Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

• Vereeniging tot verbetering van Armenzorg te Utrecht

Het doel is die armen te ondersteunen, 'wier armoede van dien aard is dat van tijdelijke hulp duurzamen verbetering mag worden verwacht; in geen geval worden lieden ondersteund wier armoede voortduurt door eigen schuld.' (Blankenberg 412).

De vereniging trachtte haar doel te bereiken door:

1. voorlichting aan het publiek te geven, onder andere d.m.v. de uitgave van een maandblad ("Armenzorg").

2. gegevens vast te leggen over te ondersteunen gezinnen;
3. die gezinnen te helpen die door andere instanties niet konden worden geholpen, maar alleen degenen die door een lid-donateur van de vereniging worden aanbevolen; zij worden ondersteund in geld of natura, in geval van ziekte aan huis verpleegd, als zij werkloos zijn bij werkgevers aanbevolen en zonodig van een renteloos voorschot (tot f. 50) voorzien;

4. door met de vele instanties op het gebied van de armenzorg samen te werken. (inventaris/Blankenberg)

Mevrouw M.G. Muller-Lulofs c.s.

voorzitter: mr. A.R. Falck in 1893, 1894, A.W. Mees in 1900;

secretaris: A.W. Mees in 1893, 1894, prof. dr. J. van der Vliet (waarnemend) in 1900;

penningmeester: mr. L.E. van Petersom Ramring in 1893, niet vermeld in 1894, L. Arisz in 1900.

overige bestuursleden:

in 1893: dr. A.W. Bronsveld, J.C. van Eelde, mr. M.L. van Goudoever, ds. P. Groote, mr. J. de Louter, mr. S. Muller Fzn., ds. A. Snellen, H.L. Verspijck;

in 1894: mr. J. Baron d'Aulnis de Bourouill, dr. A.W. Bronsveld, mr. M.L. van Goudoever, mr. J. de Louter, mr. S. Muller Fzn., mr. W.H.J. Royaards, ds. A. Snellen, H.L. Verspijck;

in 1900: L. Arisz, prof. mr. J. Baron d'Aulnis de Bourouill, mr. S. Muller Fzn., mr. G.H. van Bolhuis, ds. E.E. Gewin, A.G.H. van Spanje, A.H. van Alphen de Veer.

'De vereniging had een eigen bureau, dat achtereenvolgens gevestigd was op de adressen: Trans 6, Loeff Berchmakerstraat 12 (gebouw "Concordia"), Breedstraat 26 ("Het IJzeren Hek"), Nieuwe Kamp 13-15, Wolter Heukelslaan 73 en Maliebaan 47.' (inventaris)

De oprichtingsvergadering vond plaats ten huize van de toenmalige gemeente- en rijksarchivaris, Mr. S. Muller Fz., echtgenoot van de oprichtster. (inventaris)

gegevens, inclusief de laatste vermelding:

ontleend aan (de inleiding van) de inventaris van het verenigingsarchief

ad doelstelling:

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 412-413.

ad bestuursleden en aantal leden:

(Hof-,) Rijks- en residentiealmanak voor Nederland/Het Koninkrijk der Nederlanden en zijne koloniën, 1893, 1894, 1900.

ad opmerkingen:

J.F.L. Blankenberg, 'Een les uit Utrecht', in: Tijdschrift voor Armenzorg, H.J. Dompièrre de Chaufepié, H. Smissaert en J.F.L. Blankenberg (reds.), 1ste jng. (1900) 15-16, 42-43. Zie ook p. 101 en 2e jng. (1901) 19-23. (betr. o.a. een opstel uit het 10e jaarverslag over de noodzaak het Elberfelderstelsel in zijn oorspronkelijke vorm in te voeren).

In het Tijdschrift voor armenzorg (2e jng. (1901) op pagina 19 laat Blankenberg mevr. M.G. Muller-Lulofs, 'huidig presidente' van de vereniging, aan het woord. Zij geeft, met Blankenbergs volle instemming, een opsomming van de voordelen van een recente koerswijziging, die hierin bestaat dat de armbezoekers in de tien wijken waarin Utrecht door de vereniging is verdeeld, voortaan ook zélf mogen oordelen over het al dan niet bedelen van de door hen bezochte gezinnen, in plaats van dit na schriftelijke rapportage aan een commissie 'ver op afstand', de 'ondersteuningscommissie', over te moeten laten. Dit gold in die tijd algemeen als de invoering van het zuivere Elberfelder stelsel. Het opstel maakt deel uit van het 10e jaarverslag van de vereniging.

In Goeman Borgesius/Dompièrre e.a., Het vraagstuk der armverzorging, wordt gepleit voor erkenning van het uitgangspunt dat de staat de verantwoordelijkheid heeft zijn burgers een menswaardig bestaan te garanderen – een ethische plicht kan best ook staatsplicht zijn!

Als voorbeeld van verbeterde instellingen van armenzorg wordt hierin vervolgens de in 1890 opgerichte Vereeniging tot verbetering van armenzorg in Utrecht genoemd.

aantal leden:

511 in 1892, 570 in 1893.

uitgaven:

In 1898-1899 werd aan onderstand uitgegeven: f. 13.770,11. (Tijdschrift, 1e jrg., 15)