Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

'Het doel van de vereeniging was zoals de naam ook aanduidt, een register van armen aan te leggen om inlichtingen over hen te kunnen geven, zoodat niemand meer een aalmoes of een ondersteuning zou behoeven uit te reiken zonder op de hoogte te zijn van de toestand van den betrokken persoon.' (Van Zanten)

'(....) zonder zelf werk te verschaffen of armen te verzorgen, zooveel mogelijk samenwerking en eenheid te brengen tusschen alle corporatiën, die werkverschaffing of armenzorg ten doel hebben, en daarbij zooveel mogelijk inlichtingen te verschaffen omtrent alle personen, die werk of onderstand vragen.' (Blankenberg 423)

Het faciliteren van verantwoorde armenzorg door informatiewinning over de aanvragers en het verschaffing van deze informatie aan instellingen van armenzorg.

Het bijhouden van het register van de armen.

Het ontvangen van gaven om door te sluizen aan de afzonderlijke aangesloten instellingen.

De bij het Centraal Bureau voor Werkverschaffing en Armenzorg aangesloten Commissie voor brood- en koffieuitdeeling 'verschaft aan ieder die zich aanmeldt, zooveel brood als hij maar kan opeten, en geeft daarbij een groote kom warme koffie. Zij doet dit alleen gedurende de wintermaanden en begint hiermee eerst als het door het seizoen vereischt wordt. Is de commissie eenmaal met de uitdeelingen begonnen, dan hebben die elken dag, behalve des Zondags, plaats. Zoowel aan mannen als vrouwen en kinderen wordt uitgedeeld, maar alle op afzonderlijke uren. De uitdeeling bestaat enkel uit vrijwillige giften. De gemeente Groningen geeft kosteloos een lokaal in bruikleen.' (Blankenberg 500)

De afdeling Groningen van de Bond van Orde door Hervorming.

De Commissie van Algemeenen onderstand.

De Vrouwenvereeniging ter bevordering van werkzaamheid en welstand onder de geringere volksklasse.

De Commissie voor gratis brood- en koffieuitdeeling gedurende den winter.

Het Kwartierscomité van het Provinciaal Comiteé van uitvoering.

De Vereenigde Commissie voor Werkverschaffing.

De Commissie voor Huisvlijt.

De Vereeniging "Het Tehuis voor Dakloozen".

de vereniging 'Kamer van navraag', die met haar register, leden en contributies zich in 1894 opgeloste in het Centraal Bureau, dat de werkzaamheden overnam.

De Bond van orde door hervormingen afd. Groningen nam het initiatief om samen met 9 andere instellingen het Centraal bureau voor werkverschaffing en armenzorg op te richten om zo meer eenheid te brengen in de bestrijding van de armoede (Goeman Borgesius)

Gegevens ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief.

J.J. van Zanten, Armenzorg in Nederland Gemeente Groningen deel V (Amsterdam 1897) 96-102. (in opdracht van de Vereeniging voor de Staatshuishoudkunde en de Statistiek bewerkt door JJvZ)

Goeman Borgesius/Dompierre e.a., Het vraagstuk der armverzorging, (uitgave van de Maatschappij tot Nut van 'Algemeen, 1895)

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 423, 500.

ad laatste vermelding:

De vereniging komt voor in het overzicht van in 1956 nog bestaande instellingen voor maatschappelijk werk (voorheen 'van weldadigheid') in Nederland, samengesteld door J. Everts/A. Treurniet in 1956. De hierin vermelde instellingen zijn tezamen met die uit de bovenvermelde Gids van Blankenberg c.s. uit 1899 door T. Kappelhof en V. Kingma verwerkt in de database: Locale Instellingen, onderdeel van het digitale onderzoeksgids 'Sociale Zekerheid'. De database is te raadplegen op de website van het Huygens Instituut voor Nederlandse geschiedenis:

www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/Socialezekerheid/lokale_instellingen

leden:

leden van het Centraal Bureau zijn de aangesloten verenigingen.

inkomsten:

De bij het bureau aangesloten corporatiën, die samen het Centraal Bureau vormen, dragen ieder voor een deel bij in de kosten daarvan; particulieren kunnen als begunstigers het bureau met een jaarlijkse bijdrage steunen, al of niet onder voorwaarde, dat dit bedrag aan een bepaalde corporatie ten goede zal komen. (inleiding inventaris)