Emigratie1945-1967

Op 3 september 1902 werd de Nederlandschen Bond van Vereenigingen van den Handeldrijvenden Middenstand opgericht. In 1905 veranderde de naam van de neutrale bond in De Middenstandsbond. In 1915 en 1918 zouden respectievelijk katholieke en protestants-christelijke middenstanders zich afscheiden en eigen bonden oprichten.

De Koninklijke Nederlandse Middenstandsbond vormde een centrale van een groot aantal landelijke verenigingen van ondernemers (vakbonden) en van de standsorganisaties, de zelfstandige plaatselijke afdelingen van de bond (ingedeeld in gewesten).

Deze combinatie van stands- en vakorganisatie weerspiegelde zich in de bestuursstructuur:

De Algemene Bondsvergadering vormde het hoogste besluitvormende orgaan en kwam minimaal eenmaal per jaar bijeen. Het bestond uit afgevaardigden van de plaatselijke afdelingen en van de aangesloten vakorganisaties.

Het Hoofdbestuur van de bond werd gevormd door de voorzitter en een gelijk aantal afgevaardigden van het vakorgaan en het standsorgaan (minimaal 14). Het was verantwoording schuldig aan de Bondsvergadering. Het kon voor bepaalde onderwerpen commissies instellen.

Uit zijn midden koos het Hoofdbestuur voor de dagelijkse gang van zaken een Dagelijks Bestuur van 5 leden.

De behartiging van de sociaal-economische en sociaal-politieke belangen behoorde tot de zorg van het Vakorgaan, dat bestond uit 1-3 afgevaardigden van de vakbonden en dat een eigen bestuur had.

De behartiging van de zedelijke belangen behoorde tot de zorg van het Standsorgaan dat bestond uit 1-3 vertegenwoordigers van de afdelingen en dat eveneens een eigen bestuur had.

De behartiging van de belangen van jongeren behoorde tot de zorg van het Jeugdorgaan, dat de aangesloten jongerenorganisaties omvatte en onder verantwoordelijkheid van het Hoofdbestuur viel.

Leden van het Vakorgaan en het Standsorgaan vormden samen het College van Advies, dat geraadpleegd kon worden door het Hoofdbestuur. Het Jeugdorgaan kon drie vertegenwoordigers met adviserende stem afvaardigen naar het College.

Het Bondsbureau bevond zich in Den Haag.

In 1969 fuseerde de bond met het Nederlands Verbond van Middenstanders en werd eerst hernoemd tot Koninklijk Verbond van Ondernemers (KVO), later tot Koninklijk Nederlands Ondernemers Verbond (KNOV). In 1976 volgde een fusie met het Nederlands Katholiek Ondernemers Verbond (NKOV). In 1995 volgde na samenvoeging met het Nederlands Christelijk Ondernemers Verbond (NCOV) de overgang tot het algemene Midden- en Kleinbedrijf Nederland (MKB-Nederland).

De Koninklijke Nederlandse Middenstandsbond was in 1950-1952 betrokken bij de oprichting van de Algemene Emigratie Centrale. Op grond van het lidmaatschap van de AEC was het mogelijk dat vertegenwoordigers van de KNMB zitting kregen in de Raad voor de Emigratie of het Emigratiebestuur.

De bond had tot doel het behartigen van stoffelijke en zedelijke belangen van zelfstandige ondernemers in het midden- en kleinbedrijf op het gebied van handel, ambacht, vervoer en dienstverlening.

De voornaamste activiteiten om dit doel te bereiken door bestudering en onderzoek van vraagstukken van maatschappelijke aard; door vergaderingen, cursussen, voorlichting en samenwerking met andere ondernemers en middenstanders (nationaal en internationaal).

Ten aanzien van emigratie leverden enkele van de bij de KNMB aangesloten organisaties leden om zitting te nemen in de voorlichtingscommissies, ingesteld door de Algemene Emigratie Centrale. In 1953 was deze dienstverlening nog niet goed van de grond gekomen (KNMB-nieuws 7, no. 72 (februari 1953).

periodieken

Jaarverslag. Koninklijke Nederlandse Middenstandsbond 1930-1953. [Voortgezet als Verslag. Koninklijke Nederlandse Middenstandsbond 1954- ..]

K.N.M.B.-nieuws. Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandsche Middenstandsbond; Centraal Verbond van Zelfstandige Ondernemers in Nederland 1947-1968. [Bevat onregelmatig vermeldingen over emigratie of het lidmaatschap van de Algemene Emigratie Centrale]

K.N.M.B. notulen 1945[-1965]. [Bevat notulen, verslagen en agenda's van vergaderingen van o.a. Dagelijks Bestuur, Hoofdbestuur, Vakafd. Raad, Bestuur, Standsafd. Bestuur, Standsafd. Raad, Secretarissenoverleg, Algemene ledenvergadering, Standsorgaan, Standsorgaanbestuur, Vakorgaan, Vakorganisaties in Sectieverband, College van Advies, Commissie Brandstoffenhandel en gespreksgroep bedrijfsorganisatie. Stencils ingebonden per jaar.]

literatuur

Middenstand en Maatschappij. Uitgegeven ter gelegenheid van het zestigjarig bestaan van de Koninklijke Nederlandse Middenstandsbond (Den Haag 1962).

Clerx, J.M.M.J., 'Middenstandsbeleid, realiteit of leuze. Ontwikkelingen in de eerste helft van deze eeuw', in: Politieke opstellen. Jaarlijkse uitgave van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis van de faculteit der Rechtsgeleerdheid Nijmegen vol.8 (1988) 57-82.

Van middenstand tot midden- en kleinbedrijf. Een terugblik op vijftig jaar Economische Instituut voor het midden- en kleinbedrijf en een halve eeuw midden- en kleinbedrijf (Den Haag 1981).