Instellingen en personen

 
English | Nederlands

Instelling

ALGEMEEN
Naam Rijksarbeidsbureau in oorlogstijd
naam, varianten R.A.B.
RAB
periode van bestaan 1940 - 1945
organisatie en inrichting het Rijksarbeidsbureau ontstond eind 1940-begin 1941 doordat de bezetter de bestaande gemeentelijke arbeidsbeurzen omzette in gewestelijke arbeidsbureaus
deze stonden onder leiding van een onder het ministerie van Sociale Zaken vallend Rijksarbeidsbureau
de hele dienst telde 37 gewestelijke arbeidsbureaus en 144 bijkantoren
de dienst werd in feite door Duitsers geleid
aan het hoofd van de dienst stond de directeur-generaal
na de bevrijding bleef de dienst bestaan

directeuren-generaal waren:
ir. R.A. Verwey, 1940-1945
mr. H.J. Morren (plaatsvervangend directeur-generaal), 1940-1941
andere belangrijke medewerkers:
mr. Th. van Lier (idem), 1941-1942
J.A. Knetsch (idem), 1942-1945.
taak, activiteiten de dienst werd door de Duitsers gebruikt om zoveel mogelijk Nederlanders in Duitsland voor de oorlogsindustrie te laten werken.
voorloper
opvolger
literatuur (NCC) Rigter, D.P., E.A.M. van den Bosch, R.J. van der Veen en A.C. Hemerijck
Tussen sociale wil en werkelijkheid. Een geschiedenis van het beleid van het Ministerie van Sociale Zaken
‘s-Gravenhage, 1995, p. 141-180.

Sijes, B.A.
De arbeidsinzet. De gedwongen arbeid van Nederlanders in Duitsland, 1940-1945
Den Haag, 1966.  730 p.
typering
zuil
doelgroepen
ARCHIEF
periode archief 1940 - 1945
vindplaats Nationaal Archief, Den Haag
openbaarheid volledig
omvang; inventarisnummers onbekend
407 inv. nrs.
informatiedrager papier
vernietigd delen van het archief zijn vervreemd of vernietigd, maar niet bekend is welke stukken en door wie of door wiens toedoen dit is gebeurd
toegang(en) inventaris met historische en archivistische inleiding (p. 9-40) door P. van Midden (1977)
met supplement 1986.
kenmerk toegang 2.15.20
indices op toegang indices op persoons- en geografische namen
originele archivalia van archiefvormer in andere archieven onbekend
originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven geen archieven die voor het onderwerp van belang zijn
opmerkingen geen
INHOUD
structuur archief in september 1941 werd de zaaksgewijze ordening volgens de basisarchiefcode van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten ingevoerd
structuur toegang bij de herordening is gebruik gemaakt van de na de oorlog ingevoerde code voor het Rijksarbeidsbureau 1946
bijlagen bij de toegang lijst van wetten, verordeningen en besluiten
statistische gegevens geen
inhoud overig Werkloosheidsraad, 1940-1944 (inv. nr. 204)
plan van mr. A.A. van Rhijn te Londen ingediend bij minister Wijffels van Sociale Zaken hoe de arbeidsmarkt na de bevrijding door de overheid te laten reguleren, 1945.
verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan Beroepswet (1902)
Armenwet (1912)
Radenwet (1913)
Ziektewet (1913/1929)
Invaliditeitswet (1913/1919)
Werkloosheidsbesluit (1917)
Ouderdomswet (1919)
Wet op de Rijksverzekeringsbank (1920)
Ongevallenwet (1921)
Organisatiewet Sociale Verzekering (1933)
Kinderbijslagwet (1939)

Door de bezetter en zijn medewerkers werden de volgende decreten en besluiten uitgevaardigd die betrekking hadden op het onderwerp:

Verordening van de Rijkscommissaris van 21 juni 1940
(Verordeningenblad 1940/21)
(betreft de instelling van het Herstelfonds, dat uitkeringen deed aan onder meer kleine zelfstandigen )

Verordening van de Rijkscommissaris van 23 augustus 1940
(Verordeningenblad 1940/109)
(betreft verbod op openbare inzamelingen zonder vergunning)
Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken met wijzigingen en aanvullingen op bestaande wettelijke bepalingen ten aanzien van de sociale verzekering van 16 september 1940
(Verordeningenblad 1940/150)
(met onder meer: gelijkstelling van de gehuwde met de ongehuwde moeder voor de Ziektewet).

“Decreet van de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandse gebied, houdende oprichting van de Stichting “Winterhulp Nederland”  van 22 oktober 1940”
(Verordeningenblad  1940/186)
wijziging en aanvulling: 1943/76

“Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken betreffende de uitbreiding van de verplichte ongevallenverzekering tot de aan poliklinieken, medische consultatiebureaux en medische keuringsbureaux verbonden personen”
(Verordeningenblad 1940/223)
13 november 1940

? Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken, houdende enige wijzigingen der Ziektewet”
(Verordeningenblad 1940/246)
13 november 1940

“Verordening van de Rijkscommissaris teneinde te komen tot een herordening op het gebied van de niet commerciele vereenigingen en stichtingen”
(Verordeningenblad 1941/41)
28 februari 1941
(deze verordening leidde tot de opheffing van de meeste vakverenigingen en tot de liquidatie van de door hen beheerde werklozenkassen)

“Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken betreffende een voorloopige regeling van bepaalde aanspraken op uitkeering ter zake van renteverzekering”
(Verordeningenblad 1941/61)
20 februari 1941
(betreft Nederlanders werknemers die in Duitsland werkzaam zijn)
wijziging: 1943/42 en 1943/115

“Besluit van de secretarissen-generaal van Sociale Zaken en Financiën betreffende tijdelijke verhooging van bepaalde sociale verzekeringsrenten met een bijzonderen toeslag”
(Verordeningenblad 1941/159)
9 juli 1941
(betreft toeslagen op renten krachtens de Invaliditeitswet en de Ouderdomswet)
vervolgbesluit met aanvulling: 1942/9
wijzigingsbesluiten: 1942/110 en 1942/151
idem: 1943/121

“Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken betreffende het ziekenfondswezen” (Ziekenfondsenbesluit)
(Verordeningenblad 1941/160)
1 augustus 1941
eerste uitvoeringsbesluit: 1941/175
tweede uitvoeringsbesluit: 1941/201
besluit tot aanvulling: 1941/216
derde uitvoeringsbesluit: 1941/217
wijzigingsbesluiten: 1942/61, 1942/77, 1942/111, 1942/152 en 1942/153
aanvulling op het Ziekenfondsbesluit: 1942/112
wijzigingsbesluiten: 1943/ 74 en 75, 1943/116

“Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken houdende aanvulling en wijziging van de Ziektewet”
(Verordeningenblad 1941/ 161)
1 augustus 1941
(betreft eenmalige uitkering bij bevalling)
wijziging van deze regeling: 1942/109
aanvulling: 1942/113
wijziging: 1942/151

“Decreet van de Rijkscommissaris betreffende de oprichting van het Nederlandsch Arbeidsfront (N.A.F.) “
(Verordeningenblad 1942/47)
30 april 1942
(art. 2, leden 1, 5 en 7 gaan over de sociale verzekeringen)

“Besluit van de secretarissen-generaal van Sociale Zaken en Financiën tot wijziging der Ziektewet”
(Verordeningenblad 1942/109)
29 september 1942
wijziging: 1943/121

“Verordening van de Rijkscommissaris betreffende de ordening van den arbeid”
(Verordeningenblad 1942/114)
13 oktober 1942
(instelling van de functie van Gemachtigde voor de Arbeid)

“Besluit van de secretaris-generaal van Sociale Zaken betreffende een beperking van de uitkeering van ziekengeld”
(Verordeningenblad 1943/86)
3 augustus 1943
(betreft verlaging van de uitkering gedurende de eerste zes ziektedagen)

“Besluit van de secretarissen-generaal van Sociale Zaken en Financiën tot wijziging en aanvulling van de Ziektewet”
(Verordeningenblad 1943/91 en 92)
25 september 1943
(betreft onder meer ziekengeld voor opvarenden van binnenschepen en het kraamgeld)
wijziging: 1943/121.

Zie over de in bezet gebied genomen maatregelen tot uitbreiding van de werkingssfeer van de sociale verzekering ook:
[CBS]
Economische en sociale kroniek der oorlogsjaren 1940-1945
Utrecht, 1947.  333 p.
[over de sociale verzekering in bezet gebied en de in Londen genomen maatregelen p. 272-282].
verwijzing naar andere archiefvormers
geografische verwijzingen Nederland
internationaal niet van toepassing
opmerkingen dit archief bevat slechts twee stukken die op het onderwerp betrekking hebben.