Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

'den minvermogende [Israëliet], door arbeidzaamheid en maatschappelijke en godsdienstige pligtsbetrachting, tot een nuttig lid der maatschappij te vormen (...) "het opkomend geslacht" [van het joodse deel van de bevolking] (...) door zedeljke en stoffelijke ontwikkeling (...) de voorregten van de andere nijvere klassen onzer stad te doen deelen.' (Coronel)

'De jongelieden, wier ouders het meeste behoefte tot dien steun hebben, worden, naar hunnen aanleg, op verschillende ambachten besteed, zij worden van kleederen en het noodige gereedschap voorzien en den ouders wordt nog eene ondersteuning in geld gegeven, om, door het bevorderen van reinheid en welvoegelijkheid bij hunnen kinderen, het bestuur in zijne pogingen te onderschragen.' (Coronel)

Maatschappij tot Nut der Israëlieten in Nederland, afdeling Middelburg, opgericht in 1851 en en jaar later weer ontbonden. (inventaris)

In 1858:

Victor van Lissa, voorzitter, Abraham Isaak van Emden, Abraham Philip Hartloper en Alexander Hendrix.

S. Coronel sr., Middelburg voorheen en thans. Bijdrage tot de kennis van den voormaligen en tegenwoordigen toestand van het armwezen aldaar (Middelbrug 1859) 339-340.

gegevens, waaronder de oprichtings- en opheffingsdatum, ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief

ad bestuursleden:

Zeeuwsch jaarboekje en Middelburgsche naamwijzer 1858 (Middelburg 1858). Geen vermelding in de jaarboekjes voor 1875 en 1880.

begindatum:

De vereniging bestaat volgens Coronel in 1858 'omstreeks 12 jaar' (p. 338), de inleiding van de inventaris vermeldt 3 januari 1847 als oprichtingsdatum.

De joodse burgerij voelde de noodzaak om deze vereniging op te richten als gevolg van 'de zich van dag tot dag verminderende middelen van bestaan onder dat deel van de bevolking dat grootendeels van de kleinhandel leeft'. (Coronel)

In Amsterdam en Den Haag is de Vereeniging tot bevordering van ambachten en handwerken onder de Israëlieten een soort dochtervereniging van de plaatselijke afdelingen van de Maatschappij tot nut der Israëlieten. Zie de statuten (inv. nr. 339).

De afdeeling Middelburg van die maatchappij werd opgericht op 12 Januari 1851, en bij gebrek aan deelname, in de algemeene vergadering van 17 October 1852 weer ontbonden. Het archief werd waarschijnlijk kort na die datum gedeponeerd in het archief der Ned.-Isr.-Hoofdsynagoge te Middelburg. (inleiding inventaris)