Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

parochie van de H. Josef

Artikel 2 der Algemeene bepalingen luidt:

Geen liefdewerk moet geacht worden vreemd te zijn aan de Vereeniging, ofschoon zij meer bepaaldelijk ten doel heeft het bezoeken van arme gezinnen. De leden der Vereeniging maken zich dus de gelegenheid ten nutte, om vertroostingen te bieden aan de zieken en gevangenen, om onderwijs te bezorgen aan arme, verlatene of gevangene kinderen en godsdienstige hulp te verschaffen aan hen, wien het daaraan in doodsgevaar ontbreekt.

De belangrijkste taak van de leden was het huisbezoek der armen. In aanmerking komende gezinnen werden wekelijks bezocht door twee 'broeders', steeds dezelfde per gezin zodat een vertrouwensband kon ontstaan. Materiële nood werd gelenigd door het geven van geld of hulp in natura, tegelijkertijd werd getracht door vermaningen en het beschikbaar stellen van stichtelijke lectuur de ontvangers op 'het rechte pad' te brengen of houden.

Op de wekelijkse vergadering brachten alle leden van de betreffende conferentie hun bevindingen en aanvragen ter tafel. Dit ging volgens het reglement als volgt: na het openingsgebed dat telkens door een ander lid moest worden uitgesproken 'geeft de penningmeester het bedrag der kas op en van de bij de laatste zitting gehouden inzameling, opdat ieder zijne aanvrage om ondersteuning kunne regelen naar de hulpmiddelen der conferentie. [art. 19 van het reglement].

art. 20. Men deelt vervolgens de bons voor ondersteuning in natura uit. Elk lid wordt op zijn beurt door de president opgeroepen en zegt luide hoeveel hij vraagt en voor hoeveel gezinnen. Wanneer hij daartoe uitgenodigd wordt, geeft hij inlichtingen omtrent deze gezinnen.

art. 20. De onderstand moet stiptelijk bij de armen gebracht worden in het tijdsverloop van de eene zitting tot de andere. Het tijdstip (...) wordt aan de voorzichtigheid van ieder lid overgelaten. (...)

art. 25. Bij het einde der zitting en voor het gebed doet de penningmeester de inzameling, waartoe elk lid door eene aan zijne middelen geëvenredigde, maar altijd geheime, gift bijdraagt.' (Vergnes)

'Bedeelende armenzorg (..). Er bestaat een spijskokerij en kleedermagazijn. Ook worden kinderen en oude lieden verzorgd'. (Blankenberg)

de conferentie functioneerde als afdeling Alkmaar van de nationale Vereeniging van den H. Vincentius van Paulo, opgericht in 1846 en bestuurd door de Hoofdraad te Den Haag als 'vereenigingspunt' van alle Nederlandse Bijzondere Raden en Conferenties.

werkt samen met de St. Elisbeths-Vereeniging, waarvan de jonge-dames-leden zich belasten 'met het vervaardigen van kleedingstukken voor de armen der Vereeniging van de H. Vincentius.'

president: J.H. Keuss in 1876, F. Vester in 1885 en 1894 en Ph. de Koning van 1899, 1900 en 1903;

vice-president: Ph. de Koning in 1894 , F. Vester in 1899 en A.J.M. Keijsper in 1900 en 1903;

secretaris: S. Beekman in 1876, Ph. de Koning tevens secretaris in 1894 en B. Beekman in 1899, 1900 en 1903;

penningmeester: J.F. Hintzen in 1876, N.H. Rigter in 1894, 1899 en 1900 en Th. van de Kleij in 1903;

magazijnmeester: J. Kuijper in 1894, 1899, 1900 en 1903.

bibliothecaris: J.B. Schellinger in 1876, C.P. Rijkenberg in 1900

overige bestuursleden in 1876; A. Kläsener, H. Oortmeijer, M. Broers, G. Soecker, H.A. Schaaps en dr. J. Kraakman

overige bestuursleden in 1885: 'N. Goes, J.J. Bak, J. Schotvanger, Ph. de Koning, M.X. Paleari.'

ad begindatum en bestuursleden:

Pius-Almanak voor het jaar des heeren 1894 (Alkmaar 1894) 252.

Pius-Almanak Jaarboekje voor de Katholieken van Nederland voor het jaar des Heeren  1899-1900 (Alkmaar 1899) 40.

Onze Pius-Almanak voor het jaar des Heeren 1903 (Alkmaar 1903) 252.

bestuursleden in 1875 en 1885 en 1900:

Adresboek van Alkmaar 1876 (66), 1885 (122) en 1900 (202).

ad doelstelling en activiteit:

R.P. Vergnes C.ss.R., Vereeniging van den H. Vincentius van Paulo en hare werkzaamheden in Nederland (Den Haag 1930) 57 en 58.

Handboek der Vereeniging van den H. Vincentius van Paulo (Den Haag 1847 2e dr.) 3, 13-21.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 332, 484.

ad einddatum:

geen, de vereniging bestaat nog (of weer); zie www.vincentiusvereniging.nl (geraadpleegd op 26 januari 2011)

ad archief:

In het archief van de Sint Vincentius Vereniging Nederland dat wordt bewaard in het Katholiek Documentatiecentrum bevinden zich in dossier nr. 4 ook archiefstukken m.b.t. een conferentie van de H. Laurentius [!] te Alkmaar over de periode 1852-1967 (KDC (dossier nr. 4). De Pius-Almanakken vermelden deze niet. Om hierover opheldering te krijgen - in geval van 2 conferenties zou een Bijzondere Raad ingesteld moeten zijn - is onderzoek ter plekke nodig.