Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

• Nederlandsche vereeniging tot Afschaffing van Alcoholische Dranken, afdeling Middelburg (vanaf 1899; de nieuwe naam duidde op een verandering in de doelstelling van de vereniging, van matiging naar geheel-onthouding)

Deze was vervat in het op 10 juli 1851 vastgestelde  'formulier van verbintenis', dat luidde; "Wij, ondergeteekenden, verbinden ons, om van heden af geen sterken drank (behalve tot geneeskundig gebruik) te zullen drinken of aan anderen schenken, het gebruik zoowel als het misbruik op allerlei wijze te zullen tegengaan, en anderen tot eene gelijke verbintenis als deze aan te sporen. (...)"

Mensen te verenigen die zich in strijd tegen alcoholisme tot het volgende verbonden: '(...) om van heden af geen sterken drank (behalve tot geneeskundig gebruik) te zullen drinken of aan anderen schenken, het gebruik zoowel als het misbruik op allerlei wijze te zullen tegengaan, en anderen tot eene gelijke verbindtenis als deze aan te sporen. (...)'

de landelijke Nederlandsche Vereeniging tot afschaffing van sterken drank gevestigd te Den Haag

In 1858:

Provinciale correspondent voor Zeeland: ds. Johan Justus van Toorenbergen te Vlissingen.

correspondenten voor Zeeland:

G.P. Roos te Aardenburg, P.J van Santen te Breskens, J.M. Becude te Eede, I. Luteijn te Koudekerke, ds. A. Bax te Oostburg, E. Maertens te Sluis en H.G. Fokker te Zuidzande.

bestuur van de afdeling Middelburg:

ds. B.J.H. Taats, voorzitter en ds. B.H. Carp, secretaris.

In 1875:

Provinciale correspondent voor Zeeland: Egbert Johannes Wernhard Koch te Middelburg.

correspondenten voor Zeeland:

G.P. Roos te Aardenburg, P.J. van Santen te Breskens, J. van der Bent te Brouwershaven, H.J. Hazelhoff te Domburg, H.G. Hartman te Goes, C.F.W. Ammon te Sas van Gent, M.L. Seijbel te St. Annaland en H.G. Fokker te Zuidzande.

bestuur van de afdeling Middelburg;

J.H.L. Roozemeijer, voorzitter, Hendrik de Jongh, secretaris, Albert Wedding, penningmeester en H.P. van de Ree.

In 1880:

Provinciale correspondent voor Zeeland: Egbert Johannes Wernhard Koch te Middelburg.

bestuur van de afdeling Middelburg:

J.H.L. Roozemeijer, voorzitter, P.J. Maas, secretaris, K.J. Kuiler, penningmeester en D. Burghardt.

De goede raadgever: almanak voor vrienden van orde en welvaart voor het jaar -

Ondertitel t/m 1881: almanak voor vrienden van orde en welvaart

ad naam, doelstelling en activiteit:

ook ontleend aan data m.b.t. de landelijke vereniging, waaronder

Maartje Janse, De Afschaffers, Publieke opinie, organisatie en politiek in Nederland 1840-1880 (Amsterdam 2007) 46-51, 129-158.

ad bestuursleden en oprichtingsdatum:

Zeeuwsch jaarboekje en Middelburgsche naamwijzer 1858, 1875 en 1880 (Middelburg 1858, 1875 en 1880).

ad begindatum:

'in het eerste halfjaar van 1853 opgericht'. (De goede raadgever (1854) 22)

ad leden:

'In 1858 (...) waren er 2238 vrouwelijke afschaffers, bijna 20 procent van het totale ledenbestand.' (Janse 132)

ad richtgroep:

alcoholisten, vooral ook preventief