Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

het verlenen van onderstand aan behoeftige kraamvrouwen

Bezoldigde verzorgsters doen onderzoek naar de situatie van vrouwen die enkele maanden voor de bevalling om onderstand vragen en brengen dit in de vergadering van de bestuurderessen van de betreffende afdeling van Den Haag (8 afdelingen); deze vergadering beslist of behalve het kindergoed verdere steun zal worden verleend in de vorm van brandstof, levensmiddelen e.d.m. Voorwaarden van onderstand zijn: wettig huwelijk, onergerlijk gedrag en wezenlijke behoefte. Bij alcoholisten wordt niet gesteund, maar de vrouwen mogen zelf uitzonderingen maken. Pas steun bij het vierde kind. Tabel met inkomsten en uitgaven bij Falkenburg.

Koningin Anna Paulowna

Tot 1866 bepaalde het reglement dat voor de benoeming van bestuurderessen goedkeuring van koningin Anna Paulowna vereist was. Na haar dood verdween dit artikel uit het reglement.

Almanak 1842: bestuurderessen: gravin douairière A. van Bylandt, geb. Limburg Stirum, douairière M. Fagel, geb. Boreel, E.M.M. Groen van Prinsterer, geb. van der Hoop, S. van Slingelandt, geb. van der Dussen, wed. J. Kappeyne van der Coppello, geb. Gallé, H.M. de Jonge van Campens-Nieuwland, geb. Evertsen.

Almanak 1845-1846: dezelfde leden, aangevuld met met mevr. C. van der Kemp, geb. van Hogendorp.

Almanak 1850: bestuurderessen: dezelfde leden maar zonder mevr. S. van Slingelandt, geb.van der Dussen.

Almanak 1855: bestuurderessen: douairière M. Fagel, geb. Boreel, E.M.M. Groen van Prinsterer, geb. van der Hoop, wed. J. Kappeyne van de Copello, geb. Gallé, H.M. de Jonge van Campens-Nieuwland, geb. Evertsen en C. van der Kemp, geb. van Hogendorp, C.A.A.F. gravin van Bylandt, geb. gravin van Hogendorp van Hofwegen.

Almanak 1860: bestuurderessen: oude: Groen van Prinsterer, de Jonge van Campens Nieuwland, Van der Kemp, Van Bylandt geb. van Hogendorp; nieuwe: H.M.W.S. Gockinga, geb. de Ranitz en douairiere Quarles van Ufford, geb. Quarles van Ufford.

Almanak 1870: mevr. Groen van Prinsterer, mevr. Capadose, mevr. Elout van Soeterwoude, mevr. de Jonge, geb. de Jonge, mevr. Stavenisse de Brauw, geb. de Brauw, mevr. van Hogendorp, geb. van Limburg Stirum.

Almanak 1875: bestuurderessen: mevr. Groen van Prinsterer, mevr. Capadose, mevr. Elout van Soeterwoude, mevr. de Jonge, geb. de Jonge, mevr. Stavenisse de Brauw, geb. de Brauw, mevr. Baronesse van Hogendorp, geb. van Limburg Stirum en Mevr. Bryce.

Almanak 1880: mevr. Capadose, mevr. Elout van Soeterwoude, mevr. de Jonge, geb. de Jonge, mevr. Brijce, mevr. de Savornin Lohman, mevr. Roosmale Nepveu, geb. Baronnesse Bentinck.

Almanak 1893: mevr. Elout van Soeterwoude, mevr. de Jonge, geb. de Jonge, mevr. de Savornin Lohman, mevr. Gevers, mevr. de wed. Schuurman.

Almanak 1900: bestuurderessen: mevr. de Jonge, geb. de Jonge, mevr. de Savornin Lohman, geb. van Hasselt, mevr. van Teylingen, geb. Schuurbeque Boeye, mevr. Harte, geb. de Quertenmont en mevr. Quarles van Ufford, geb. Willink van Collen.

's-Gravenhaagsche stads- en residentie-almanak voor 1842, 1845-1846,1850, 1855, 1860, 1870, 1875, 1880, 1893 en 1900.

Mr. Ph. Falkenburg, Armenzorg in Nederland 3e deel: Gemeente 's-Gravenhage (Amsterdam 1897). (In opdracht der Vereeniging voor de staatshuishoudkunde en de statistiek bewerkt door Ph.F.)

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 790.

Gegevens, inclusief de eerste en laatste vermelding, ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief.

ad begindatum:

Nadat het door Napoleon en zijn gemalin in 1810 opgerichte Genootschap van Moederlijke Liefdadigheid min of meer verlopen was werd in 1841 een dergelijk genootschap opnieuw opgericht door Koningin Anna Paulowna.

ad activiteit:

Hulpverlening in 1841 aan 190, in 1842 aan 258, in 1843 aan 275, in 1846 aan 283, in 1847 aan 273, 1848 aan 293 behoeftige kraamvrouwen. Tussen 1885-1895 werden volgens een tabel van Falkenburg ongeveer 170-175 vrouwen per jaar geholpen.