Instellingen en personen

 
English | Nederlands

Instelling

ALGEMEEN
Naam Sociaal-Democratische Arbeiders Partij
naam, varianten SDAP
S.D.A.P.
periode van bestaan 1894 - 1946
organisatie en inrichting de partij werd opgericht in 1894 en vertegenwoordigde vanaf het begin de meer gematigde (‘reformistische’) stroming binnen het socialisme
in 1940 hief de partij zichzelf op, maar na de bevrijding werd zij weer actief
op 7 februari 1946 werd de SDAP in het kader van de ‘doorbraak’ opgeheven
haar opvolgster was de Partij van de Arbeid
de organisatie kende op landelijk niveau vier organen: het Partijbestuur, het Dagelijks Bestuur, de Partijraad en het Congres
Het Partijbestuur vormde het brandpunt van de organisatie
het Dagelijks Bestuur bestond uit drie, vanaf 1925 vier leden en hield zich vooral bezig met propaganda en financiële steun aan de afdelingen
de Partijraad kwam een- tot tweemaal per jaar bijeen en was bedoeld als een adviserend en toetsend orgaan
het Congres was formeel gezien het hoogste orgaan
  er waren verder plaatselijke afdelingen en stedelijke, districts- en gewestelijke federaties
de SDAP maakte deel uit van de ‘rode familie’ die een zuilachtige structuur had
voor de samenwerking met het NVV waren er vanaf 1922 ‘koffiepraatjes’, vanaf 1928 gevolgd door de Algemene Raad
het partijkantoor was gevestigd in Amsterdam.
taak, activiteiten het voorbereiden van verkiezingen, het voeren van propaganda en het innemen van standpunten met betrekking tot maatschappelijke en politieke kwesties, dit alles gericht op beinvloeding van de publieke opinie, het overheidsbeleid en meer direct op deelname in de regering
voorloper
geen
opvolger
literatuur (NCC) archief en bibiografie

Hondius, H., en M. Schrevel
Inventaris van het archief van de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP) 1894-1946
Amsterdam [Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis], 1985.  210 p.

Brinkman, M.
Honderd jaar sociaal-democratie in boek en tijdschrift, bibliografie van de geschiedenis van de SDAP en de PvdA, 1894-1994
Amsterdam, 1994. 90 p.


publicaties van de partij
(in chronologische volgorde)

Schaper, J.H.A., e.a.
Sociale arbeid in de gemeenteraden. Gemeente-program, toegelicht door de daartoe benoemde kommissie uit de Sociaal-demokratische Arbeiderspartij in Nederland
Amsterdam, [1899]. 86 p.

De sociale verzekering. Rapport, uitgebracht aan het partijbestuur der S.D.A.P., door de commissie voor de sociale verzekering
Amsterdam, 1911. 31 p.
[voorzitter van de commissie: J.H. Schaper]

Roode, J.J. de
Wilt gij staatspensioneering ?
Amsterdam, 1914
[uitgave door de Commissie voor de schriftelijke propaganda van de S.D.A.P.]

Kupers, E., e.a.
Rapport inzake de sociale verzekering van de commissie benoemd door de besturen van het Nederl. Verbond van Vakvereenigingen en de Sociaal-Democr. Arbeiderspartij
Amsterdam, 1924. 29 p.

Rapport inzake verbetering van de Invaliditeitswet en de ongevallenwet, van de Commissie, benoemd door de besturen van het Nederlandsch Verbond van Vakvereenigingen en de Soc.-Democratische Arbeiderspartij 1927 [voorzitter E. Kupers]
Amsterdam, 1928. 31 p.

Wiardi Beckman, H.B.
Het beginselprogram der S.D.A.P.
Amsterdam [Instituut voor arbeidersontwikkeling], [ca. 1930]. 80 p.

Het Plan van de Arbeid. Rapport van de commissie uit N.V.V. en S.D.A.P.
Amsterdam, 6 de druk, 1936. 320 p.

Sociale verzekering. Rapport, uitgebracht door een Commissie uit N.V.V. en S.D.A.P.
Amsterdam, 1938. 105 p.
[voorzitter van de commissie: E. Kupers]

Daum, S.
"Het rapport "Sociale Verzekering"", in:
De Sociale Verzekeringsgids , 19 (1938-1939), p. 122-123

Fortanier, G.F.
"Sociale verzekering. Het Rapport van N.V.V. en S.D.A.P.", in:
Economisch-Statistische Berichten , 23 (1938), p. 752-754


publicaties over de partij

Brinkman, M., M. de Keizer, M. van Rossem
Honderd jaar sociaal-democratie in Nederland, 1894-1994
Amsterdam, 1994. 363 p.

Gedenkboek ter gelegenheid van het vijf en twintig-jarig bestaan van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij in Nederland, opgericht 26 Augustus 1894 Amsterdam, 1919. 190 p.

Geurtsen, T.
Een geschiedenis van verloren illusies. Sociaaldemocratie in Nederland
Amsterdam en Breda, 1994. 239 p.

Hoe het groeide. Een beknopte geschiedenis van het ontstaan, de ontwikkeling en den tegenwoordigen toestand der soc.-dem. arbeiderspartij in Nederland
Amsterdam, 1928-1930, 3 dln.
[De wilde roos, nr.  9-11]

Hulst, H. van, A. Pleysier en A. Scheffer
Het roode vaandel volgen wij. Geschiedenis van de Sociaal Democratische Arbeiderspartij van 1880 tot 1940
's-Gravenhage, 1969. 320 p.

Knegtmans, P.J.
Socialisme en democratie. De SDAP tussen klasse en natie, 1929-1939
Amsterdam, 1989. 303 p.

Maas, P.F.
Sociaal-democratische gemeentepolitiek, 1894-1929
's-Gravenhage, 1985. 197 p.

Rooy, P. de, e.a.
De rode droom. Een eeuw sociaal-democratie in Nederland. Een essay en een beeldverhaal
Nijmegen, 1995. 103 p.

Schaper, J.H.
Een halve eeuw van strijd. Herinneringen
Groningen, 1933-1935, 2 dln.. 264 p. en 437 p.

Tasman, H.J.
“De S.D.A.P. en de sociale verzekering”, in:
Sociaal Weekblad , 25 (1911), p. 137-139 en 145-147
[bespreking van een rapport aangeboden aan het congres van de SDAP]
+
reactie door “P.J.J.K.”, p. 176

Vliegen, W.H.
Die onze kracht ontwaken deed. Geschiedenis der Sociaaldemocratische Arbeiderspartij in Nederland gedurende de eerste 25 jaren van haar bestaan
Amsterdam, [1924]-1938, 3 dl.
typering
zuil socialistische zuil
doelgroepen
ARCHIEF
periode archief 1894 - 1946
vindplaats Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam
openbaarheid volledig met uitzondering van het gedeponeerde archief van de Centrale Eereraad (1945-1946) dat is gesloten
voor raadpleging van de rest is echter wel toestemming van het IISG nodig
omvang; inventarisnummers 74 meter
  3071 inv. nrs. (zonder de gedeponeerde archieven)
informatiedrager papier
vernietigd in mei 1940, tijdens de oorlog en in de periode 1944-1957, toen het archief zich in Polen bevond, zijn er stukken vernietigd of ontvreemd uit met name de periode 1914-1918 en 1933-mei 1940
wat er precies is verloren gegaan, is niet bekend.
toegang(en) Hondius, H., en M. Schrevel
Inventaris van het archief van de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP) 1894-1946
Amsterdam [Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis], 1985, xxviii, 210 p.
deze inventaris bevat een uitvoerige historische en archivistische inleiding met een kalendarium van de geschiedenis van de SDAP (p. xi-xxviii)
kenmerk toegang geen
indices op toegang trefwoordenindex op namen van personen, organisaties, periodieken, plaatsnamen en enkele trefwoorden in de inventaris (p. 168-201)
originele archivalia van archiefvormer in andere archieven onbekend
originele archivalia van andere archiefvormers in dit archief; gedeponeerde archieven gedeponeerde archieven: Sociaal-Democratische Kamerclub/Kamerfractie en Sociaal-Democratische Onderwijzersvereniging
opmerkingen geen
INHOUD
structuur archief het archief over de periode 1894-1917 is door de archivaris van de partij, mevr.  Annie Adama van Scheltema-Kleefstra geordend naar onderwerpen, waarbij de oude orde verloren ging
het archief over de periode 1918-1946 was ten dele volgens herkomst en bestemming van de stukken en ten dele naar onderwerp geordend.
structuur toegang de inventarisatoren hebben de beide ordes gehandhaafd en voor zover nodig verbeterd.
bijlagen bij de toegang twee concordansen die de koppeling leggen tussen de destijds gehanteerde archiefcodes en de nummers van de inventaris
de inv. nrs. 2901-2914, die in kopie in de studiezaal ter inzage zijn, bevatten door mevr. Adama van Scheltema-Kleefstra gemaakte gedetailleerde beschrijvingen van meestal van voor 1911 daterende stukken
statistische gegevens geen (mogelijk wel in de jaarverslagen, maar dat geeft de inventaris niet aan)
inhoud overig correspondentie met Nationaal Crisis Comité, 1931 (inv. nr. 2065)
correspondentie met Centraal Bureau voor Sociale Adviezen, 1898-1922 (inv. nr. 2062)
stukken gewisseld tussen partij en kamerfractie, 1901-1934 (inv. nrs. 2300-2321)
Landelijk Comité tot spoedige invoering van de Ongevallenwet, z.j. (inv. nr. 2535)
staatspensioen, 1895-1929 (inv. nr. 2605)
maatregelen tegen de werkloosheid, 1931 (inv. nr. 2606).
verwijzingen naar wetten, maatregelen en/of de uitvoering daarvan Ongevallenwet (1901)
Beroepswet (1902)
Armenwet (1912)
Radenwet (1913)
Ziektewet (1913/1929)
Invaliditeitswet (1913/1919)
Noodregeling-Treub (1914)
Werkloosheidsbesluit (1917)
Ouderdomswet (1919)
Wet op de Rijksverzekeringsbank (1920)
Ongevallenwet (1921)
circulaires steunverlening 1931-
Organisatiewet Sociale Verzekering (1933)
Kinderbijslagwet (1939)
Noodwet Ouderdomsvoorziening (1947)
Kinderbijslagwet voor rentetrekkers (1948)
Werkloosheidswet (1949)
Wet op de Bedrijfsorganisatie (1950)
Noodwet Kinderbijslag Kleine Zelfstandigen (1951)
Organisatiewet Sociale Verzekering (1952)
Beroepswet (1955)
Algemene Ouderdomswet (1957)
Wet op de Sociale Verzekeringsbank en de Raden van Arbeid (1956)
Algemene Weduwen- en Wezenwet (1959)
Algemene Kinderbijslagwet (1962)
Interimwet Invaliditeitsrentetrekkers (1962)
Algemene Bijstandswet (1963)
Wet Werkloosheidsvoorziening (1964)
Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (1966).
verwijzing naar andere archiefvormers
geografische verwijzingen Nederland
internationaal niet van toepassing
opmerkingen geen