Instelling
| ALGEMEEN | |
|---|---|
| Naam | Gemachtigde voor de Prijzen |
| naam, varianten | officiële naam: Dienst van de Gemachtigde voor de Prijzen |
| periode van bestaan | 1940 - 1945 |
| organisatie en inrichting |
Reeds voor het uitbreken van de oorlog, in 1939, beschikte de
overheid over verregaande bevoegdheden om de prijzen van goederen en
diensten vast te stellen of aan een maximum te binden
op 10 mei 1940 werd door de Nederlandse overheid en door de Duitse bevelhebber een prijsstop afgekondigd de Prijzenbeschikking 1940 nr. 1 van 11 juli 1940 maakte strenge prijsbeheersing door de overheid mogelijk aanvankelijk werden de prijsbesluiten nog uitgevaardigd door de Secretarissen-Generaal van de betreffende departementen op aandringen van Duitse zijde werden de bevoegdheden op het gebied van prijsbeheersing gecentraliseerd eind 1940 werd dhr. mr. H.C. Schokker aangesteld tot Gemachtigde voor de Prijzen door de secretaris-generaal van het departement van Handel en Nijverheid de Dienst van de Gemachtigde voor de Prijzen groeide uit tot een van de grootste ambtelijke bureaus de Dienst telde meer dan 650 medewerkers en bestond uit: - secretariaat - Afdeling Prijsvorming, onderverdeeld in hoofdgroepen en groepen naar bedrijfstak - Afdeling Prijsbeheersing, later gescheiden in de afdelingen Opsporing en Berechting - accountantsdienst - Afdeling Algemeen Beheer - Afdeling Comptabiliteit - vijf regionale Inspecties voor de Prijsbeheersing, gevestigd in de plaatsen waarin een gerechtshof gevestigd was volgens De Jong, Het Koninkrijk , deel VII, p. 181+voetnoot 1, maakte dr. A. Winsemius, secretaris van de dienst, uit wat er gebeurde en was de NSB-er Schokker een zwakke figuur |
| taak, activiteiten |
enerzijds de regeling van de prijzen voor alle goederen en diensten
en anderzijds de handhaving van deze prijzen
ten aanzien van de prijsvorming kon de Gemachtigde richtlijnen vaststellen bij verordening van 13 oktober 1942 werd vervolgens de uitvaardiging van wettelijke voorschriften op het gebied van prijzen overgeheveld van de Secretarissen-Generaal naar de Gemachtigde krachtens de Organisatiebeschikking Prijsbeheersing van 20 januari 1941 werd een derde afdeling toegevoegd, die met de berechting van de overtreding van prijsvoorschriften belast werd. |
| voorloper |
geen
|
| opvolger | |
| literatuur (NCC) |
B. Pruyt
De prijsbeheersingspolitiek tijdens de bezetting 1940-1945 Leiden, 1948 De prijsbeheersching, prijsvoorschriften vastgesteld door de Gemachtigde voor de Prijzen en de daarmee verband houdende wettelijke bepalingen verzameld en gerangschikt door mr. C. Vlot Zeist, 1941-1951. |
| typering | |
| zuil | |
| doelgroepen | |
| ARCHIEF | |
| periode archief | 1940 - 1945 |
| vindplaats |
a) Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam
b) Nationaal Archief, Den Haag |
| openbaarheid |
a) en b) volledig
|
| omvang; inventarisnummers |
a) 0,4 m.
17 inv.nrs. b) onbekend (32,75 m. samen met het archief van het Directoraat-generaal voor de Prijzen) 271 inv.nrs. |
| informatiedrager |
a) en b) papier
|
| vernietigd |
a) onbekend
b) 235,5 m., vernietigingsvoorstel vervaardigd volgens art. 4 van het Archiefbesluit, op grond van aanwijzingen in het archiefbewerkingsplan van het Algemeen Rijksarchief. Zie ook de lijst van vernietigde categorieën stukken (p. 32) |
| toegang(en) |
a) inventaris met inleiding (1 p.) door P. Rijser, 1961
b) inventaris met inleiding (19 p.), z.j. |
| kenmerk toegang |
a) 216n
b) 2.06.082 |
| indices op toegang |
a) lijst van verwijzingstrefwoorden
b) index op trefwoorden, p. 161 |
| originele archivalia van archiefvormer in andere archieven |
in het archief van het
Generalkommissariat für Finanz und
Wirtschaft, Abteilung Preisbildung:
voorstel van de Gemachtigde voor de Prijzen door een uitbreiding van het kinderbijslagsysteem de laagste inkomens de mogelijkheid te bieden zich alle artikelen van de bonuskaart aan te schaffen, wordt niet goedgekeurd (inv.nr. Z1a,3883) |
| originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven |
geen
|
| opmerkingen |
geen
|
| INHOUD | |
| structuur archief |
a) onbekend
b) volgens een gecodeerde aanduiding naar behandelende afdeling en een gecodeerde aanduiding voor het opbergen van het stuk de codering bestaat uit een rubriekletter en een decimaal onderverdeeld codegetal. |
| structuur toegang |
a) chronologisch geordend
b) volgt zoveel mogelijk de structuur van het archief |
| bijlagen bij de toegang |
geen
|
| statistische gegevens |
geen
|
| inhoud overig |
a)
map met: eerste uitvoeringsbeschikking van het Prijsvormingsbesluit, VO 162/41, over prijsvorming met betrekking tot het goederenverkeer met het Duitse Rijk, Richtlijnen voor de Prijsvaststelling no. 1, Vervoerprijsbesluit 1940, Tariefbeschikking Internationale Binnenscheepvaart 1941 en andere soortgelijke bekendmakingen, 1940-1942 (inv.nr. 192a) b) beschikking met de taakomschrijving van de Gemachtigde voor de Prijzen, 1940 (inv.nr. 3) organisatie en de taken van de Dienst, 1941-1945 (inv.nr. 7) overleg met de Centrale Onderlinge over ziektegeldverzekeringen, 1942-1943 (inv.nr. 232) notulen van de vergaderingen met de Ondervakgroep Ziektekostenverzekering, 1943 (inv.nr. 234). |
| verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan |
Ziektewet (1913/1929)
Prijsopdrijvings- en Hamsterwet (1939) en daarop gebaseerde ministeriële beschikkingen Door de bezetter en zijn medewerkers werden de volgende decreten en besluiten uitgevaardigd die betrekking hadden op het onderwerp: Verordening van de Rijkscommissaris van 21 juni 1940 (Verordeningenblad 1940/21) (betreft de instelling van het Herstelfonds, dat uitkeringen deed aan onder meer kleine zelfstandigen ) Verordening van de Rijkscommissaris van 23 augustus 1940 (Verordeningenblad 1940/109) (betreft verbod op openbare inzamelingen zonder vergunning) Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken met wijzigingen en aanvullingen op bestaande wettelijke bepalingen ten aanzien van de sociale verzekering van 16 september 1940 (Verordeningenblad 1940/150) (met onder meer: gelijkstelling van de gehuwde met de ongehuwde moeder voor de Ziektewet). “Decreet van de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied, houdende oprichting van de Stichting “Winterhulp Nederland” van 22 oktober 1940” (Verordeningenblad 1940/186) wijziging en aanvulling: 1943/76 “Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken betreffende de uitbreiding van de verplichte ongevallenverzekering tot de aan poliklinieken, medische consultatiebureaux en medische keuringsbureaux verbonden personen” (Verordeningenblad 1940/223) 13 november 1940 “Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken, houdende enige wijzigingen der Ziektewet” (Verordeningenblad 1940/246) 13 november 1940 “Verordening van de Rijkscommissaris teneinde te komen tot een herordening op het gebied van de niet commerciele vereenigingen en stichtingen” (Verordeningenblad 1941/41) 28 februari 1941 (deze verordening leidde tot de opheffing van de meeste vakverenigingen en tot de liquidatie van de door hen beheerde werklozenkassen) “Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken betreffende een voorloopige regeling van bepaalde aanspraken op uitkeering ter zake van renteverzekering” (Verordeningenblad 1941/61) 20 februari 1941 (betreft Nederlanders werknemers die in Duitsland werkzaam zijn) wijziging: 1943/42 en 1943/115 “Besluit van de secretarissen-generaal van Sociale Zaken en Financiën betreffende tijdelijke verhooging van bepaalde sociale verzekeringsrenten met een bijzonderen toeslag” (Verordeningenblad 1941/159) 9 juli 1941 (betreft toeslagen op renten krachtens de Invaliditeitswet en de Ouderdomswet) vervolgbesluit met aanvulling: 1942/9 wijzigingsbesluiten: 1942/110 en 1942/151 idem: 1943/121 “Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken betreffende het ziekenfondswezen” (Ziekenfondsenbesluit) (Verordeningenblad 1941/160) 1 augustus 1941 eerste uitvoeringsbesluit: 1941/175 tweede uitvoeringsbesluit: 1941/201 besluit tot aanvulling: 1941/216 derde uitvoeringsbesluit: 1941/217 wijzigingsbesluiten: 1942/61, 1942/77, 1942/111, 1942/152 en 1942/153 aanvulling op het Ziekenfondsbesluit: 1942/112 wijzigingsbesluiten: 1943/ 74 en 75, 1943/116 “Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken houdende aanvulling en wijziging van de Ziektewet” (Verordeningenblad 1941/ 161) 1 augustus 1941 (betreft eenmalige uitkering bij bevalling) wijziging van deze regeling: 1942/109 aanvulling: 1942/113 wijziging: 1942/151 “Decreet van de Rijkscommissaris betreffende de oprichting van het Nederlandsch Arbeidsfront (N.A.F.) “ (Verordeningenblad 1942/47) 30 april 1942 (art. 2, leden 1, 5 en 7 gaan over de sociale verzekeringen) “Besluit van de secretarissen-generaal van Sociale Zaken en Financiën tot wijziging der Ziektewet” (Verordeningenblad 1942/109) 29 september 1942 wijziging: 1943/121 “Verordening van de Rijkscommissaris betreffende de ordening van den arbeid” (Verordeningenblad 1942/114) 13 oktober 1942 (instelling van de functie van Gemachtigde voor de Arbeid) “Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken betreffende een beperking van de uitkeering van ziekengeld” (Verordeningenblad 1943/86) 3 augustus 1943 (betreft verlaging van de uitkering gedurende de eerste zes ziektedagen) “Besluit van de secretarissen-generaal van Sociale Zaken en Financiën tot wijziging en aanvulling van de Ziektewet” (Verordeningenblad 1943/91 en 92) 25 september 1943 (betreft onder meer ziekengeld voor opvarenden van binnenschepen en het kraamgeld) wijziging: 1943/121. |
| verwijzing naar andere archiefvormers | |
| geografische verwijzingen |
Nederland
|
| internationaal |
Duitsland
|
| opmerkingen |
geen
|