Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

als gedenkteeken ter eere van wijlen Hare Majesteit Sophia Frederika Mathilda, Koningin der Nederlanden, geboren Prinses van Würtemberg, te Scheveningen eene instelling op te richten bestemd tot tijdelijke verpleging van kinderen van minvermogenden, wáár ook in Nederland gevestigd, en zonder onderscheid van godsdienstige gezindheid, voor wie zeelucht en het gebruik van zeebaden noodig worden geacht en die instelling in het vervolg te onderhouden (Goossens)

het mogelijk maken dat vanuit het hele land verenigingen kinderen voor hun gezondheid naar het badhuis te Schevningen zenden

college van regenten:

voorzitter: jhr. mr. G.C.J. van Reenen in 1883, positie vacant? in 1893, mr. F.A.H. von Weckherlin in 1900, 1902;

onder-voorzitter: H.N.C. baron van Tuyll van Serooskerken in 1883, mr. F.A.H. von Weckherlin in 1893, mr. H.J. Dijckmeester in 1900, 1902;

penningmeester: W.J.M. de Bas in 1883, 1893, J.C. Wilbrenninck in 1900, 1902;

secretaris: mr. H.J. Dijckmeester in 1883, C.F.H. Engelen in 1893, jhr. mr. J.H. van Reenen in 1900, 1902;

overige: mr. F.A.H. von Weckherlin, mr. F.A.P. baron Wittert van Hoogland, A.E. Maas in 1883, mr. H.J. Dijckmeester, mr. F.A.P. baron Wittert van Hoogland, jhr. J.D. Six in 1893, W.J.M. de Bas, mr. F.A.P. Baron Wittert van Hoogland, jhr. J.D. Six in 1900, 1902.

regentessen:

in 1883: mevr. de douairière baronesse van der Oudermeulen, geb. van Wickevoort-Crommelin, jonkvr. E. baronesse van Zuijlen van Nyevelt, jonkvr. A.M. van Vredenburch;

in 1893: jonkvr. E. baronesse van Zuijlen van Nyevelt, mevr. de baronesse van Hogendorp, geb. gravin van Hogendorp, mevr. de douairière N. van Willes, geb. Janse v. Zoutelande en Werendijcke;

in 1900 en 1902: mevr. de baronesse A. van Hogendorp, geb. 's Jacob, jonkvr. S. van Citters, mevr. van Nes van Meerkerk, geb. Van der Kemp.

17 juni 1879

J.M. Fuchs en W.J. Simons, Ter wille van het kind. Vijfenzeventig jaar Centraal genootschap voor Kinderherstellingsoorden 1901-1976 (Naarden 1977).

Ph. Falkenburg, Armenzorg in Nederland 3e deel: Gemeente 's-Gravenhage (Amsterdam 1897) 414-418. (in opdracht der Vereeniging voor de staatshuishoudkunde en de statistiek bewerkt door Ph.F.)

Falkenburg baseerde zich op de jaarverslagen van de vereniging over 1889, 1890, 1894 en 1895.

(Hof-,), Rijks- en residentiealmanak voor het koninkrijk der Nederlanden en zijne koloniën, 1883, 1893, 1900, 1902.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 806.

H.J. Dompièrre de Chaufepié, H. Smissaert en J.F.L. Blankenberg (reds.), Tijdschrift voor Armenzorg, 1e jrg. (1900) 103.

ad laatste vermelding:

ontleend aan de volgende mededeling in de inventaris van het verenigingsarchief m.b.t. 'alle namen en jaren' van de archiefvormer: 'Hoofdcommissie voor de oprichting van een Gedenkteeken voor wijlen koningin Sophia, 1877-1880; Vereniging 'De Sophia Stichting', 1880-ca. 1980; Stichting 'De Sophia Stichting', ca. 1980-heden.'

ad doelstelling:

Falkenburg merkt op dat de doelstelling om onvermogenden kosteloos, de overigen i.h.a. tegen een zeer laag verpleeggeld te verplegen, nog niet kon worden bereikt. 'Een klein aantal kinderen kan kosteloos worden opgenomen. Daartoe is het bestuur in staat gesteld door een speciaal fonds (Bazarfonds) groot f. 11.400 en eenige uitsluitend daarvoor bestemde giften, terwijl in de loop van 1894 een nieuw 'vrijbed' werd gefundeerd door den heer Daum ter nagedachtenis van zijne echtgenoote (Francina-bed). Aan mevr. Daum is het te danken dat de in 1883 gehouden Hollandsch-Indische bazar, welke geleid heeft tot de stichting van het zoeven genoemde fonds, nog aangroeide door de opbrengst van een door diezelfde vrouw gehouden verloting. Falkenburg stelt dat inkomsten van de kinderen voor wie wél verpleeggeld werd betaald, de kosten ook niet dekten, zodat de instelling in alle opzichten een weldadigheidsinstelling is.

ad activiteit, inkomsten en uitgaven:

Vervolgens geeft Falkenburg tabellen over aantallen en financiën. Hij besluit: 'De leden betalen tenminste f. 5 contributie jaarlijks.'

ad richtgroep:

Veeleer zwakken dan zieken.

ad begindatum:

Het door de Sophia-Stichting geëxploiteerde badhuis was al in 1875 opgericht onder de naam 's-Gravenhaagsche Zeebad-inrigting voor Minvermogenden.