Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, departement Breda
| Naam | Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, departement Breda |
| Plaats | Breda |
| Provincie | Noord-Brabant |
| Begindatum | 1816 (oprichting) |
| Einddatum | |
| Levensbeschouwing | neutraal |
| Richtgroep (uitleg)
De groep ten behoeve waarvan de vereniging actief is
|
Ambachtslieden, Armen algemeen, Jeugd 6-12, Werklozen |
| Leden (uitleg)
De groep waaruit de leden afkomstig zijn
|
Mannen |
| Werkingsgebied | Lokaal |
| Doelstelling | De Maatschappij tot Nut van 't Algemeen en haar afdelingen waren primair gericht op het 'beschaven' van het volk, de afdeling Breda stelde zich daarnaast ten doel: armen te bedelen, voorschotten te verlenen en schoolgaande kinderen te voeden. |
| Activiteit | op het gebied van armenzorg: het instellen van een commissie tot verstrekking van levensmiddelen, brandstoffen en kindervoeding, opgericht in 1838. Het ondersteunen van noodlijdenden in de wintermaanden door het verstrekken van soep, brood en turf. 'De uitdeelingen geschieden op bons, die beschikbaar worden gesteld door meergegoeden, en voor de behoeftigen inwisselbaar zijn aan een bepaald daarvoor aangewezen locaal.' (inventaris; Blankenberg noemt de commissie 'Inrichting tot verstrekking van voedsel en brandstoffen aan behoeftigen')
Commissie tot verstrekken van voorschotten, opgericht in 1845. Deze commissie gaf voorschotten op pensioen of salaris. Commissie voor de Hulpbank, opgericht in 1887. Deze commissie gaf voorschotten aan diegenen, die een beroep of bedrijf wilden beginnen of uitbreiden. Commissie voor kindervoeding: 'Aan schoolkinderen van de kostelooze scholen, worden middagmalen in een daartoe ingericht lokaal verstrekt, van begin December tot einde Maart, op Maandag, Dinsdag en Donderdag. Met behulp van de hoofden der scholen worden de kinderen, welke geacht worden 't meest behoefte aan ondersteuning te hebben uitgezocht. Een onderzoek naar den toestand der ouders wordt ook ingesteld, onafhankelijk van de inlichtingen der hoofden van scholen.' (Blankenberg) |
| Afdeling van | de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, opgericht in 1784 te Edam en vanaf 1787 gevestigd te Amsterdam. |
| Oprichters | Mr. C.J.W. Nahuijs van Burgst, ds W. van Volkom, J. Rijeken, F.B. Hollingerus Pijpers, A. Oukoop, ds J.J. Scholten, mr. F. Hoppenbrouwers en mr. L. Ingenhousz. |
| Verantwoording gegevens | Algemeen, activiteit, oprichters, begin- en einddata: Gegevens ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief, o.a. met betrekking tot de opheffingsdatum van de Hulpbank: 'de commissie voor de Hulpbank, in 1904 omgezet in de stichting "Hulpbank". De laatste vermelding van de Maatschappij zelf is ontleend aan de archiefperiode. J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 472. ad leden: W.W. Mijnhardt en A.J. Wichers (reds.), Om het Algemeen Volksgeluk. Twee eeuwen particulier initiatief 1784-1984. Gedenkboek ter gelegenheid van het tweehonderdjarig bestaan van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen (Edam 1984) 65. |
| Opmerkingen | ad einddatum: Geen, de vereniging bestaat nog. Zie de Wegwijzer voor Nutsdepartementen en -districten van de Vereniging Maatschappij tot Nut van 't Algemeen: http://www.nutalgemeen.nl/pdf/wegwijzer.pdf ad levensbeschouwing: neutraal met een protestantse inslag die in de loop der tijd minder dominant werd. ad leden: Tot circa 1900: mannen, zonder dat vrouwen expliciet werden uitgesloten, ze waren gewoon geen lid. Mijnhardt schrijft over het jaar 1864: 'Aan het afzonderlijk lidmaatschap van de vrouw werd toen nog helemaal niet gedacht. Dat komt pas weer 35 jaar later.' (Mijnhardt/Wichers 65) ad richtgroep van de Hulpbank: werklozen, preventief |
Archief
Het archief van het Departement Breda van Maatschappij tot Nut van 't Algemeen (1815) 1816-1970 (1974) wordt onder toegangsnummer ARC0 384 bewaard in het Stadsarchief Breda.
Het archief gedeelte m.b.t. de De Hulpbank beslaat de periode 1887-1948. De Commissie van de Hulpbank is in 1903 voortgezet als de stichting Hulpbank te Breda. (NEHA, BedrijfsArchieven Register Nederland, te raadplegen op http://www.neha.nl/barn/spaarbanken.html (20-4-2011).
| Naam archiefbewaarplaats | Stadsarchief Breda |
| Naam collectie | Departement Breda van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen, (1815) 1816 - 1970 (1974) |
| Beheersnummer | ARC0384 |
| Toegang | inventaris |
| Omvang | ca. 39 m |
| Reglementen | ja M.b.t. de Commissie verstrekking van levensmiddelen, brandstoffen en kindervoeding: Reglement voor de inrichting tot verstrekking van levensmiddelen en brandstoffen aan armen en behoeftigen, vastgesteld op 20 november 1871. Gedrukt. Reglement voor de Commissie tot uitdeling van levensmiddelen en brandstoffen, 1886. Minuut, met bijlage. Reglement voor de "inrichting tot verstrekking van levensmiddelen en brandstoffen aan be-
M.b.t. Commissie voor de Hulpbank: Reglement, 1887 mei. Gedrukt. Regelement van orde voor het bestuur (c. 1887)
M.b.t. Commissie tot verstrekken van voorschotten: Reglementen van de Commissie tot het doen van voorschotten op pensioenen en gagementen, 1844-1887. Gedrukt. |
| Notulen | ja M.b.t. de Commissie verstrekking van levensmiddelen, brandstoffen en kindervoeding: Notulenboeken, 1846 sept. - 1923 nov.
M.b.t. Commissie voor de Hulpbank: Notulen, 1887 juni - 1917 maart. |
| Jaarverslagen | ja M.b.t. de Commissie verstrekking van levensmiddelen, brandstoffen en kindervoeding: Jaarverslagen van de Commissie tot uitdeling van levensmiddelen en brandstoffen over 1830-1839, 1885/86, 1886/87, 1896/97-1910/11. Jaarverslagen van de Commissie voor kindervoeding over 1885/86-1889/90, 1896/97- 1921/22. Jaarverslagen van de Afdeling voor Kindervoeding over 1886/87 - 1921/22. Deels met Jaarverslagen van de Afdeling voor de inrichting tot verstrekking van levensmiddelen en
M.b.t. Commissie van de Hulpbank: Register met jaarverslagen en jaarrekeningen, 1887 sept. - 1906. 1903Jaarverslagen, met vanaf 1890 tevens kasstaten en balansen, 1887 sept. - 1893, 1899, 1903. Deels minuten en afschriften.
M.b.t. Commissie tot verstrekken van voorschotten: Jaarverslagen van de Commissie tot het doen van voorschotten op pensioenen en gagementen over 1870-1919.
|
| Correspondentie | ja M.b.t. de Commissie verstrekking van levensmiddelen, brandstoffen en kindervoeding: Brieven van de Commissie tot uitdeling van levensmiddelen en brandstoffen en de Commissie voor Kindervoeding, (1838), 1868-1910. Ingekomen stukken betreffende uitdeling van levensmiddelen, brandstoffen en kindervoeding, 1852-1870, 1886-1914 en 1922-1925. Ingekomen en minuten van uitgaande stukken van de gemeente Breda en het Ministerie van Binnenlandse Zaken over het opgeven van gegevens voor de statistiek van het Armwezen in Nederland, 1855, 1868-1875, 1904-1913. Ingekomen brieven over benoeming van commissieleden, 1865 okt. - 1872 mei. Ingekomen brief van de stoomfabriek van verduurzaamde levensmiddelen "De Voorzorg" te
M.b.t. de commissie Ziekensociëteit: Brief van de secretaris aan de bestuursleden, geleidende een voorstel tot wijziging van het Brieven van de in 1866 ingestelde Commissie tot verbetering van de toestand van de Ziekensociëteit alsmede van de Nutsspaarbankcommissie over de financiële situatie, het 25-jarig bestaan en de benoeming van bestuursleden der Ziekensociëteit, 1867, 1871, 1876, 1899.
M.b.t. Commissie van de Hulpbank: Ingekomen en minuten van uitgaande brieven over het aanleveren van gegevens voor de Correspondentie met het bestuur van het departement Breda over aanstelling van Circulaire van de voorzitter aan de commissarissen met voorstel W.E. van Keeken voor te
M.b.t. Commissie tot verstrekken van voorschotten: Brieven van de Commissie tot het doen van voorschotten op pensioenen en gagementen, Brief van de Commissie tot het doen van voorschotten aan gepensioneerden over de foutieve opgave van het batig saldo van de Commissie in een uitgave van het Hoofdbestuur over 1847, 1849. Brieven van de Commissie der Nutsspaarbank over het opnemen van gelden door de Com- |
| Financiële stukken | ja M.b.t. de Commissie verstrekking van levensmiddelen, brandstoffen en kindervoeding: Jaarrekeningen van de Commissie tot uitdeling van levensmiddelen en brandstoffen over1829/30 - 1916/17, merendeels goedgekeurd door de Algemene vergadering. Jaarrekeningen van de Commissie voor Kindervoeding over 1896/97-1923/24, deels met geleidebrieven. Verslagen van de Commissie tot nazien der rekening van de Commissie tot uitdeling van (afdeling levensmiddelen en brandstoffen:) Jaarrekeningen, 1867/68 - 1916/17. Register met jaarrekeningen over de periode 1896/97 - 1911/12 en intekenlijsten over de Bijlagen tot de deels afwezige jaarrekeningen 1870/71, 1887/88 - 1910/11, Staten van ontvangsten en uitgaven over de perioden 1854/55 - 1875/76, 1892/93, 1905, "Kasrekeningenboek", register van ontvangsten en uitgaven, 1867 nov. - 1875 april, 1875/76-1891/92. (afdeling Kindervoeding:) Jaarrekeningen, 1887/88 - 1919/20. Deels concepten. Bijlagen tot de deels niet aanwezige jaarrekeningen over 1886/87 - 1924/25. Balansen met winst- en verliesrekeningen, 1890/91, 1920/21, 1922/23 en-1923/24. Deels "Kasrekeningenboek", registers van ontvangsten en uitgaven, 1886/87 - 1888/89 en
M.b.t. de commissie Ziekensociëteit: Jaarrekeningen van de Ziekensociëteit over 1841/42, 1844-1899. Goedgekeurd door de Stukken van de Commissie tot nazien der rekening van de Ziekensociëteit over 1870, 1874, Staat van ontvangsten, uitgaven en aantal leden van de Ziekensociëteit over 1860-1870,
M.b.t. Commissie voor de Hulpbank: Overzichtsstaten met gegevens over verleende voorschotten, baten en lasten, verschuldigd en eigen kapitaal over de periodes 1887-1892, 1901-1902 en 1902-1903, opgesteld 1893, 1894, 1903 en 1904. Gedrukt. Kasboeken van ontvangsten en uitgaven, 1887-1903.
M.b.t. Commissie tot verstrekken van voorschotten: Jaarrekeningen van de Commissie tot het doen van voorschotten aan gepensioneerden over 1862-1914. Stukken van de Commissie tot nazien der rekening van de Commissie tot het doen van voorschotten aan gepensioneerden, 1870-1908, 1915. |
| Overige stukken | ja M.b.t. de Commissie verstrekking van levensmiddelen, brandstoffen en kindervoeding: Rapport van een ad-hoc commissie voor het ontwerpen van een plan ter ondersteuning van Lijsten van personen die bijdragen aan de inzameling van de Commissie tot uitdeling van Nota's met gegevens over geleverde levensmiddelen door leveranciers, 1839, 1840 en 1849. Staat van personen die ingetekend hebben voor aandelen van de Commissie tot uitdeling van levensmiddelen en brandstoffen, met opgave van de nog lopende betalingen van de aandelen in het verenigingsjaar 1839/40, (1839). "Intekenlijst", lijsten van personen die bijdragen aan de inzamelingen van de Afdeling tot "Intekenlijst", lijsten van personen die bijdragen aan de inzamelingen van de Afdeling Akte waarbij J.H. Brandt, timmerman te Oosterhout en M. Dijkers, metselaar te Terheijden overeenkomen een kookhuis ca. te bouwen aan de Gasthuistraat voor de som van f. 2000,==, 1883 sept. 25. Lijst van aanwezige kookgereedschappen, 1885. Roosters van de uitdelingen van levensmiddelen, brandstoffen en kindervoeding door commissieleden, 1887/88- 1920/21. Deels gedrukt. Intekenformulier voor de ouders, die hun kinderen willen laten deelnemen aan de Staat met het aantal uitgereikte porties aan kinderen en met de plaatsen van uitreiking, Register met de namen van kinderen die op de uitreikingsdagen kindervoeding hebben ge- Lijst van de aantallen en soorten verstrekte middagmalen, de plaatsen van uitreiking, en de Staten met de namen, woonplaatsen, beroep en inkomens van ouders wier kinderen in aan-
M.b.t. Commissie voor de Hulpbank: Staten met namen der commissarissen, 1887-1911 Request aan de Koning met verzoek vrijstelling van zegelrecht te verlenen, (1887), met bijlage. Lijsten van commissarissen met vermelding van hun zittingsperiode, 1891-1897. Registers van voorschotnemers met vermelding van beroep, woonplaats, contractnummer, omvang en periodieke aflossing der voorgeschoten gelden, 1887 sept. - 1918. Register van de namen der borgen van voorschotnemers, 1895 - 1902 okt. Register met aantekeningen van de aan-
M.b.t. Commissie tot verstrekken van voorschotten: Besluiten van Gedeputeerde Staten der provincie Noord-Brabant met goedkeuring van de Voorschriften voor de Commissie tot het doen van voorschotten op pensioenen en gage- |