Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

 
English | Nederlands

Afschaffings-Genootschap te Rotterdam

Naam Afschaffings-Genootschap te Rotterdam
Plaats Rotterdam
Provincie Zuid-Holland
Begindatum 1838 (oprichting)
Einddatum 16 september 1844 (opheffing)
Levensbeschouwing neutraal
Richtgroep (uitleg)
De groep ten behoeve waarvan de vereniging actief is
Alcoholisten
Leden (uitleg)
De groep waaruit de leden afkomstig zijn
Mannen en vrouwen
Werkingsgebied Lokaal
Doelstelling

om door het bestrijden van drankmisbruik een belangrijke oorzaak van armoede weg te nemen

Activiteit

Het genootschap richtte zich vooral op het organiseren van openbare bijeenkomsten en op de verspreiding van pamfletten, prentenboeken e.d. Ook wendde men zich tot de notabelen om hen aan te sporen de sterke drank in hun invloedsfeer uit te bannen. Zo werden bijvoorbeeld reders verzocht om hun schepen zonder sterke drank uit te zenden.

Aandacht is er tevens voor volksontwikkeling, zoals het opzetten van een bibliotheek. 

De leden van de vrouwenafdeling namen de filantropische activiteit voor hun rekening: zij bezochten behoeftige leden om hen zowel drankbestrijdingstractaatjes als geldelijke ondersteuning van het Afschaffings-Genootschap toe te stoppen. 

Heeft als afdeling(en)

vormt  tezamen met de vrouwen-afdeling, opgericht in 1839 na protest tegen het gezamenlijk vergaderen van mannen en vrouwen, het Afschaffings-Genootschap.

Verantwoording gegevens

J.C. van Stel, Drinken, drank en dronkenschap. Vijf eeuwen drankbestrijding en alcoholhulpverlening in Nederland (Hilversum 1995) 144-146.

Maartje Janse, De afschaffers. Publieke opinie, organisatie en politiek in Nederland, 1840-1880 (Amsterdam 2007) 41-44.

Opmerkingen

ad einddatum:

het genootschap wordt omgevormd tot de afdeling Rotterdam van de Nederlandsche Vereeniging tot Afschaffing van Sterken drank.

ad richtgroep:

1. jongelieden en allen die nog niet drinken, om te zorgen dat zij het nimmer doen.

2. op matige gebruikers, om hen te vermanen, teneinde gelijk wij, dat matige gebruik op te offeren, om een voorbeeld aan anderen te geven, en alzoo het depot, waaruit de dronkaards geboren worden tot ons genootschap te doen overgaan.

3. op de dronkaards, teneinde dat verfoeijelijke depot van snoodheid en rampen, nog op twee manieren te verminderen:

a. door eenigen dier ongelukkigen tot onze medeleden te winnen, en door de overigen zoo spoedig mogelijk aan de nog overblijvende branderijen te verbinden, opdat zij weldra mogten uitsterven; en dit was in alle gevalle zeker, indien wij langzamerhand zorgden, dat de hoop dronkaards uit de beide voorgaande rangen geen toevoer meer ontving.' (Van der Stel, 144)

ad leden:

'In 1849 had de vereniging niet minder dan 1200 leden. De uitgebreide ledenlijst van 1851 geeft een opsomming van de beroepen van niet-contribuerende - dus potentieel te begunstigen - leden: kleermaker, naaister, ijzergieter, dienstbode, groenteverkoopster, particulier arbeider, stoker, timmermans-, pakhuis- en barbiersknechten ook leden 'zonder beroep'. Contribuerende leden waren bijvoorbeeld pakhuisbaas, boekhandelaar, koopman, chirurgijn, winkelier, onderwijzer en apotheker.. de 'deftige burgerij ontbreekt vrijwel geheel' (Janse)

ad leden:

'(...) de rol die vrouwen in de Rotterdamse vereniging mochten spelen [riep] het 'meesmuilen van het publiek' op. Van de Voo had met enige moeite gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen binnen het Afschaffings-Genootschap afgedwongen. (...) Vanwege protesten tegen het samen vergaderen besloot "het eerste vrouwelijke lid", vrijwel zeker Van der Voo-Ermel, een aparte vrouwenvereniging op te richten, waarvan zij voorzitster werd.' (Janse)

inkomsten:

de opbrengst van de collecte van het uit- en opgespaarde drinkgeld der leden ter vergadering en wat giften, geen contributie. 

Archief

Het archief van het Afschaffings-Genootschap/NV te Rotterdam bevindt zich op het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam als deel van het archief van de Nationale Commissie tegen Alcoholisme.

Toon archiefinfo
Verberg archiefinfo

Naam archiefbewaarplaats Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis
Naam collectie Archief Nationale Commissie tegen Alcoholisme
Toegang inventaris
Openbaarheid volledige openbaarheid
Reglementen ja

Reglement, 1840, 1841.

Ledenlijsten ja

een lijst van leden en begunstigers van het Rotterdamsch Genootschap, 1842. (inv. no. 40)

Notulen ja

Verslag der Tweede Alg. Vergadering van het Afschaffingsgenootschap, 1939.

Verslag der vijfde algemeene Vergadering van het afschaffings-genootschap door G.W. van der Voo, secretaris, 1843.

Correspondentie ja

Stukken uit het archief van G.W. van der Voo, als secretaris van het Genootschap.
Robidé van der Aa (red. van de Volksbode) 20.XII.1838. Met (copie met) aantekeningen van Van der Voo, 1849.


I. van der Elst te 's Hage (geadress.), 1838 (concept).
Conceptbrieven aan:
Koning van Nederland [Willem II], 1842.


Tollens, 1838.


A.J. Scholte, (O. Vriesland), dec. 1839.


Mr. le Docteur Bougard [Brussel], z.j.


Kroonprinses van Oranje.


Brieven aan G.W. van der Voo: [Warnsinck, Van Lynden [te Hemmen], 1839.
NB. Met aantekeningen in rode inkt van G.W. van der Voo, 1845.


Geschiedenis van het Afschaffings-Genootschap met aantekeningen in rode inkt van Van der Voo uit later tijd; ook 'kladstukken' van zijn hand, in totaal 17 bladzijden, juli 1838.


Met o.a. conceptbrieven aan:
Kylstra uit Drachten, [1838].


Edele Menschenvriend [= Kylstra], [1838].


Maatschappij tot Nut van het Algemeen [1838].
NB. Mededeling dat dit de oudste geschriften zijn van de oprichters van de afd. Rotterdam. G.W. van der Voo polemiseert met de voorzitter Eshuijs, die de aansluiting van het Afschaffings-genootschap bij de Ned. Vereeniging bewerkte.



Literatuur


Toon literatuur over de vereniging

Literatuur over de vereniging


Verberg literatuur over de vereniging
  • Wepster, J.J., 'Honderd jaar N.V.', in: De Wegwijzer, maandschrift voor geheelonthouding (Amsterdam 39e jng. 1939) 215-227.

Toon publicaties van de vereniging

Publicaties van de vereniging


Verberg publicaties van de vereniging
  • Nijgh, H., Verslag der eerste algemeene vergadering van het Afschaffings-Genootschap (Rotterdam 1839).