegane stukken 1949-1988 - doos II, map 1: conform inventarisbeschrijving. Het betreft m.n. correspondentie over de overwegingen tot oprichting van de Vereniging / Stichting; correspondentie met diverse bestemmingslanden (Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Zuid-Amerika). In 1956 is de correspondentie vooral gericht op het verkrijgen van de definitieve erkenning als aanmeldingsorgaan. Map 2: 1951-1965: Betreft vooral correspondentie van de Deputaten voor de correspondentie met de buitenlandse kerken van de Gereformeerde Kerken in Nederland (vrijgemaakt). Deze Deputaten rapporteerden aan de Generale Synode (m.n. over leerstellige kwesties) op grond waarvan er al dan niet contacten werden onderhouden; predikanten eventueel wederzijds dienst konden doen en attestaties konden worden uitgewisseld. Overige mappen met correspondentie na 1967 : Deze betreffen in het bijzonder verzoeken tot informatie van aspirant-emigranten.
- doos VI Stukken betreffen contacten met de Raad voor de Emigratie 1957-1965 De doos bevat vergaderstukken en adviezen van de Raad voor de Emigratie 1957-1965 met aanbiedingsbrieven (sporadisch met marginalia).
- doos VII Stukken betreffen contacten met de Nederlandse Emigratie Dienst 1966-1975 De doos bevat m.n. documentatie en voorlichtingsmateriaal (brochures etc), echter grotendeels buiten de onderzoeksperiode 1945-1967. |