Instellingen en personen

ALGEMEEN
Naam	Afdeling Armwezen, Ministerie van Binnenlandse Zaken
naam, varianten	geen
periode van bestaan	1918 - 1947
organisatie en inrichting	de afdeling ontstond in 1918 door een splitsing van de afdeling Volksgezondheid en Armwezen in de afdelingen Volksgezondheid en Armwezen de nieuwe afdeling telde toen 6 ambtenaren, in 1940 waren dat er 5 ministers van Binnenlandse Zaken waren: jhr. mr. Ch.J.M. Ruys de Beerenbrouck, 1918-1925 jhr. mr. D.J. Geer, 1925-1926 mr. J.B. Kan, 1926-1929 jhr. mr. Ch.J.M. Ruys de Beerenbrouck, 1929-1933 mr. J.A. de Wilde, 1933-1937 H. van Boeyen, 1937-1944 mr. J.W.A. Burger, 1944-1945 dr. L.J.M. Beel, 1945-1947 mr. dr. P.J. Witteman, 1947-1948 mr. J.H. van Maarseveen, 1948-1949 chefs van de afdeling waren: mr. H.A. Harders, 1918-1935 D. van Geel, 1935-1938 mr. A.J. Rosman, 1938-1942 mr. H.M. de Vries, 1942-1947 op de afdeling was verder nog werkzaam: W. Schoonderbeek, 1930-1947 (vanaf 1942 als hoofdcommies) met ingang van 1 januari 1948 werd de afdeling opgeheven zijn taken werden overgenomen door de afdeling Maatschappelijke Zorg.
taak, activiteiten	beleidsvoorbereiding en uitvoering van de Armenwet (1912) opstelling van het jaarlijks verslag over de toestand van het armwezen cf. art. 201 van de Grondwet machtiging tot het aanvaarden van legaten en van schenkingen aan de besturen van niet-kerkelijke instellingen van weldadigheid verzoeken om vergunning tot het inzamelen van gelden verstrekking van subsidies in verband met crisiswerkloosheid (deel van de periode) beoordeling van de uitgaven voor burgerlijke armenzorg van noodlijdende gemeenten.
voorloper	afdeling Volksgezondheid en Armwezen, Ministerie van Binnenlandse Zaken
opvolger	afdeling Maatschappelijke Zorg, Ministerie van Binnenlandse Zaken
literatuur (NCC)	Inventaris van het archief van de afdeling Armwezen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (1866-) 1918-1947 (-1966) Winschoten [CAS], 1985, 71 p. [CAS-inventaris, nr. 12] Houwaart, D. (red.) Fragmenten uit de geschiedenis van Binnenlandse zaken ’s-Gravenhage, 1979, 175 p. Houwaart, D., en H. van der Linde (red.) Fragmenten uit de geschiedenis van Binnenlandse zaken ’s-Gravenhage, 1986, herz. herdruk, 2 dln. IJsselmuiden, P.G. van Binnenlandse Zaken en het ontstaan van de moderne bureaucratie in Nederland, 1813-1940 Kampen, 1988, 344 p. Frederiks, K.J. Op de bres 1940-1944. Overzicht van de werkzaamheden aan het Departement van Binnenlandsche Zaken gedurende de oorlogsjaren Den Haag, 1945, 102 p.
typering	armenzorg beleid maatschappelijk werk
zuil
doelgroepen	armen politici
ARCHIEF
periode archief	1918 - 1947
vindplaats	Nationaal Archief, Den Haag
openbaarheid	volledig
omvang; inventarisnummers	voor bewerking 112 meter na bewerking 27,5 meter waarvan 16 meter toegangen het gedeelte over de armenzorg bestaat uit de inv. nrs. 331-492 en 600-606.
informatiedrager	papier
vernietigd	tijdens de bewerking, uitgevoerd door de Centrale Archiefselectiedienst is er geselecteerd volgens de in 1967 vastgestelde vernietigingslijst van Binnenlandse Zaken.
toegang(en)	Inventaris van het archief van de afdeling Armwezen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (1866-) 1918-1947 (-1966) Winschoten [CAS], 1985, 71 p. [CAS-inventaris, nr. 12] inventaris met historische en archivistische inleiding (p. 8-13)
kenmerk toegang	2.04.55
indices op toegang	geen
originele archivalia van archiefvormer in andere archieven	onbekend
originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven	geen
opmerkingen
INHOUD
structuur archief	het archief bestond uit dossiers vanaf 1949 is, zoals ook is gebeurd met de archieven van andere afdelingen van Binnenlandse Zaken, een deel geordend volgens de algemene BiZa code die weer was afgeleid van de basisarchiefcode van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
structuur toegang	bij de bewerking is het archief opnieuw geordend, waarbij de cijfercode is vervallen schema: Algemeen (agenda’s, indices en klappers) Bijzonder met daarin voor dit onderwerp alleen: Armenzorg.
bijlagen bij de toegang	lijst van personeelsleden, 1918-1947.
statistische gegevens	statistiek armwezen, 1921-1939 (inv. nrs. 611-612) zie ook inv. nr. 357
inhoud overig	algemeen, 1919-1947 (inv. nrs. 331-338) landelijke organisaties, 1920-1947 (inv. nrs. 339-348) armenraden, 1917-1947 (inv. nrs. 349-358) instellingen van weldadigheid, 1915-1947 (inv. nrs. 359-381) ondersteuning, 1921-1947 (inv. nrs. 382-400) arme Nederlanders in andere landen, algemeen, 1918-1942 (inv. nrs. 443-450) Rijksdienst voor de ondersteuning van behoeftige Nederlanders in het buitenland, 1924-1946 (inv. nrs. 451-460) arme Nederlanders in Duitsland, 1918-1947 (inv. nrs. 461-485 en 438, 448 en 536) arme Nederlanders in België, 1924-1946 (inv. nrs. 486-487) arme Nederlanders in Zuid-Afrika, Frankrijk, Italië, China en andere landen buiten Europa, 1923-1946 (inv. nrs. 488-492) werkverschaffing en steunverlening, algemeen, 1916-1943 (inv. nrs. 493-504) steunverlening aan kleine zelfstandigen, 1920-1940 (inv. nrs. 505-509) geneeskundige armenzorg, 1920-1944 (inv. nrs. 600-606) collectewezen, 1920-1947 (inv. nrs. 607-610).
verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan	Armenwet (1912) beschikking van de minister van Binnenlandse Zaken van 19 december 1947 N 57954 afd. Hulpverlening Oorlogsslachtoffers/A (oprichting van de afdeling en opheffing van de afdeling Armwezen) beschikking van de minister van Binnenlandse Zaken van 19 december 1947, nr. 57954, afd. hulpverlening Oorlogsslachtoffers.
verwijzing naar andere archiefvormers	Afdeling Armwezen 1910-1918 Afdeling Binnenlands Bestuur 1879-1910 Afdeling Maatschappelijke Zorg 1948-1952 Algemene Armencommissie Armenraden Vereniging van Nederlandse Gemeenten
geografische verwijzingen	Nederland
internationaal	arme Nederlanders in andere landen, algemeen, 1918-1942 (inv. nrs. 443-450) Rijksdienst voor de ondersteuning van behoeftige Nederlanders in het buitenland, 1924-1946 (inv. nrs. 451-460) arme Nederlanders in Duitsland, 1918-1947 (inv. nrs. 461-485 en 438, 448 en 536) arme Nederlanders in België, 1924-1946 (inv. nrs. 486-487) arme Nederlanders in Zuid-Afrika, Frankrijk, Italië, China en andere landen buiten Europa, 1923-1946 (inv. nrs. 488-492).
opmerkingen	niet opgenomen zijn de volgende bijzondere groepen: armlastige krankzinnigen, z.g. staatswezen, criminelen en asocialen, oorlogsslachtoffers, evacues, voogdijkinderen, bejaarden, zieken, stakers, werkweigeraars, Joden en oud-bewoners van het eiland Schokland.

Naam

Afdeling Armwezen, Ministerie van Binnenlandse Zaken

naam, varianten

geen

periode van bestaan

1918 - 1947

organisatie en inrichting

de afdeling ontstond in 1918 door een splitsing van de afdeling Volksgezondheid en Armwezen in de afdelingen Volksgezondheid en Armwezen
de nieuwe afdeling telde toen 6 ambtenaren, in 1940 waren dat er 5

ministers van Binnenlandse Zaken waren:
jhr. mr. Ch.J.M. Ruys de Beerenbrouck, 1918-1925
jhr. mr. D.J. Geer, 1925-1926
mr. J.B. Kan, 1926-1929
jhr. mr. Ch.J.M. Ruys de Beerenbrouck, 1929-1933
mr. J.A. de Wilde, 1933-1937
H. van Boeyen, 1937-1944
mr. J.W.A. Burger, 1944-1945
dr. L.J.M. Beel, 1945-1947
mr. dr. P.J. Witteman, 1947-1948
mr. J.H. van Maarseveen, 1948-1949

chefs van de afdeling waren:
mr. H.A. Harders, 1918-1935
D. van Geel, 1935-1938
mr. A.J. Rosman, 1938-1942
mr. H.M. de Vries, 1942-1947
op de afdeling was verder nog werkzaam:
W. Schoonderbeek, 1930-1947 (vanaf 1942 als hoofdcommies)
met ingang van 1 januari 1948 werd de afdeling opgeheven
zijn taken werden overgenomen door de afdeling Maatschappelijke Zorg.

taak, activiteiten

beleidsvoorbereiding en uitvoering van de Armenwet (1912)
opstelling van het jaarlijks verslag over de toestand van het armwezen cf. art. 201 van de Grondwet
machtiging tot het aanvaarden van legaten en van schenkingen aan de besturen van niet-kerkelijke instellingen van weldadigheid
verzoeken om vergunning tot het inzamelen van gelden
verstrekking van subsidies in verband met crisiswerkloosheid (deel van de periode)
beoordeling van de uitgaven voor burgerlijke armenzorg van noodlijdende gemeenten.

voorloper

afdeling Volksgezondheid en Armwezen, Ministerie van Binnenlandse Zaken

opvolger

afdeling Maatschappelijke Zorg, Ministerie van Binnenlandse Zaken

literatuur (NCC)

Inventaris van het archief van de afdeling Armwezen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (1866-) 1918-1947 (-1966)
Winschoten [CAS], 1985, 71 p.
[CAS-inventaris, nr. 12]

Houwaart, D. (red.)
Fragmenten uit de geschiedenis van Binnenlandse zaken
’s-Gravenhage, 1979, 175 p.

Houwaart, D., en H. van der Linde (red.)
Fragmenten uit de geschiedenis van Binnenlandse zaken
’s-Gravenhage, 1986, herz. herdruk, 2 dln.

IJsselmuiden, P.G. van
Binnenlandse Zaken en het ontstaan van de moderne bureaucratie in Nederland, 1813-1940
Kampen, 1988, 344 p.

Frederiks, K.J.
Op de bres 1940-1944. Overzicht van de werkzaamheden aan het Departement van Binnenlandsche Zaken gedurende de oorlogsjaren
Den Haag, 1945, 102 p.

typering

armenzorg

beleid

maatschappelijk werk

zuil

doelgroepen

armen

politici

periode archief

1918 - 1947

vindplaats

Nationaal Archief, Den Haag

openbaarheid

volledig

omvang; inventarisnummers

voor bewerking 112 meter
na bewerking 27,5 meter waarvan 16 meter toegangen
het gedeelte over de armenzorg bestaat uit de inv. nrs. 331-492 en 600-606.

informatiedrager

papier

vernietigd

tijdens de bewerking, uitgevoerd door de Centrale Archiefselectiedienst is er geselecteerd volgens de in 1967 vastgestelde vernietigingslijst van Binnenlandse Zaken.

toegang(en)

Inventaris van het archief van de afdeling Armwezen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (1866-) 1918-1947 (-1966)
Winschoten [CAS], 1985, 71 p.
[CAS-inventaris, nr. 12]
inventaris met historische en archivistische inleiding (p. 8-13)

kenmerk toegang

2.04.55

indices op toegang

geen

originele archivalia van archiefvormer in andere archieven

onbekend

originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven

geen

opmerkingen

structuur archief

het archief bestond uit dossiers
vanaf 1949 is, zoals ook is gebeurd met de archieven van andere afdelingen van Binnenlandse Zaken, een deel geordend volgens de algemene BiZa code die weer was afgeleid van de basisarchiefcode van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

structuur toegang

bij de bewerking is het archief opnieuw geordend, waarbij de cijfercode is vervallen
schema:
Algemeen (agenda’s, indices en klappers)
Bijzonder met daarin voor dit onderwerp alleen:
Armenzorg.

bijlagen bij de toegang

lijst van personeelsleden, 1918-1947.

statistische gegevens

statistiek armwezen, 1921-1939 (inv. nrs. 611-612)
zie ook inv. nr. 357

inhoud overig

algemeen, 1919-1947 (inv. nrs. 331-338)
landelijke organisaties, 1920-1947 (inv. nrs. 339-348)
armenraden, 1917-1947 (inv. nrs. 349-358)
instellingen van weldadigheid, 1915-1947 (inv. nrs. 359-381)
ondersteuning, 1921-1947 (inv. nrs. 382-400)
arme Nederlanders in andere landen, algemeen, 1918-1942 (inv. nrs. 443-450)
Rijksdienst voor de ondersteuning van behoeftige Nederlanders in het buitenland, 1924-1946 (inv. nrs. 451-460)
arme Nederlanders in Duitsland, 1918-1947 (inv. nrs. 461-485 en 438, 448 en 536)
arme Nederlanders in België, 1924-1946 (inv. nrs. 486-487)
arme Nederlanders in Zuid-Afrika, Frankrijk, Italië, China en andere landen buiten Europa, 1923-1946 (inv. nrs. 488-492)
werkverschaffing en steunverlening, algemeen, 1916-1943 (inv. nrs. 493-504)
steunverlening aan kleine zelfstandigen, 1920-1940 (inv. nrs. 505-509)
geneeskundige armenzorg, 1920-1944 (inv. nrs. 600-606)
collectewezen, 1920-1947 (inv. nrs. 607-610).

verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan

Armenwet (1912)
beschikking van de minister van Binnenlandse Zaken van 19 december 1947 N 57954 afd. Hulpverlening Oorlogsslachtoffers/A (oprichting van de afdeling en opheffing van de afdeling Armwezen)
beschikking van de minister van Binnenlandse Zaken van 19 december 1947, nr. 57954, afd. hulpverlening Oorlogsslachtoffers.

verwijzing naar andere archiefvormers

Afdeling Armwezen 1910-1918

Afdeling Binnenlands Bestuur 1879-1910

Afdeling Maatschappelijke Zorg 1948-1952

Algemene Armencommissie

Armenraden

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

geografische verwijzingen

Nederland

internationaal

arme Nederlanders in andere landen, algemeen, 1918-1942 (inv. nrs. 443-450)
Rijksdienst voor de ondersteuning van behoeftige Nederlanders in het buitenland, 1924-1946 (inv. nrs. 451-460)
arme Nederlanders in Duitsland, 1918-1947 (inv. nrs. 461-485 en 438, 448 en 536)
arme Nederlanders in België, 1924-1946 (inv. nrs. 486-487)
arme Nederlanders in Zuid-Afrika, Frankrijk, Italië, China en andere landen buiten Europa, 1923-1946 (inv. nrs. 488-492).

opmerkingen

niet opgenomen zijn de volgende bijzondere groepen: armlastige krankzinnigen, z.g. staatswezen, criminelen en asocialen, oorlogsslachtoffers, evacues, voogdijkinderen, bejaarden, zieken, stakers, werkweigeraars, Joden en oud-bewoners van het eiland Schokland.