Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

 
English | Nederlands

Vereeniging Armenzorg te Assen

Naam Vereeniging Armenzorg te Assen
Plaats Assen
Provincie Drenthe
Begindatum september 1891 (oprichting)
Einddatum 1908 (laatste vermelding)
Levensbeschouwing neutraal
Richtgroep (uitleg)
De groep ten behoeve waarvan de vereniging actief is
 Armen algemeen, Kraamvrouwen
Werkingsgebied Lokaal
Doelstelling

'(...)verbetering van armenzorg: 

a. door eenheid en gelijkmatigheid te brengen in het werk der particuliere liefdadigheid;

b. door onderstand of hulp te verleenen aan personen, in wier behoeften niet op andere wijze wordt voorzien;

c. door wering van bedelarij;

d. door bekendheid met goede beginselen van armenzorg te bevorderen.'

(Blankenberg 425)
Activiteit

'Ter bereiking van dit doel onderhoudt zij betrekking met alle instellingen van liefdadigheid, ten einde van haar de mededeelingen te ontvangen, die zij behoeft om den staat van het armwezen te overzien, en stelt zij zich voortdurend op de hoogte van de gesteldheid der armen, om aan liefdadigheidsinstellingen en particulieren te allen tijde de inlichtingen te verschaffen, die hun dienen kunnen; tracht zij door beroep op de algemeene liefdadigheid gelden en andere benoodigdheden bijeen te brengen; opent zij een bureau van informatie en onderstand; vergewist zij zich dat in den nood der aanvragers niet op andere wijze wordt voorzien, en regelt zij hare bedeelingen naar de beginselen van gezonde philantropie; gaat zij het geven van aalmoezen aan de deur zooveel mogelijk tegen en neemt zij alle maatregelen, die tot wering van bedelarij dienstig kunnen zijn; en onderhoudt zij betrekking met verwante instellingen in andere plaatsen, ten einde door uitwisseling van stukken tot onderlinge en algemeene voorlichting werkzaam te zijn. (...) De onderstand wordt verstrekt in geld, levensmiddelen, brandstoffen, ligging en dekking. Ook worden soms goederen verstrekt om te venten.' (Blankenberg 425)

'Verleent onderstand in versterkende middelen aan kraamvrouwen die niet ondersteund kunnen worden door kerkelijke armbesturen. De onderstand wordt slecht verleend op verzoek der vroedvrouw en zoo lang deze het noodig oordeelt.' (Blankenberg 803)
Voortzetting van

de functies van de Kamer van Navraag, waaronder het bijhouden van het "Stamboek van bedeelden" zijn in 1891 overgenomen door de Vereeniging Armenzorg.
Werkt samen met

vooral de Nederlandsch-hervormde diakonie en de gemeente
Bestuursleden

'Het waren vooral aanzienlijke heren die opbeurend bedoelde visites aflegden bij de noodlijdenden in de gemeente. Onder deze armbezoekers kwamen bekende namen voor als Gratama, Kymmel en Van der Wijk' (Gras 204)
Koninklijk Besluit 26 januari 1892 nr. 50; 13 december 1894 nr. 40;
Verantwoording gegevens

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 425-426, 803.

H.J. Dompièrre de Chaufepié, H. Smissaert en J.F.L. Blankenberg (reds.), Tijdschrift voor Armenzorg, 1ste jng. (1900) 110.

gegevens, inclusief de laatste vermelding, ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief.

ad bestuursleden en relaties:

H.Gras, e.a. (Reds), Geschiedenis van Assen (Assen 2000) 204-205.

Ook behandeld in het artikel uit 2006 van Gerke Somer, 'Kamer van Navraag. Vereeniging Armenzorg. Commissie Werkverschaffing' gepubliceerd op de website: http://www.gerkesomer.nl/historie/deel2/kamervannavraag.html. Geraadpleegd op 11 maart 2011.
Opmerkingen

Mededelingen in het Tijdschrift voor armenzorg over de inkomsten en uitgaven van de vereniging in het verenigingsjaar okt. 1898-okt. 1899:

'Uitgegeven werd aan verschillende bedeelingen f. 4105,79; aan uitbestedingsgelden f. 111,88 en aan onkosten f. 375,16.

Inkomsten bedroegen: voordeelig saldo 1898 f. 180,62, contributiën: f. 377. Giften en collecten f. 3713,60. Aldus was er een nadeelig saldo. Hoe dat gedekt is vermeldt het verslag niet'.

ad relaties:

In hoeverre de Kamer van Navraag als zodanig, dus los van de Vereeniging Armenzorg na 1891 is blijven functioneren (zoals opneming in de Gids van Blankenberg e.a. lijkt te suggereren) is niet duidelijk.

 

 

Archief

Het archief van de Vereeniging Armenzorg te Assen 1892 - 1908 wordt onder toegangsnummer 189 bewaard in het Drents Archief.

Toon archiefinfo
Verberg archiefinfo

Naam archiefbewaarplaats Drents Archief
Naam collectie Vereniging Armenzorg te Assen 1892 - 1908
Beheersnummer 189
Toegang inventaris
Openbaarheid volledige openbaarheid
Statuten ja

Koninklijke besluiten met begeleidende brieven van het Ministerie van Justitie aan het bestuur van de Vereniging Armenzorg, 10 januari 1891 t/m 20 december 1894;

Boek bevattende:

a. Statuten vastgesteld 16 december 1891 en goedgekeurd bij K.B. van 26 januari 1892 No. 50, gewijzigd 20 november 1894 en goedgekeurd bij K.B. van 13 december 1894 No. 40.
Reglementen ja

Boek bevattende:
a.  - - - (zie onder statuten)
b. Huishoudelijk reglement voor het bestuur, vastgesteld 21 april 1892;
c. Instructie voor de bode, vastgesteld 4 april 1892;
d. Reglement voor de vrijwillige armbezoekers en armbezoeksters van de vereniging Armenzorg te Assen, vastgesteld 15 maart 1892.
Ledenlijsten ja

Lijsten van personen en instellingen aan wie de jaarverslagen van de vereniging zijn gezonden (c. 1900).
Notulen ja

Notulen van de algemene vergaderingen over 16 december 1891 t/m 17 maart 1908;

"Notulen van het bestuur der vereniging Armenzorg"; notulen van de bestuursvergaderingen over 28 november 1891 t/m 24 februari 1908;

Notulen van de vergaderingen van de armbezoekers over 16 december 1891 t/m 10 april 1906.
Jaarverslagen ja

Jaarverslagen over 1891-1906
Correspondentie ja

Bij het bestuur ingekomen brieven en afschriften van door het bestuur verzonden brieven, 1891- 1908;

Protocol van brieven uitgegaan van het bestuur der vereniging Armenzorg, over oktober 1891 t/m 18 februari 1908;

Circulaire van het bestuur der vereniging Armenzorg om voorziening in de slechte toestand van de kas van de vereniging, 1897;

Rondzendbrieven van het bestuur van de commissie van armbezoek aan de armbezoekers, 1 april 1893 t/m 23 november 1901;

Brieven van het bestuur van de vereniging Armenzorg aan het bestuur van de commissie van armbezoekers te Assen, 28 december 1891 t/m 15 december 1902;

Brieven van de commissie van armbezoekers aan de armbezoeker T. Strating, hem belastende met de zorg voor enige gezinnen en hem opgaven van schoolverzuim verstrekkende, 19 november 1895, maart 1896.
Financiële stukken ja

Begrotingen van de vereniging Armenzorg voor de jaren 1893/94-1907/08;

Kasboek van de administratie, 1891-1896;

Kasboek van de bedeling, 1891-1908;

Lijsten van te Assen gehouden collecten, 1895-1900, 1904-1907;

Lijsten van in de gehuchten onder Assen gehouden collecten, 1898-1901;

Ingekomen brieven met extra giften, 1893-1903;

Kwijtingen van de vereniging Armenzorg door verschillende personen wegens leveranties, verrichte werkzaamheden enz, 1898-1899.
Overige stukken ja

Stukken betreffende de oprichting der Vereniging Armenzorg te Assen, 22 september 1891 t/m 8 maart 1893;

Eerste jaarverslag van de vereniging Armenzorg, gevestigd te 's-Gravenhage, over het jaar 1891, uitgebracht in de Algemene vergadering van 11 november 1891;

Rapporten opgesteld in opdracht van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, 1895, 1896;

Inschrijvingsbiljetten voor de levering van brood, gort, bonen, klompen enz. ten behoeve van de vereniging Armenzorg, 1891-1896;

Bonboekje voor de wijk van mr. A.D. Jolles, 1892;

Bonboekje voor de armbezoeker in wijk 10 van de vereniging Armenzorg (Joh. van Dalen), over 22 januari t/m 29 maart 1892;

Protocol van de vereniging Armenzorg, vermeldende de namen van de bedeelden, de reden van aanvraag van de bedeling, het tijdstip van aanvang van de bedeling, het tijdstip van beëindiging van de bedeling en de reden van de beëindiging van de bedeling, 1892-1897;

Alfabetische index op de achternamen van de bedeelden genoemd in het protocol van bedeelden;

Stamboek van de door de vereniging Armenzorg bedeelden, 1891-1908;

Alfabetische naamlijst op het stamboek van de door de vereniging Armenzorg over 1891-1908 bedeelden;

Registers van wekelijkse bedeelden, 1892-1902;

Oningevulde staat van personen, die zich om hulp bij Armenzorg hebben aangemeld, met vermelding van de bedeling die hun per week is toegekend, over de periode van december 1893 t/m 6 januari 1894;

Register van wekelijkse bedeelden over de periode 11 januari 1892 - 28 september 1895;

Protocol van personen aan wie soep is uitgereikt over 23 januari -27 februari 1892, 23 januari - 27 februari 1893 en 1 februari- 15 maart 1895;

"Protocol van uitgereikte kledingstukken", 13 oktober 1892 t/m 18 januari 1897;

"Register voor klompen en dekens", register van personen aan wie dekens zijn uitgereikt in de winters van 1891/2-1896/7; en staten van personen die klompen hebben ontvangen over 1891-1899;

Staten van bedeelden uit de gemeentekas, 1 januari 1897, 1 november 1899, 1 maart 1903;

Registers van bedeelden door de vereniging Armenzorg over 21 juni 1892 t/m 24 februari 1908;

Registers van wekelijkse bedeelden door de vereniging Armenzorg over 11 januari t/m 2 oktober 1891/2;

Register van uitgedeelde dekens en klompen door de vereniging Armenzorg, over 1892-1893;

"Armenzorg. Uitgereikte bons. Wijk 5, N. v.d.Wijck": protocol van bedeling vanwege Armenzorg in wijk 5, over 26 januari 1893 t/m 24 augustus 1907;

Stukken betreffende het verzoek van een commissie tot werkverschaffing aan de vereniging Armenzorg om medewerking tot het oprichten van een instelling tot werkverschaffing te Assen, 1892;

Concept-verzoek van de vereniging Armenzorg aan de volmachten van Grolloo en Laaghalen om velden beschikbaar te stellen tot het plukken van heide, met de daarop ontvangen antwoorden, 1893;

Staten aanwijzende arbeiders die werkzaam zijn geweest voor de vereniging Armenzorg van 31 oktober 1893 t/m 1 april 1894;

Staat aanwijzende de arbeiders die werkzaam zijn geweest voor de Hervormde diaconie te Assen over de maanden januari tot maart 1894;

Staat van naaisters, winterbedeelden en voljaarsbedeelden door de vereniging Dorcas over 1896 / 1897;

Staat aanwijzende de arbeiders die geregeld bij de vereniging Patrimonium werkzaam zijn geweest, met opgave van hun verdiensten, over de maanden januari en februari 1893;

Register van vrijwillige armbezoekers van Armenzorg, 1891;

Lijsten van de verdeling van de gemeente Assen in wijken, met het oog op de verdeling van de werkzaamheden van de armbezoekers, vastgesteld 26 december 1891;

Rapporten over 1891/2 door armbezoekers uitgebracht aan de commissie van armbezoek, 13-15 september 1892;

Concept-verslagen van de commissie van vrijwillige armbezoekers en armbezoeksters, uitgebracht aan de vereniging Armenzorg over 1891/2, 1895/6.
Opmerkingen algemeen

Het archief bevat tevens het archief van de 'Kamer van Navraag' te Assen waarmee nauw werd samengewerkt.