Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

ter afwering van epidemische ziekten en tot hulpbetoon tijdens epidemieën (ten tijde van de oprichting van de landelijke vereniging)

Op 13 januari 1881 vond herziening van de doelstellingen plaats om afstemming op ziek(t)en zonder besmetting mogelijk te maken. De doelstelling luidde vanaf nu:

1. besmettelijke ziekten te voorkomen en te beteugelen 2. hulp te verleenen zoowel bij besmettelijke als bij gewone ziektegevallen 3. de algemeene gezondheidstoestand te bevorderen. (Van der Kolk, 29-31)

samenwerking tot het afweren en beteugelen van besmettelijke ziekten, tot het verleenen van hulp bij epidemieën en gewone ziektegevallen, en tot het helpen bevorderen der algemeene gezondheidsbelangen (Goossens)

het stimuleren op plaatselijk niveau van het inrichten van magazijnen voor verpleegmateriaal; ontsmetting van huizen en inboedel van genezen zieken;

inrichten van isolatiebarakken;

voorlichting over het voorkomen van epidemieën;

opleiding desinfecteurs en pokkenvaccinatie.

Toen het aantal epidemieën op grote schaal in Noord-Holland afnam kwam individuele ziekenverpleging meer op de voorgrond.

De doelstelling beoogde primair een wetenschappelijk verantwoorde oplossing voor de problemen m.n. epidemieën, die de volksgezondheid bedreigen. Maar de praktijk bracht de meeste afdelingen ertoe in elk geval tot het einde van de eeuw, in hoge mate 'gewone' behoeftige zieken min of meer filantropisch te verzorgen. Pas in 1897 werden ook minvermogenden, naast onvermogenden, in de richtgroep opgenomen. (Van der Kolk, 29-31)

'(...) het vestigen, exploiteeren en in stand houden van stichtingen ter bevordering van het doel der vereeniging.' Door de afdeling Beverwijk werd een volksbadhuis geëxploiteerd. (Blankenberg)

de Noord-Hollandsche Vereeniging "Het Witte Kruis", opgericht in 1875 en gevestigd te Amsterdam.

'een tiental ingezetenen van Beverwijk', onder wie de eerste bestuurders Halders, Schuit, Sepp, Van Rijn, Zillissen en Fonteijn. (Bison)

Eerste bestuur: de doktoren Halder en Schuit, resp. voorzitter en vice-voorzitter, ds. W. Sepp, secretaris, Van Rijn, penningmeester en Zillissen en Fonteijn gewoon lid. (Bison)

In 1882 in café "Uiterwijk" en later in hotel "Ter burg". (Bison)

algemeen:

M. van der Kolk-Kousemaker, Het beleid van Het Witte Kruis, Het Groene Kruis en Het Wit-Gele Kruis over de periode 1875-1945 (diss. 2005) 24-67.

M. Bison, Verder geen bijzonderheden. De historie van de kruisvereniging in IJmondgemeenten Beverwijk, Castricum, Heemskerk, Uitgeest, Velsen (uitgave van de Thuiszorg IJmond 1996) 6-10.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 745, 755.

ad archief:

zie ook Van der Kolk, p. 28.

ad leden en activiteit:

Bij oprichting in 1875 telde de afdeling 48 leden en 4 donateurs, maar na 1878 dutte de vereniging in. Na een oproep van ds. Sepp in januari 1882 dat het resterend saldo van de afdeling op de rekening van de provinciale vereniging zal worden gestort "indien niet uiterlijk 1 maart de Afdeling Beverwijk herrezen is", roept dokter Lang 'enkele notabele inwoners bijeen' in café "Uiterwijk" en later in hotel "Ter burg". 'Op 28 februari 1882 wordt op de ledenvergadering het nieuwe regelement goedgekeurd. Op 30 maart 1883 betuigen B.&W. van Beverwijk (...) hun ingenomenheid met de "herrijzenis" van de afdeling die nu 20 leden telt.' (Bison)

ad leden:

medici/verplegers (m/v) en contribuerende niet-medici

Notabelen werden geacht bestuurslid te worden, vrouwen niet, wel werkend lid. (Van der Kolk, 31)