Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

'Artikel 2. der Algemeene bepalingen luidt:

Geen liefdewerk moet geacht worden vreemd te zijn aan de Vereeniging, ofschoon zij meer bepaaldelijk ten doel heeft het bezoeken van arme gezinnen. De leden der Vereeniging maken zich dus de gelegenheid ten nutte, om vertroostingen te bieden aan de zieken en gevangenen, om onderwijs te bezorgen aan arme, verlatene of gevangene kinderen en godsdienstige hulp te verschaffen aan hen, wien het daaraan in doodsgevaar ontbreekt.' (Vergnes)

Uit het reglement van de Vincentiusvereniging:  

Art. 28. De bijzondere Raad houdt zich bezig met de gewigtige liefdewerken en maatregelen, waarin al de Conferentiën der stad belang hebben.

Art. 29. Hij bepaalt de aanwending der fondsen van de gemeenschappelijke kas. Deze kas wordt gestijfd door de buitengewone van elders ontvangen giften, door de inzamelingen op de algemeene vergaderingen van de stad gedaan en de offers, welke de Presidenten, namens hunne Conferentie, op elke zitting aanbrengen.

Zij strekt ter voorziening in de kosten der liefdewerken voor de geheele stad en tot ondersteuning der onvermogendste Conferentiën.'

De Bijzondere Raad Den Haag wijdde zich aan het liefdewerk der scholen (4 Vincentiusscholen), het liefdewerk der St. Josephs-ambachtsleerlingen (4 avonden per week gratis tekenlessen), dat der bibliotheken, dat der spijskokerij (gratis maaltijden tegen inlevering van bons), het liefdewerk der verwaarloosde kinderen (onderbrengen van dergelijke kinderen in RK gestichten) en het liefdewerk der werkverschaffing (vervaardigen van 'vuurmakers en kachelhoutjes'). (Vergnes)

Het liefdewerk Algemeen magazijn

'Het hoofddoel van dit liefdewerk is het samenbrengen van kleederen, stukken van ligging en dekking, schoeisel, meubelen, enz. (...) voor een deel worden deze stukken [kleederen, meubelen, e.d.] nieuw gemaakt door dames aan wie de grondstoffen zijn verschaft van wege de vereeniging, voor een deel worden gebruikte goederen in ontvangst genomen. De verkregen goederen worden naar een bepaald tarief aan de verschillende conferentiën van den H. Vincentius à Paulo verkocht. Overwinst of opbrengst van collecten wordt onder de conferentiën verdeeld.' (Blankenberg 438/9)

'Bovendien bestaat er spijsuitdeeling aan behoeftigen, kindervoeding, kleedermagazijn, werkverschaffing. Bij voorkomende gelegenheid worden kinderen en oude lieden uitbesteed en wordt hulp aan zieken verleend.' (Blankenberg 331)

Het huisbezoek der armen zelf behoorde tot de taak van de deelnemende conferenties, die door de bijzondere Raad zo nodig hierbij financieel gesteund werden.

de nationale Vereeniging van den H. Vincentius van Paulo, opgericht in 1846 en bestuurd door de Hoofdraad, eveneens te Den Haag als 'vereenigingspunt' van alle Nederlandse Bijzondere Raden en Conferenties.

in chronologische volgorde de Conferentie van St. Jacobus (1846), waaruit ontstonden de conferenties van de parochies van de H. Willibrordus, de H. Theresia, de HH. Anthonius en Lodewijk, de H. Joseph, Onze Lieve Vrouw, de H. Aloysius en het H. Hart van Jezus (1896).

president: H.W. Iserief in 1894; H.J. Weve in 1899 en 1903;

vice-president: H. van Langenhuysen in 1894, H.W. Iserief in 1899 en 1903;

secretaris: G.C. Drabbe en J.M. Roozenburg in 1894, 1899 en 1903;

penningmeester: E.L.J. Monchen in 1894, 1899 en 1903.

De presidenten van de plaatselijke conferenties maakten ook allen deel uit van het bestuur.

De Vincentius-jongensscholen op het Westeinde, aan de Zuid-Oost Binnensingel, in de Paramaribostraat en in de Van de Duijnstraat.

algemeen:

Ph. Falkenburg, Armenzorg in Nederland deel III: Gemeente 's-Gravenhage (Amsterdam 1897) 255-259 (In opdracht der Vereeniging voor de staatshuishoudkunde en de statistiek bewerkt door Ph.F.)

ad  begindatum, bestuursleden en activiteit:

Pius-Almanak voor het jaar des heeren 1894 (Alkmaar 1894) 257-259.

Pius-Almanak. Jaarboekje voor de Katholieken van Nederland voor het jaar des Heeren 1899-1900 (Alkmaar 1899) 45-47.

Onze Pius-Almanak voor het jaar des Heeren 1903 (Alkmaar 1903) 342-344.

ad doelstelling en activiteit:

R.P. Vergnes C.ss.R., Vereeniging van den H. Vincentius van Paulo en hare werkzaamheden in Nederland (Den Haag 1930) 56, 58, 59, 61-82.

Handboek der Vereeniging van den H. Vincentius (Den Haag 1847 (2e dr.) 3, 13, 14, 21-23.

ad activiteit:

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 331, 438-439.

ad laatste vermelding:

geen, de vereniging bestaat nog (of weer); zie www.vincentiusvereniging.nl (geraadpleegd op 26 januari 2011)

Uit het reglement van de Vincentiusvereniging:  

'Art. 1. De bijzondere Raad eener stad is samengesteld uit een President, een Vice-President, een Secretaris, een Penningmeester en al de Presidenten en Vice-Presidenten der Conferentiën van de stad, en de Presidenten en Vice-Presidenten der bijzondere liefdewerken, die alle conferentiën aangaan.

ad begindatum:

In de loop van 1846 werd de eerste conferentie van de H. Jacobus in vier nieuwe opgesplitst, voor elk der vier Haagse parochies één: naast die van Jacobus, de Conferenties van Onze Lieve Vrouwe ten Hove, van St. Willibrordus en van de H. Theresia. Zo kon nog voor het einde van het jaar een overkoepelend lichaam, de bijzondere raad 's-Gravenhage, ingesteld worden. De bijzondere raad 's-Gravenhage heeft kennelijk na enige tijd opgehouden te functioneren; in de Pius-Almanak van 1894, 1895, 1899 en 1903 staat dat zij hersteld werd op 1 januari 1869.