Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

instandhouding der school waarin aan doofstomme kinderen wordt onderwijs gegeven naar de Duitsche of Ammansche methode (Goossens)

Het financieren van de oprichting en instandhouding van een school, waarin 'in principe (...) alleen doof geboren of geworden en slechthorende kinderen [werden] opgenomen die niet of slecht konden spreken, ook wel z.g. hoorstommen. Andere leerlingen, zoals idioten en blinden, werden niet toegelaten'. (inleiding inv.)

De inrichting stond open voor arm en rijk; kinderen van behoeftige ouders konden vermindering of vrijstelling van leer- of verpleeggeld krijgen en andere faciliteiten zoals kosteloze verstrekking van medicijnen, geneeskundig onderzoek en behandeling e.d.

'In een aantal grote steden in Nederland, en ook daarbuiten, waren correspondenten van de vereniging gevestigd.' (inv.)

Voorts o.m. een afdeling te Dordrecht en te Middelburg.

Het initiatief tot en de voorbereiding van de stichting van de inrichting mag worden toegeschreven aan Dr. A. Symons, een Rotterdamse oorarts; leden van het geneeskundig genootschap "Disce docendus adhuc" waren zo enthousiast na een lezing van hem over een de nieuwe leermethode van de Duitser David Hirsch, dat men besloot hiervoor een nieuwe school op te richten.

'Burgemeester, J.F. Hoffmann, nam [in 1853] het beschermheerschap op zich.' (inleiding inv.)

Het eerste bestuur was als volgt samengesteld: Dr. J.B. Molewater, voorzitter, P. van der Dussen van Beeftingh en A. Symons resp. de eerste penningmeester en secretaris. Enkele andere personen namen zitting als bestuurslid en David Hirsch werd tot hoofdonderwijzer benoemd.' (inleiding inv.)

Eere-voorzitter: R. Mees in 1893, 1894, 1900, W.A. Viruly Verbrugge in 1902;

Voorzitter: R. Mees in 1880, 1883, W.A. Viruly Verbrugge in 1893, 1894, P.C. van Vollenhoven in 1900, 1902;

Vice-voorzitter: W.A. Viruly Verbrugge in 1880, 1883, mr. J.A. Vaillant in 1893, 1894 mr. W.A. Mees in 1900, 1902;

Penningmeester: A. Milders in 1880, 1883, 1893, 1894, 1900, B. van Stolk in 1902;

Directeur(-onderwijzer): D.Hirsch in 1880, 1883, Ic. Bikkers in 1893, 1894;

Secretaris: A. Symons in 1880, 1883, niet vermeld in 1893, Ic. Bikkers in 1894;

Overige bestuursleden:

in 1880: dr. H.J. Sleurs, mr. J.A. Vaillant, R.H. Nierstrasz, dr. C.C. Ooms, dr. M.G. Timmers Verhoeven, dr. K.A. Rombach te ’s-Gravenhage;

in 1900: W.A. Viruly Verbrugge, dr. C.C. Ooms, J.W.K. Engels, B. van Stolk, dr. H. van Anrooij, mr. L.C. Driebeek, dr. J.W. v.d. Hoeven jr., L. Sanson, Ic. Bikkers;

in 1902: dr. C.C. Ooms, dr. H. van Anrooy, mr. L.C. Driebeek, dr. J. v.d. Hoeven jr., L. Sanson, R. Milders, Ic. Bikkers.

De school aan de Hoogstraat 10/92 (later vernummerd in 201). Op 1 april 1859 werd de school verplaatst naar 'een huis met stal en erf gekocht aan de Coolsingel 15/563-564.'

In 1862 kon men 'nieuwgebouwde schoollokalen' betrekken, die 'lange tijd op dezelfde plaats zijn gebleven [nl.] tussen Coolsingel, Diergaardesingel, Ammanstraat en Kruiskade, ongeveer op de plaats van het huidige Hilton-hotel'. (inv.)

03-05-1859, 31-01-1877, 20-01-1886, 09-02-1889

gegevens ontleend aan de (inleiding van de) inventaris van het verenigingsarchief; de laatste vermelding aan de archiefperiode.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 841, 842.

H.J. Dompièrre de Chaufepié, H. Smissaert en J.F.L. Blankenberg (reds.), Tijdschrift voor Armenzorg, 2e jrg. (1901) 55.

ad correspondenten:

Jaarboekje voor de stad en het kanton Schiedam over de jaren 1857, 1860, 1865, 1870, 1875, 1880, 1885, 1890 en 1895.

Jaarboekje voor de Stad Haarlem 1891 1e jng. (Haarlem 1891)79.

ad afdelingen:

Adresboek van Dordrecht 1879.

Zeeuwsch jaarboekje en Middelburgsche naamwijzer 1858, 1875 en 1880.

oprichters en bestuursleden:

(Hof-,) Rijks- en residentiealmanak voor het Koninkrijk der Nederlanden, 1880, 1883, 1893, 1894, 1900, 1902.

inkomsten:

'De inrigting geniet thans subsidiën: 1. van het Rijk f 4000,-, 2. van de provincie Zuidholland f 3500,-, 3. van de gemeente Rotterdam f 3500,-, 4. van de provincie Zeeland voor ieder behoeftig kind, dat uit die provincie kosteloos onderwijs en de verplegingskosten geniet, f 50 in het jaar'. (Haagse almanakken van 1880 en 1883)

'De inkomsten van de vereniging bestonden uit contributies van leden, begunstigers en belangstellenden, leer- en verpleeggelden, subsidies van gemeente, provincie, rijk en andere verenigingen, giften, legaten en erfstellingen en rente van eigen kapitaal. In tijden van nood hebben ook bestuurs- en gewone leden en de weinig in de publiciteit tredende Stichting Bevordering van Volkskracht middelen gefourneerd'. (inleiding inv.)

ad begindatum:

De stichtingsdag wordt gevierd op 23 mei, ter herdenking van de opening van de school op de Hoogstraat in 1853. (t.a.p.)

ad activiteit:

'Het aantal leerlingen bedraagt in de laatste jaren gemiddeld 150. In den loop van dit schooljaar werden er 153 onderwezen en wel 92 jongens en 61 meisjes'. (...) Kosteloos onderwijs genoten 122 kinderen.' (...) (Tijdschrift 1901)

ad correspondenten:

Dit was b.v. het geval te Schiedam, waar mede-directeur dr. A. Maas het correspondentschap voerde, later (in elk geval na 1870) opgevolgd door dr. C.J. Vaillant die dat in 1895 nog altijd deed.

'Correspondenten der Inrichting voor Doofstommen te Rotterdam' in Haarlem: L.E. Gerdessen, dr. S. Posthuma en N. Weill en M.J. Mees.