Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

'namens en vanwege hare leden en begunstigers het partronaat uit te oefenen over de behoeftigen die door kontribuerende leden aan de zorg van het bestuur der vereeniging worden aanbevolen'; bij voorkeur géén onderstand in geld of goederen; 'nogtans worden in het najaar eenige kleedingstukken en somtijds ook levensmiddelen uitgereikt'.

het bezorgen van werk, vnl. handwerk, 'aan behoeftige vrouwen, aan welke men in hare woningen kleedingstukken en dergelijke voorwerpen laat vervaardigen, bijzonder van zoodanige aard dat die geschikt zijn ter uitdeeling aan behoeftigen, ter bevordering der liefdadige oogmerken van meervermogenden in het algemeen en van leden en begunstigers der vereeniging in het bijzonder.' De behoeftigen moeten tot een christelijk kerkgenootschap behoren en van onbesproken gedrag zijn en geschikt voor het werk dat de vereniging uitbesteedt. De producten worden tegen een vaste prijs afgenomen. Men verdient gemiddeld 60 ct per week. Ook wordt gewaakt over zedelijke belangen van de behoeftigen, een vroege uiting van het algemene armen-patronaat. Men verschaft naast werk dan ook volksgeschriften ter opwekking en aankweking van deugd en goede zeden, dit in samenwerking met het Nederlandsch Godsdienstig Tractaatgenootschap.

Elke bestuurderes houdt toezicht over 5 à 10 arme huisgezinnen.

Ook is er sinds 1844 een 'inrigting tot dienstbezorging voor meisjes en knapen', kinderen van behoeftigen. Dezelfde inrichting zorgt ook voor eventuele plaatsing op een naaischool voor meisjes en ambachtschool voor jongens. Kleine kinderen worden op de bewaarscholen geplaatst.

de Vereeniging tot ondersteuning van hulpbehoevenden.

Door onenigheid stapten de medeoprichters van deze vereniging, het echtpaar Bergendahl, ruim een jaar na de oprichting op en richtten zij de Vereeniging tot ondersteuning van hulpbehoevenden (en hare bewaarscholen) op.

o.a. W.H. Suringar en het echtpaar Bergendahl behoorden tot de oprichters. Genoemd echtpaar trad ruim een jaar na de oprichting uit de vereniging.

Honorair bestuurders in 1851 zijn: de heeren mr. G.C.J van Reenen, ds. L.C. Lentz, ds. D.H. Wildschut, W.H. Suringar, mr. J.A. Jolles, prof. P.H. Suringar en mr. J.C. Bijleveld.

Bestuurderessen zijn in 1851: mevr. Broms-Uhlenbroek, mevr. de wed. Valckenier-Rodenhuis, mevr. de la Fontaine Schluiter-Koopmans, mej. J.C. Bijleveld, mevr. Suringar van Baerle, mevr. Heshuysen-Pauli, mevr. Willeumier-Hugenholtz, mevr. de wed. Bel-Scherenberg, mevr. Bienfait-van Baerle, mej. C.M. Broms, mevr. Van den Berg-Siepman, jonkvr. A.E.J. Goll van Franckenstein, mevr. Santhagens-Hoogvliet, mevr. Heineken-van der Paauw, mevr. van Rinsum-Bekker, mevr. Bonebakker-van Manen, mevr. Rijnbende-de Jong, mevr. Meulman-Heybroek, mej. F.M. de la Fontaine Schluiter, mevr. Van Veeren-de Jong van Beek en Donk.

Bestuurders in 1851: de heeren J.F. Broms, P. Huydekoper, J. Ruys JDz., mr. R. Crommelin, G. de la Fontaine Schluiter, H. Verbeek en mr. J.H. Gilquin.

N.S. Calisch, Liefdadigheid te Amsterdam Overzicht van al hetgeen er in Amsterdam wordt verrigt, ter bevordering van de stoffelijke, zedelijke en godsdienstige belangen, voornamelijk der minvermogenden en behoeftigen (Amsterdam 1851) 336-340. Uit echte bronnen bijeengebracht door [NSC]

inkomsten:

'kontributiën benevens giften en legaten, de opbrengst der verkochte goederen en die der verlotingen van dames-handwerken en andere voorwerpen van goede smaak en der goederen door de armen vervaardigd'.
De contributies en giften (waaronder regelmatig 'donatiën van de leden van het Koninklijk huis): brengen gemiddeld f. 4000 per jaar op;

leden die het recht tot aanbeveling van armen verlangen, moeten tenminste f. 10 per jaar contribueren.

uitgave aan arbeidslonen: f.5.000 a f.6.000 per jaar;
aantal leden in 1851: 476

Eveneens in 1851 werd aan 184 à 200 gezinnen arbeid verstrekt.

De vereniging heeft naamgenoten te Rotterdam, Gouda en Monnickendam (getuige het Kon. Besluit van 24 februari 1891 tot goedkeuring van haar statuten); vast te stellen of er sprake was van wederzijdse bekendheid of samenwerking vereist nadere studie.