Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

• Vereeniging 'het Comité tot opleiding van ziekenverpleegsters'. (eerste benaming in 1865)
• Vereeniging 's-Gravenhaagsche Diaconesseninrichting ( sinds 1926)
• Vereniging 'Diaconesseninrichting Bronovo' (sinds 1960)

het opleiden van weduwen en ongehuwde vrouwen tot het verplegen van kranken uit onderscheidene standen (Goossens)

Het in stand houden van een opleidings-inrichting voor diaconessen die hun zorgende taak vooral in de wijken verrichten en slechts voor een klein deel in het Diaconessenhuis zelf, waar de verpleging van onvermogenden gering is. Maar als polikliniek (vrouwenziekten en later ook voor keel-, neus- en oorlijders) is de inrichting wel degelijk een instelling van weldadigheid: verreweg het grootste deel der 4500 consulten wordt gratis gegeven (in 1896 werd 28 keer één gulden betaald). De verpleging van hulpbehoevenden en bejaarde dames geschiedt tegen een verpleeggeld van f. 900 - f. 1500 en valt daarmee buiten de liefdadigheid.

het Vrouwen-comité 's-Gravenhage van de Nederlandsche Vereeniging tot het verleenen van hulp aan gekwetste en zieke krijgslieden in tijd van oorlog

De oprichting liep parallel aan die van het Vrouwen-comité 's Gravenhage, wat terug te zien is in de aanvankelijke aanduiding van de vereniging, namelijk eveneens als een 'comité voor ziekenverpleging'.

onder andere de wijkorganisaties van de Hervormde Kerk, voorzover deze zich met wijkverpleging en zorg bezig hielden, b.v. de wijken III, IV en VIII.

Kaiserwerther Bund, sinds 1894. Hierdoor was de vereniging verbonden met de meer dan 70 in Europa, Amerika en het Midden-Oosten gevestigde Diakonessenhuizen, inclusief de bij deze organisatie aangesloten diakonessenhuizen in Nederland.

Vanaf 1886 organiseerde de Kaiserwerther Bund een drie-jaarlijkse 'General Conferenz'. Een nationale conferentie van diakonessenhuizen vond hier te lande vanaf 1886 jaarlijks plaats.

De oproep/circulaire om te voorzien in een geweldige behoefte aan geschoolde verpleegkundigen in Den Haag ging uit van de chirurgijn-majoor Basting, die ook het plan voor de inrichting opstelde. Voorts de donateur-oprichtsters: mevrouw Betsy Groen van Prinsterer-Van der Hoop, Freule Johanna Quarles van Ufford, Jkvr. Gerardine Louise H.E. Hooft.

eerste directrice van de inrichting: mevrouw Sara Katerina de Bronovo, die zelf het plan voor de inrichting ontwierp, waarbij zij met name geinspireerd werd door de Diakonessen-Inrichting te Kaiserswert

In 1865 wordt het door Betsy Groen aangeboden pand Kazernestaat nr. 30 voor ziekenverpleging en polikliniek ingericht; in 1866 wordt pand nr. 28 erbij getrokken. Op 10 oktober 1878 wordt een nieuw pand aan de Laan van Meerdervoort betrokken en in de 90er jaren komen er nog een aantal afzonderlijke gebouwen in Den Haag bij.

16 december 1866

algemeen:

Ph. Falkenburg, Armenzorg in Nederland 3e deel: Gemeente 's-Gravenhage (Amsterdam 1897) 410-412. (in opdracht der Vereeniging voor de staatshuishoudkunde en de statistiek bewerkt door Ph.F.)

M.J. van Lieburg, Bronovo 's-Gravenhaagsche Diakonessen-Inrichting tot Ziekenhuis Bronovo 1865-1990 (Kampen 1990)

E. Gerdes, Christelijke philantropie in Nederland. Reisherinneringen (Nijmegen 1880) 360-384.

samenwerkingsverbanden:

1. die met de Nederlandsche Vereeniging Het Roode Kruis:

Deze verslechterde al snel door onderlinge wedijver. Na een kortstondige deelname aan het 'drijvend lazaret' op de Rijn (nabij Sedan) van de Rode Kruis tijdens de Frans-Duitse oorlog, probeerde De Bronovo vooral het eigen diakonessenkarakter te benadrukken, om te voorkomen dat de vereniging in het algehele enthousiasme voor verpleegstersopleidingen door het Rode Kruis zou worden opgeslokt (dit overigens tot spijt van Basting en koningin Sophie).

2. met de andere Diac(k)onessenhuizen:

De Haagse vereniging profileerde zich duidelijk anders dan de Utrechtse Vereniging met haar Amsterdamse correspondenten, maar er waren altijd personele verbindingen, m.n. met het oog op ziekenopleiding van de verpleegsters. In 1894 sloten alle Nederlands-hervormde diaconessen-verenigingen zich aan bij de Kaiserwerter Bund.

ad laatste vermelding:

De laatste vermelding van de vereniging is ontleend aan de archiefperiode.