Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

'Bevordering van goede zeden, deugd en beschaving onder Israëlieten in Nederland, alles overeenkomsig den Israëlietischen godsdienst; alsmede verspreiding van nuttige kundigheden, voornamelijk onder de mingeoefenden.'

Daarnaast gold voor de afdeling Amsterdam nadrukkelijk ook de 'noodwendige verbetering in den maatschappelijken en stoffelijken toestand dierzelfde klasse' als daarmee direct samenhangende doelstelling. (Calisch)

'Armlastige scholieren en studenten financieel steunen, 'nuttige boekwerken' verspreiden en de maatschappelijke verhoudingen tussen de joden in Nederland bestuderen en verbeteren.' (Pach)

De activiteiten van de Amsterdamse afdeling worden door Calisch als volgt opgesomd:

'1. spaar- en bewaarkas;

2. de inrigting voor onderwijs aan minvermogende israëlieten;

3. de vereeniging tot verschaffing van arbeid aan minvermogenden;

4. de vereeniging ten nutte van den dienstbaren stand; terwijl

5. eene tot bevordering tot het aanleeren van ambachten onder minvermogende israëlietische jongelingen thans wordt gevestigd. '(....) terwijl de afdeeling voorts nog een brei-inrigting heeft daargesteld en middelen aanwendt tot het verschaffen van goedkoop vleesch aan den minvermogenden israëliet.'

Maatschappij tot Nut der Israëlieten in Nederland, eveneens opgericht in 1849 en gevestigd te Amsterdam.

de onderafdelingen:

vereeniging tot verschaffing van arbeid aan minvermogenden;

de vereeniging ten nutte van den dienstbaren stand;

de vereeniging tot bevordering tot het aanleeren van ambachten onder minvermogende israëlietische jongelingen

Zie de door Calisch opgesomde bestuursleden in 1850-51, waaronder zich ongetwijfeld oprichters zullen bevinden

rond 1850-'51: 'de heeren A.J. Posno, dr. S. Hartog, mr. Ph.A.Haas Az., N.J. de Jongh jr., D.E. Lioni, J.N. Torres, W.A. Willing, A.S. van Nierop jr., mr. I.v.S. Mulder, mr. C.D. Asser en dr. A.H. Israels, hebbende het bestuur zich nog een tweede secretaris toegevoegd, tegenwoordig de heer D. Henriques de Castro Mz.' (Calisch)

In 1867: mr. D.L. de Leao Laguna, voorzitter, Jacq. Teixeira de Mattos, vice-voorzitter, D. da Costa Gomez de la Penha, thesaurier, mr. Ed. van Lier, 1e secretaris , mr. A. Polak, 2e secretaris en de leden: A.C. Wertheim, mr. J. Pinner, M.L. van Ameringen. (Jaarboekje 1867)

ad doelstelling, activiteit en bestuursleden:

N.S. Calisch, Liefdadigheid te Amsterdam. Overzicht van al hetgeen er in Amsterdam wordt verrigt, ter bevordering van de stoffelijke, zedelijke en godsdienstige belangen, voornamelijk der minvermogenden en behoeftigen (Amsterdam 1851) 134-136. (Uit echte bronnen bijeengebracht door NSC)

ad activiteit:

Hilde Pach, 'Nette kleren voor school en gedraag je correct', in Nieuw Israëlietiesch Weekblad, 21 januari 2000.

Nederlandsch-Israëlietisch Jaarboekje voor 5628 (1867-1868) (Rotterdam 1867) 52-53.

gegevens, inclusief de laatste vermelding, ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief

ad publicaties van de vereniging:

Bovengenoemd reglement bevindt zich in het bestand Rules and regulations of Dutch Jewish Communities and Associations  (dates: 1726-1943) van de 'Bibliotheca Rosenthaliana', een van de bijzondere collecties van de UVA.

leden:

'De afdeeling, die thans ongeveer 300 leden en donateurs telt, heeft een bestuur bestaande uit elf leden (....)' (Calisch)