Instellingen en personen

ALGEMEEN
Naam	Centrale Dienst Arbeidsinspectie
naam, varianten	geen
periode van bestaan	1890 - 1962
organisatie en inrichting	de Arbeidsinspectie werd in 1890 als uitvloeisel van de Arbeidswet van 1889 opgericht aanvankelijk was het land verdeeld in drie districten, in 1900 waren dit er reeds zes, in 1908 was dit aantal gegroeid tot negen vanaf 1903 had de dienst een medisch adviseur die zich vooral bezighield met de hygiëne pas in 1909 werd de Centrale Dienst ingesteld met als taak het werk van de districtsinspecteurs te coördineren aan het hoofd ervan stond de directeur-generaal van de Arbeid met een kleine staf van specialisten in de jaren dertig was de dienst nauw betrokken bij de werkloosheidsbestrijding in 1962 werd de Centrale Dienst samengevoegd met de afdeling Arbeidersbescherming en omgezet in het directoraat-generaal van de Arbeid directeuren-generaal waren: ir. H.A. van IJsselsteyn, 1908-1920 C.J.P. Zaalberg, 1920-1932 dr. ir. A.H.W. Hacke, 1932-1946 ir. Z.Th. Fetter, 1946-19 mr. P.H. Valentgoed, 19
taak, activiteiten	de hoofdtaak was het handhaven van de arbeidswetten, met name de Arbeidswetten van 1890 en 1919 en de Arbeidsveiligheidswetten van 1895 en 1934 de inspecteurs brachten bezoeken aan fabrieken en werkplaatsen, rapporteerden daarover aan de Centrale Dienst en waren bevoegd proces-verbaal op te maken tijdens de Eerste Wereldoorlog was de directeur-generaal tevens algemeen secretaris van het Koninklijk Nationaal Steuncomité de Arbeidsinspectie was met name voor de Tweede Wereldoorlog een machtige dienst die bijzonder goed geïnformeerd was over wat op de werkvloer gebeurde.
voorloper	geen
opvolger	directoraat-generaal van de Arbeid, ministerie van Sociale Zaken
literatuur (NCC)	archief Schaap, M. en A. Spieksma Ter bevordering van menswaardige arbeid . Rapport institutioneel onderzoek op het beleidsterrein arbeidsomstandigheden 1940-1993 PIVOT-rapport nr. 24 Den Haag, 1994. 274 p. publicaties over de arbeidsinspectie Binneveld, H. (red.) Een zaak van vertrouwen. Arbeidsinspectie 1890-1990 Den Haag, 1991. 212 p. Drongelen, J. van De ontwikkeling van de Arbeidsinspectie in een veranderende wetgeving Maastricht, 1990. 710 p. [dissertatie Universiteit Maastricht] NN Gedenkboek naar aanleiding van het feit, dat 25 jaar geleden de Arbeidsinspectie gesteld werd onder leiding van den Directeur-Generaal van den Arbeid 1909-1934 Groningen, 1934. 110 p.
typering	gezondheidszorg sociale verzekeringen uitvoering
zuil
doelgroepen	arbeiders arbeidsongeschikten ongevalsslachtoffers politici zieken
ARCHIEF
periode archief	1890 - 1950 aanvulling c) periode 1950
vindplaats	en b) Nationaal Archief, Den Haag c) vermoedelijk nog op het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid te Den Haag
openbaarheid	en b) volledig behoudens de dossiers van nog levende personeelsleden die niet openbaar zijn c) niet openbaar
omvang; inventarisnummers	a) 42 meter 1494 inv. nrs. b) onbekend c) onbekend
informatiedrager	papier
vernietigd	onbekend
toegang(en)	a) inventaris met historische en archivistische inleiding (p. I-XVII) door O.W. Hoogerhuis (1981) b) aan de inventaris van Hoogerhuis is een supplement toegevoegd die weer bestaat uit: ba) een plaatsingslijst zonder inleiding of toelichting op de doosnrs. 1495-1611 en 1718-1965 bb) een aanwinst uit 1984 met personeelsdossiers van hogere ambtenaren van de Arbeidsinspectie uit de periode 1890-1922 (doosnrs. 1612- 1644) bc) stukken uit de periode 1890-1922 (doosnrs. 1645-1717) het resultaat van deze ordeningsarbeid is een verzameling verschillend geaarde toegangen die wel enig inzicht maar geen overzicht geeft in dit omvangrijke en rijke archief. c) geen toegang
kenmerk toegang	a) 2.15.05 b) 2.15.12 c) onbekend
indices op toegang	geen
originele archivalia van archiefvormer in andere archieven	onbekend
originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven	geen
opmerkingen	geen
INHOUD
structuur archief	in 1938/39 is een archiefcode ingevoerd, de z.g. dossierlijst in 1950 werd deze vervangen door een andere cijfercode die was afgeleid van de UDC-code gecombineerd met een fichedoorschrijfsysteem het jaar 1950 is dus archivistisch gezien een cesuur de code van 1938/39 kende de volgende hoofdindeling: 0. kabinet en algemene zaken 1. financiën 2. dienst der Arbeidsinspectie 3 en 4. reserve 5. veiligheid 6. hygiëne 7. sociale en economische zaken 8. arbeidswet 9. wetten en wetsontwerpen (behalve Arbeidswet)
structuur toegang	a) de inventarisator heeft het archief opnieuw geordend volgens het z.g. functioneel beginsel alle stukken kregen een andere plaats in een schema dat gebaseerd op de hoofdindeling Algemeen - Bijzonder, met in Algemeen onder meer de jaarverslagen en de notulen en in Bijzonder een onderverdeling in: A. Organisme en B. Taakuitoefening b) de plaatsingslijst van de aanvulling is vermoedelijk de oorspronkelijke door de Arbeidsinspectie gemaakte toegang op het archief de dossiers zijn deels volgens de VNG-code, deels volgens de oudere cijfercode geordend de meeste dossiers zijn gerelateerd aan wetten die de dienst moest (mede)uitvoeren
bijlagen bij de toegang	concordans van de inventarisnummers met de door de Arbeidsinspectie toegepaste archiefcode
statistische gegevens	en b) geen c) onbekend
inhoud overig	a) tegengaan van beroepsziekten, 1909-1941 (inv. nrs. 390-417) (NB: met onder meer: onderzoek naar het voorkomen van beroepsziekten, 1912-1920 (inv. nrs. 391-396 verder veel stukken over keuringen door de medische adviseur van de Arbeidsinspectie) uitkering van ziekengeld en vergoeding van kosten van ziekenhuisverpleging, 1943-1947 (inv. nr. 457) onderzoek naar fondsen tot ondersteuning van arbeiders bij ziekte, 1912 (inv. nr. 908) steunverlening aan werklozen in de havens, 1921-1935 (inv. nr. 960) vergaderingen van de Werkloosheidsraad, 1934 (inv. nr. 965) samenwerking met de Commissie van Advies voor Werklozensteun, 1933-1935 (inv. nr. 1023) ingekomen stukken over steunregeling en armenzorg, 1929-1933 (inv. nrs. 1024-1025) verhouding steunregeling en armenzorg, 1940 (inv. nr. 1026) b) samenwerking met de Rijksverzekeringsbank, 1922-1931 (doosnr. 1519) Rijksverzekeringsbank, 1923-1933 (doosnr. 1952) ongevallenwetten en profylaxe, 1941-1947 (doosnr. 1524) kaartregister van fabrieken en werkplaatsen, 1933-1949 (doosnr. 1529) kaartregister van kantoren, 1937-1938 (doosnr. 1529) Commissie Vereenvoudiging Medische Rijksdiensten (Commissie-Sikkel), 1924-1925 (doosnr. 1536) Ongevallenwet, 1935-1950 (doosnr. 1592) Ongevallenwet, algemeen en samenwerking met Rijksverzekeringsbank en Raden van Arbeid, 1909-1948 (doosnrs. 1596-1597) beroepsziekten, 1927-1949 (doosnr. 1595) totstandkoming, wijziging en uitvoering beroepsziektebesluit, 1919-1949 (doosnr. 1817) Ziektewet, Radenwet, Invaliditeitswet, 1913-1942 (doosnr. 1598) Invaliditeitswet en ouderdomsverzekering, 1938-1949 (doosnr. 1598) Invaliditeitswet: indeling arbeiders in loonklassen, 1916-1919 (doosnr. 1598) personeelsdossiers van belang zijn onder meer: ir. H.A. van IJsselsteyn, directeur-generaal, geboren 1860 (doosnr. 1643) dr. ir. A.H.W. Hacke, directeur-generaal, geboren 1893 (doosnr. 1622) dr. W.R.H. Kranenburg, medisch adviseur, geboren 1871 (doosnr. 1627) C.J.Ph. Zaalberg, directeur-generaal, geboren 1872 (doosnr. 1644) ir. Z.Th. Fetter, directeur-generaal, geboren 1888 (doosnr. 1620) mr. P.H. Valentgoed, directeur-generaal, geboren 1903 (doosnr. 1641) c) onbekend
verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan	Ongevallenwet (1901) Radenwet (1913) Ziektewet (1913/1929) Invaliditeitswet (1913/1919) Ongevallenwet (1921) de organisatie van de dienst werd voor het eerst geregeld in het sedertdien vele malen gewijzigde KB van 23 december 1896 (Staatsblad 228) van belang zijn verder nog: Staatsblad 1909, nr. 289 (instelling Centrale Dienst).
verwijzing naar andere archiefvormers	Afdeling Arbeidersverzekering Centrale Raad van Beroep Raden van Arbeid Rijksverzekeringsbank Werkloosheidsraad
geografische verwijzingen	Nederland
internationaal	niet van toepassing
opmerkingen	slechts een klein deel van dit zeer omvangrijke archief bevat materiaal over het onderwerp het onderwerp ‘beroepsziekten’ kwam voor in de Arbeidswet (1919), maar ook in de Ongevallenwet bij een wijziging van de Ongevallenwet in 1928 werden enkele beroepsziekten gelijk gesteld aan een bedrijfsongeval en kwamen lijders daaraan dus in aanmerking voor een uitkering.

Naam

Centrale Dienst Arbeidsinspectie

naam, varianten

geen

periode van bestaan

1890 - 1962

organisatie en inrichting

de Arbeidsinspectie werd in 1890 als uitvloeisel van de Arbeidswet van 1889 opgericht
aanvankelijk was het land verdeeld in drie districten, in 1900 waren dit er reeds zes, in 1908 was dit aantal gegroeid tot negen
vanaf 1903 had de dienst een medisch adviseur die zich vooral bezighield met de hygiëne
pas in 1909 werd de Centrale Dienst ingesteld met als taak het werk van de districtsinspecteurs te coördineren
aan het hoofd ervan stond de directeur-generaal van de Arbeid met een kleine staf van specialisten
in de jaren dertig was de dienst nauw betrokken bij de werkloosheidsbestrijding
in 1962 werd de Centrale Dienst samengevoegd met de afdeling Arbeidersbescherming en omgezet in het directoraat-generaal van de Arbeid

directeuren-generaal waren:
ir. H.A. van IJsselsteyn, 1908-1920
C.J.P. Zaalberg, 1920-1932
dr. ir. A.H.W. Hacke, 1932-1946
ir. Z.Th. Fetter, 1946-19
mr. P.H. Valentgoed, 19

taak, activiteiten

de hoofdtaak was het handhaven van de arbeidswetten, met name de Arbeidswetten van 1890 en 1919 en de Arbeidsveiligheidswetten van 1895 en 1934
de inspecteurs brachten bezoeken aan fabrieken en werkplaatsen, rapporteerden daarover aan de Centrale Dienst en waren bevoegd proces-verbaal op te maken
tijdens de Eerste Wereldoorlog was de directeur-generaal tevens algemeen secretaris van het Koninklijk Nationaal Steuncomité
de Arbeidsinspectie was met name voor de Tweede Wereldoorlog een machtige dienst die bijzonder goed geïnformeerd was over wat op de werkvloer gebeurde.

voorloper

geen

opvolger

directoraat-generaal van de Arbeid, ministerie van Sociale Zaken

literatuur (NCC)

archief

Schaap, M. en A. Spieksma
Ter bevordering van menswaardige arbeid . Rapport institutioneel onderzoek op het beleidsterrein arbeidsomstandigheden 1940-1993
PIVOT-rapport nr. 24 Den Haag, 1994. 274 p.

publicaties over de arbeidsinspectie

Binneveld, H. (red.)
Een zaak van vertrouwen. Arbeidsinspectie 1890-1990
Den Haag, 1991. 212 p.

Drongelen, J. van
De ontwikkeling van de Arbeidsinspectie in een veranderende wetgeving
Maastricht, 1990. 710 p.
[dissertatie Universiteit Maastricht]

NN
Gedenkboek naar aanleiding van het feit, dat 25 jaar geleden de Arbeidsinspectie gesteld werd onder leiding van den Directeur-Generaal van den Arbeid 1909-1934
Groningen, 1934. 110 p.

typering

gezondheidszorg

sociale verzekeringen

uitvoering

zuil

doelgroepen

arbeiders

arbeidsongeschikten

ongevalsslachtoffers

politici

zieken

periode archief

1890 - 1950 aanvulling c) periode 1950

vindplaats

en b)
Nationaal Archief, Den Haag
c)
vermoedelijk nog op het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid te Den Haag

openbaarheid

en b)
volledig behoudens de dossiers van nog levende personeelsleden die niet openbaar zijn
c) niet openbaar

omvang; inventarisnummers

a) 42 meter
1494 inv. nrs.
b) onbekend
c) onbekend

informatiedrager

papier

vernietigd

onbekend

toegang(en)

a) inventaris met historische en archivistische inleiding (p. I-XVII) door O.W. Hoogerhuis (1981)
b) aan de inventaris van Hoogerhuis is een supplement toegevoegd die weer bestaat uit:
ba) een plaatsingslijst zonder inleiding of toelichting op de doosnrs. 1495-1611 en 1718-1965
bb) een aanwinst uit 1984 met personeelsdossiers van hogere ambtenaren van de Arbeidsinspectie uit de periode 1890-1922 (doosnrs. 1612- 1644)
bc) stukken uit de periode 1890-1922 (doosnrs. 1645-1717)
het resultaat van deze ordeningsarbeid is een verzameling verschillend geaarde toegangen die wel enig inzicht maar geen overzicht geeft in dit omvangrijke en rijke archief.

c) geen toegang

kenmerk toegang

a) 2.15.05
b) 2.15.12
c) onbekend

indices op toegang

geen

originele archivalia van archiefvormer in andere archieven

onbekend

originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven

geen

opmerkingen

geen

structuur archief

in 1938/39 is een archiefcode ingevoerd, de z.g. dossierlijst
in 1950 werd deze vervangen door een andere cijfercode die was afgeleid van de UDC-code gecombineerd met een fichedoorschrijfsysteem
het jaar 1950 is dus archivistisch gezien een cesuur
de code van 1938/39 kende de volgende hoofdindeling:
0. kabinet en algemene zaken
1. financiën
2. dienst der Arbeidsinspectie
3 en 4. reserve
5. veiligheid
6. hygiëne
7. sociale en economische zaken
8. arbeidswet
9. wetten en wetsontwerpen (behalve Arbeidswet)

structuur toegang

a)
de inventarisator heeft het archief opnieuw geordend volgens het z.g. functioneel beginsel
alle stukken kregen een andere plaats in een schema dat gebaseerd op de hoofdindeling Algemeen - Bijzonder, met in Algemeen onder meer de jaarverslagen en de notulen en in Bijzonder een onderverdeling in: A. Organisme en B. Taakuitoefening
b)
de plaatsingslijst van de aanvulling is vermoedelijk de oorspronkelijke door de Arbeidsinspectie gemaakte toegang op het archief
de dossiers zijn deels volgens de VNG-code, deels volgens de oudere cijfercode geordend
de meeste dossiers zijn gerelateerd aan wetten die de dienst moest (mede)uitvoeren

bijlagen bij de toegang

concordans van de inventarisnummers met de door de Arbeidsinspectie toegepaste archiefcode

statistische gegevens

en b) geen
c) onbekend

inhoud overig

a)
tegengaan van beroepsziekten, 1909-1941 (inv. nrs. 390-417)
(NB: met onder meer:
onderzoek naar het voorkomen van beroepsziekten, 1912-1920 (inv. nrs. 391-396
verder veel stukken over keuringen door de medische adviseur van de Arbeidsinspectie)
uitkering van ziekengeld en vergoeding van kosten van ziekenhuisverpleging, 1943-1947 (inv. nr. 457)
onderzoek naar fondsen tot ondersteuning van arbeiders bij ziekte, 1912 (inv. nr. 908)
steunverlening aan werklozen in de havens, 1921-1935 (inv. nr. 960)
vergaderingen van de Werkloosheidsraad, 1934 (inv. nr. 965)
samenwerking met de Commissie van Advies voor Werklozensteun, 1933-1935 (inv. nr. 1023)
ingekomen stukken over steunregeling en armenzorg, 1929-1933 (inv. nrs. 1024-1025)
verhouding steunregeling en armenzorg, 1940 (inv. nr. 1026)

b)
samenwerking met de Rijksverzekeringsbank, 1922-1931 (doosnr. 1519)
Rijksverzekeringsbank, 1923-1933 (doosnr. 1952)
ongevallenwetten en profylaxe, 1941-1947 (doosnr. 1524)
kaartregister van fabrieken en werkplaatsen, 1933-1949 (doosnr. 1529)
kaartregister van kantoren, 1937-1938 (doosnr. 1529)
Commissie Vereenvoudiging Medische Rijksdiensten (Commissie-Sikkel), 1924-1925 (doosnr. 1536)
Ongevallenwet, 1935-1950 (doosnr. 1592)
Ongevallenwet, algemeen en samenwerking met Rijksverzekeringsbank en Raden van Arbeid, 1909-1948 (doosnrs. 1596-1597)
beroepsziekten, 1927-1949 (doosnr. 1595)
totstandkoming, wijziging en uitvoering beroepsziektebesluit, 1919-1949 (doosnr. 1817)
Ziektewet, Radenwet, Invaliditeitswet, 1913-1942 (doosnr. 1598)
Invaliditeitswet en ouderdomsverzekering, 1938-1949 (doosnr. 1598)
Invaliditeitswet: indeling arbeiders in loonklassen, 1916-1919 (doosnr. 1598)

personeelsdossiers
van belang zijn onder meer:
ir. H.A. van IJsselsteyn, directeur-generaal, geboren 1860 (doosnr. 1643)
dr. ir. A.H.W. Hacke, directeur-generaal, geboren 1893 (doosnr. 1622)
dr. W.R.H. Kranenburg, medisch adviseur, geboren 1871 (doosnr. 1627)
C.J.Ph. Zaalberg, directeur-generaal, geboren 1872 (doosnr. 1644)
ir. Z.Th. Fetter, directeur-generaal, geboren 1888 (doosnr. 1620)
mr. P.H. Valentgoed, directeur-generaal, geboren 1903 (doosnr. 1641)

c) onbekend

verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan

Ongevallenwet (1901)
Radenwet (1913)
Ziektewet (1913/1929)
Invaliditeitswet (1913/1919)
Ongevallenwet (1921)

de organisatie van de dienst werd voor het eerst geregeld in het sedertdien vele malen gewijzigde KB van 23 december 1896 (Staatsblad 228)
van belang zijn verder nog:
Staatsblad 1909, nr. 289 (instelling Centrale Dienst).

verwijzing naar andere archiefvormers

Afdeling Arbeidersverzekering

Centrale Raad van Beroep

Raden van Arbeid

Rijksverzekeringsbank

Werkloosheidsraad

geografische verwijzingen

Nederland

internationaal

niet van toepassing

opmerkingen

slechts een klein deel van dit zeer omvangrijke archief bevat materiaal over het onderwerp
het onderwerp ‘beroepsziekten’ kwam voor in de Arbeidswet (1919), maar ook in de Ongevallenwet
bij een wijziging van de Ongevallenwet in 1928 werden enkele beroepsziekten gelijk gesteld aan een bedrijfsongeval en kwamen lijders daaraan dus in aanmerking voor een uitkering.