Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

• Diaconessenarbeid in Wijk VIII der Nederlandsch hervormde Gemeente (Blankenberg)

'(...) om zieken en herstellenden in woning of in het wijklokaal te verzorgen, ligging en kleeding in behoeftige gezinnen te verbeteren en versterkend voedsel te verschaffen; zij beoogt ook door huisbezoek, werkverschaffing en leenen van degelijke lectuur eenen goeden invloed uit te oefenen op behoeftige gezinnen. Zieken worden zonder onderscheid van godsdienstige gezindte geholpen.' (Tijdschrift)

Het financieel en organisatorisch mogelijk maken van het volgende:

'Tweemalen per week houdt een medicus bijgestaan door eene diacones van de diaconessen-inrichting zitting tot het geven van advies, het aanleggen van verbanden.' (Falkenburg)

'Volgens overeenkomst met het burgerl. Armbestuur wordt ook hulp verleend aan door het burgerl. Armbestuur bedeelde patiënten in de burgerlijke onderstandswijken VI en VII. Bij uitzondering worden ook kosteloos geneesmiddelen verschaft; versterkende middelen, melk, eieren, enz. worden verstrekt op voorschrift van de geneesheer, belangstellende vermogenden geven bovendien op aanwijzing der vereeniging ziekenportiën.

De wijkdiaconessen bezoeken zonder onderscheid van godsdienstige gezindte de behoeftige kranken. Ook worden soms zwakke kinderen gebaad en gevoed.' (Blankenberg)

Vereeniging 's-Gravenhaagsche Diaconesseninrichting.

de Dorcasvereeniging, welke vrouwen (naai)werk verschafte. (Falkenburg)

'Mevrouw van Riemsdijk van der Leeuw en de Jonkvrouwen Six in overleg met wijlen Ds. Heinecken'. (Tijdschrift)

Verenigingsgebouw voor de vereniging 'Diaconessenarbeid in wijk VIII' aan de Veenkade nr. 37, in de buurt van het wijkgebouw van de evangelisatie-tak van die wijkvereniging, 'Dient elkander'. (Falkenburg, 366; Blankenberg, 736.)

Ph. Falkenburg, Armenzorg in Nederland 3e deel: Gemeente 's-Gravenhage (Amsterdam 1897) 366-368. (in opdracht der Vereeniging voor de staatshuishoudkunde en de statistiek bewerkt door Ph.F.)

H.J. Dompièrre de Chaufepié, H. Smissaert en J.F.L. Blankenberg (reds.), Tijdschrift voor Armenzorg, 1e jrg. (1900) 84 en 206 en 3e jrg. 28.

J.F.L. Blankenberg,  H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 376.

ad laatste vermelding:

Ontleend aan de 'November 1912' gestempelde 'Lijst van Instellingen van Weldadigheid te ’s-Gravenhage die zich bereid hebben verklaard aan de samenstelling van den Armenraad mede te werken.' (Nationaal Archief, archief ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Volksgezondheid en Armwezen 1910-1918, inv. nr. 87).

ad Kon. Besluit:

Register van de Staatscourant van 1893.

ad activiteit en financiën:

Falkenburg geeft tabellen van omvang der zorg (uitgaven) en de inkomsten.

Voorts: 'In october van dat jaar [1886] gevoelde men dringend behoefte aan ziekenverpleging. Men trad in overleg met mevrouw de Bronovo, directrice van de Diaconessen-inrichting, die dadelijk de hulp van eene diacones aanbood. Nadat een plan der werkzaamheden was opgemaakt, werd een locaal gehuurd, en kon men met den arbeid een aanvang maken. Het versterkende voedsel wordt geregeld verstrekt door personen, die zich op verzoek der vereeniging verbinden dit gedurende een bepaalden tijd aan hunne huizen beschikbaar te stellen. De bons voor melk kunnen op den daarop vermelde dag bij de depots der 's-Gravenhaagsche melkinrichting worden ingewisseld. (...) De wijkzusters bezoeken dikwijls vergezeld door eene der dames van het bestuur gezinnen, waar hare hulp is ingeroepen. Naast hare materieele hulp schenken zij opbeuring en troost, steunen de huismoeders, trachten begrippen van orde en netheid ingang te doen vinden.'

In het Tijdschrift voor armenzorg 1e jrg. wordt over de omvang der werkzaamheden in 1899 het volgende vermeld: 'Op het spreekuur van den geneesheer kwamen 678 patiënten, terwijl 3117 consulten werden gegeven.

Aan huiszittende armen of in het lokaal werd hulp verleend in 21.469 gevallen, aan kinderen werden 3650 baden verstrekt.

De wijkdiaconessen bezochten 384 gezinnen. Kleedingstukken, brandstoffen, kruidenierswaren, eieren en melk werden verstrekt. Welwillende belangstellenden gaven op verzoek der vereenigingen portiën eten aan behoeftigen.'

Dergelijke gegevens geput uit het volgende jaar verslag worden vermeld in het laatste nummer van de 1e jaargang van het Tijdschrift (op p. 206) en in de derde jrg. (op p. 28).

ad leden:

In de 3e jrg. van het Tijdschrift voor armenzorg, wordt uit het in 1893 goedgekeurde statuut van de vereniging het volgende geciteerd:

'5. De leden der Vereeniging, in beperkten getale, zijn tevens de leden van haar bestuur.

6. De leden benoemen, bij meerderheid van stemmen, hunne medeleden.

7. In de kosten der vereeniging wordt voorzien door de bijdragen van leden en begunstigers.'

Waarschijnlijk zijn de leden vrouwen en zijn onder de begunstigers ook mannen.