Instellingen en personen

 
English | Nederlands

Instelling

ALGEMEEN
Naam Katholieke Sociale Actie
naam, varianten KSA
K.S.A.
periode van bestaan 1903 - 1942
organisatie en inrichting in 1903 door P.J.M. Aalberse naar Duits voorbeeld opgericht
  de latere bisschop van Haarlem, dr J.D.J. Aengenent, was geestelijk adviseur
de organisatie moest dienen als kristallisatiepunt voor de bestudering en aanpak van sociale problemen binnen de katholieke zuil
in 1926 werden de landelijke organisaties (Centrale Raad en Centraal Bestuur) opgeheven
het stokje was toen al overgenomen door de organisaties van arbeiders, middenstanders en werkgevers
het Centraal Bureau werd per 1 januari 1927 zelfstandig, de plaatselijke comités bleven weliswaar bestaan, maar de rol van de K.S.A. was uitgespeeld
het sterk afgeslankte Centraal Bureau wordt tot 1942 nog wel in de Piusalmanak vermeld, maar na dat jaar verdwijnt dit item
wel ontstond uit de KSA in 1929 nog de Katholieke Filmcentrale.
taak, activiteiten volgens een in 1921/1922 uitgebracht rapport (aanwezig in het archief van L.H. van Aken, zie hieronder) bestonden er toen ca. 200 plaatselijke comités
in dat rapport dat tot doel had het bestaansrecht van het Centraal Bureau te rechtvaardigen werden de volgende activiteiten opgesomd:
in 15 jaar bracht het Bureau 8.950 adviezen uit, dat wil zeggen gemiddeld ongeveer 600 per jaar, evenveel als het Centraal Bureau voor Sociale Adviezen in Amsterdam in één jaar uitbracht
publicatie tot dan toe van 50 Vlugschriften en 18 Vliegende Blaadjes die in een oplage van ca. 2,5 miljoen stuks verspreid waren
uitgave van het ‘Maandschrift’ met een oplage van ca. 10.000 exemplaren
de sociale bibliotheek omvatte toen ca. 13.000 delen
knipselcollectie ca. 300 dossiers en ruim 35.000 nrs.
organisatie van zeven ‘sociale weken’ waarvan de verslagen door het Centraal Bureau werden uitgegeven
drie maal organiseerde het Centraal Bureau een ‘sociale cursus’, bestemd voor ‘voormannen’ van de katholieke vakbeweging
vanaf eind 1918 organisatie van schriftelijke cursussen economie, gevolgd door een cursus economie en een cursus sociologie [= de sociale leer van de katholieke kerk]
1912 stichting van een filmcentrale die 60.000 meter goedgekeurde films in eigendom verkreeg
doel was: ‘bestrijding van het bioscoopgevaar’
het Centraal Bureau bezat toen 100 series lichtbeelden met begeleidende tekst voor lezingen, die men kon huren
tijdens de Eerste Wereldoorlog werden katholieke dag- en weekbladen verspreid onder gemobiliseerde katholieke militairen
het Centraal Bureau hield verder enquêtes naar sociale problemen en verspreidde lectuur

vanaf 1927 had het afgeslankte Centraal Bureau de volgende taken: ondersteunen van de plaatselijke comités, verstrekken van sociale adviezen, bemiddelen bij het zoeken naar sprekers en geven van schriftelijke cursussen in economie, sociologie en staatsinrichting
het Centraal Bureau had een afdeling voor het verhuren van films (de N.V. Filmafdeeling)

vanaf 1907 had de Katholieke Sociale Actie een eigen orgaan genaamd “Katholiek Nederland”

directeur van het Centraal Bureau waren:
P.J.M. Aalberse, 1904-1918
mr. A. Tepe, 1918-1942.
voorloper
geen
opvolger
geen
literatuur (NCC) periodieken

Mededeelingen van het Centraal Bureau van de "Katholieke Sociale Actie"
[Leiden], 1905-1908
[Voortgezet als: De Katholieke Sociale Actie ]

De katholieke sociale actie, volkstijdschrift voor het katholiek Nederland. Orgaan van het Centraal Bureau van de K.S.A. Leiden
1 (1909) - 6 (1914)
[Verscheen maandelijks]
+
Katholiek Nederland. Orgaan van het Centraal Bureau voor de Katholieke Sociale Actie
7 (1915) - ....
[Verscheen maandelijks. Voortzetting van: De katholieke sociale actie ]

Jaarboek van de Katholieke Sociale Actie in Nederland
1 (1907) - 2 (1908)

Jaarboekje. Katholieke Sociale Actie
1 (1910/11) - ....
[Uitgave 's-Gravenhage, Katholieke Sociale Actie, Plaatselijk Comité]


teksten

NN
“Organisatie van de Katholieke Sociale Actie”,
Katholiek Sociaal Weekblad, 3 (1904), p. 217-224
[met teksten van de algemene statuten van: de diocesane comités, het diocesaan reglement, het reglement voor de plaatselijke comités, het stichtingsreglement van de landelijke overkoepelende organisatie en een memorie van toelichting]

Algemeene statuten, diocesane en plaatselijke reglementen voor de Katholieke Sociale Actie
Leiden, [ca. 1904]. 21 p.

NN
“Statuten der Vereeniging tot bevordering van de Katholieke Sociale Actie in Nederland te Leiden" in:
Katholiek Sociaal Weekblad, 4 (1905), p. 415-416
[tekst van de statuten]

NN
“Pius PP. X Motu proprio”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 3 (1904), p. 18-19
[tekst van dit document]

Algemeene, diocesane en plaatselijke statuten voor de Katholieke Sociale Actie in Nederland
[Z.pl.] [Katholieke Sociale Actie], 1925. 32 p.


activiteiten van de KSA

In het door de KSA uitgegeven tijdschrift Katholiek Sociaal Weekblad staan vele artikelen over de oprichting en de werkzaamheden van de KSA en haar in Leiden gevestigd Centraal Bureau. Te noemen vallen:

Aalberse, P.J.M.
“Katholieke Actie. Plan van organisatie”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad, 1 (1902), p. 205-208

Aalberse, P.J.M.
“Een centraal-bureau voor de katholieke actie”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad, 1 (1902), p. 229-231

NN
“Katholieke Actie. Plan van organisatie. Stemmen uit de pers”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad, 2 (1903), p. 234-236 en 244-247

NN
“Katholieke Sociale Actie”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 3(1904), p. 247-248
[met namen van de leden van de vijf diocesane comités en van het landelijke comité]

NN
“Katholieke Sociale Actie”, in:
Sociaal Weekblad , 19 (1905), p. 481-486
[bespreking van de activiteiten van de KSA naar aanleiding van de opening van het Centraal Bureau te Leiden]

NN
“Inwijding Centraal Bureau”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 4 (1905), p. 498-499

In de afleveringen na 1905 mededelingen over de opbouw van de KSA en oproepen om geld te storten, nominatieve lijsten van personen die geld stortten,  enz.


overige publicaties

Aalberse, P.J.M.
“De Katholieke Sociale Actie”, in:
Het Katholiek Nederland 1813-1913. Ter blijde herinnering aan het eerste eeuwfeest onzer nationale onafhankelijkheid
deel I, Nijmegen, 1913, p. 287-304

Ariëns, A.M.J.
"De Katholieke Sociale Actie", in:
Voordrachten gehouden op de 8e Sociale Week, Utrecht, December 1921 (z.pl., 1922)

Jansen, A.
De Katholieke Actie en de Sociale Organisaties
[Z.pl.], [ca. 1938]. 30 p.

NN
“Eerste Jaarboek van de Katholieke Sociale Actie in Nederland”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 6 (1907), p. 453-454

Aalberse, P.J.M.
“Na vijf jaren”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 8 (1909), p. 205-208 en 241-245
[terugblik op vijfjarig bestaan
overzicht van activiteiten zowel op centraal als op lokaal niveau]

NN
“Groote sociale cursus voor voormannen der R.K. vakbeweging”, in:
Katholiek Sociaal Weekblad , 12 (1913), p. 30-42
[met in het programma ook sociale verzekeringen].

Meeuwen, A.J.N.M.
Lijden aan eenheid. Katholieke arbeiders op zoek naar hun politiek recht (1897-1929)
Hilversum, 1998. 412 p.
[dissertatie Universiteit van Amsterdam
de schrijver zet zich af tegen de traditionele visie van H.J. Kuiper en de visie van Perry dat de confessionele vakbeweging alleen maar in het leven was geroepen om de arbeiders van het socialisme af te houden
ook over de Katholieke Sociale Actie].
typering
zuil katholieke zuil
doelgroepen
ARCHIEF
periode archief
vindplaats de vindplaats van het archief is niet bekend
het bevindt zich niet op het Katholiek Documentatiecentrum te Nijmegen, noch in het Archief van de Abdij van Berne te Heeswijk, noch in het Gemeentearchief Leiden.
openbaarheid niet van toepassing
omvang; inventarisnummers onbekend
informatiedrager onbekend
vernietigd het archief is mogelijk verloren gegaan
toegang(en) niet van toepassing
kenmerk toegang niet van toepassing
indices op toegang niet van toepassing
originele archivalia van archiefvormer in andere archieven onbekend
originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven onbekend
opmerkingen geen
INHOUD
structuur archief onbekend
structuur toegang niet van toepassing
bijlagen bij de toegang niet van toepassing
statistische gegevens onbekend
inhoud overig onbekend
verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan geen
verwijzing naar andere archiefvormers
op het Katholiek Documentatiecentrum in Nijmegen bevinden zich fotokopieën van de volgende stukken afkomstig uit het archief van het bisdom ’s-Hertogenbosch
brieven over de bisschoppelijke goedkeuring van statuten en reglementen, 1904-1913 en z.j. (inv. nr. 16)
NB: het betreft fotokopieën, de originelen bevinden zich in het Bisschoppelijk Archief te ’s-Hertogenbosch
in het archief van P.J.M. Aalberse, oprichter, algemeen secretaris van het Centraal Comité en eerste directeur van het Centraal Bureau van de Katholieke Sociale Actie, bevinden zich
brieven van het Centraal Bureau, het Hoofdcomité van Actie en diocesane en plaatselijke comités, 1918-1935 (inv. nr. 1309)
feestelijkheden bij het tienjarig bestaan met een uitgebreid historisch overzicht van de Actie, 1914 (inv. nr. 1323)
stukken over de reorganisatie en de liquidatie van het Centraal Bureau JSA, 1922-1926 (doos VI, map 27)
NB: dit dossier bestaat uit wat correspondentie, uit vele knipsels uit de katholieke pers, uit notulen van de Centrale Vergadering van ca. 1907-ca. 1910, een brief aan het episcopaat en een brief aan de bisschop van Roermond; een deel van de stukken gaat niet zozeer over de KSA, maar over de katholieke arbeidersbeweging en de katholieke vakorganisaties
geografische verwijzingen Nederland
internationaal onbekend
opmerkingen geen