Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

'De Vrouwenvereeniging heeft ten doel om behoeftigen, in de eerste plaats de zoodanigen die door geene Armbesturen verzorgd worden, op te sporen, hun gedrag na te gaan, en in den wintertijd gratis van kleeding en liggingsstukken te voorzien.' (inventaris)

'Deze vereeniging steunt vooral stille armoede door uitdeeling van kleeding- en liggingstukken. (...) bedeeld worden alle behoeftige "geloofsgenooten"; uitsluitend gezinshoofden. Men wendt zich tot het bestuur. Vrouwen onderzoeken de behoefte. Er is een wijkindeeling. De bedeelden worden eens per jaar bezocht, doch voortdurend nagegaan.' (Blankenberg)

'De gezinnen en alleenstaande ouderen, waarvan werd aangenomen, dat zij voor bedeling in aanmerking kwamen, werden door de leden van de directie jaarlijks bezocht om hun behoeften te peilen. In een vergadering van de directie die daarna werd gehouden werd vastgesteld wie voor wat in aanmerking kwam. Een en ander was afhankelijk van het beschikbare budget op dat moment. Verstrekking van goederen (onderkleding, bovenkleding, kinderkleding en dekens) vond begin december plaats. De gegadigden dienden daartoe naar de "bewaarschool" te komen. Mocht men daartoe niet in staat zijn, dan werden de goederen door de bodin afgeleverd.' (inventaris)

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 434.

gegevens, inclusief levensbeschouwing en laatste vermelding, ontleend aan inventaris van het verenigingsarchief

leden:

De vereniging telde bij de oprichting:
52 werkende leden, tevens betalend;
16 werkende leden zonder betaling;

99 contribuerende leden.

Tien jaar later waren deze getallen respectievelijk: 18, 3 en 59.
In een latere periode werd gesproken over contribuerende leden en begunstigers.' (inventaris)

inkomsten

De vereniging heeft zich door de jaren heen redelijk kunnen bedruipen. De inkomsten waren afkomstig van contributiegelden en bijdragen. Soms werd een beroep gedaan op de diaconie van de Nederlandse Hervormde Kerk. Het Koninklijk Huis was vooral in de beginperiode een van de geldgevers. Gaandeweg kwam er een aantal legaten. Hierdoor kon de vereniging mede beschikken over een pandbrief van het Grootboek der Nationale Schuld van f 5000,- Dit stuk leverde jaarlijks een behoorlijke rente op.
In de jaren 1846-1855 werd jaarlijks een verloting georganiseerd, die eveneens inkomsten opleverde. Hierbij bleek dat de vereniging niet alleen goed was in bedélen, maar ook in bédelen. Regelmatig werden personen aangeschreven, waaronder leden van het Koninklijk Huis, om goederen voor de verloting beschikbaar te stellen.' (inventaris)