Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

parochie van de H. Eusebius

Artikel 2. der Algemeene bepalingen luidt:

Geen liefdewerk moet geacht worden vreemd te zijn aan de Vereeniging, ofschoon zij meer bepaaldelijk ten doel heeft het bezoeken van arme gezinnen. De leden der Vereeniging maken zich dus de gelegenheid ten nutte, om vertroostingen te bieden aan de zieken en gevangenen, om onderwijs te bezorgen aan arme, verlatene of gevangene kinderen en godsdienstige hulp te verschaffen aan hen, wien het daaraan in doodsgevaar ontbreekt.

De belangrijkste taak van de leden was het huisbezoek der armen. In aanmerking komende gezinnen werden wekelijks bezocht door twee 'broeders', steeds dezelfde per gezin zodat een vertrouwensband kon ontstaan. Materiële nood werd gelenigd door het geven van geld of hulp in natura, tegelijkertijd werd getracht door vermaningen en het beschikbaar stellen van stichtelijke lectuur de ontvangers op 'het rechte pad' te brengen of houden.

Op de wekelijkse vergadering brachten alle leden van de betreffende conferentie hun bevindingen en aanvragen ter tafel. Dit ging volgens het reglement als volgt: na het openingsgebed dat telkens door een ander lid moest worden uitgesproken '(...) geeft de penningmeester het bedrag der kas op en van de bij de laatste zitting gehouden inzameling, opdat ieder zijne aanvrage om ondersteuning kunne regelen naar de hulpmiddelen der conferentie [art. 19 van het reglement].

art. 20. Men deelt vervolgens de bons voor ondersteuning in natura uit. Elk lid wordt op zijn beurt door de president opgeroepen en zegt luide hoeveel hij vraagt en voor hoeveel gezinnen. Wanneer hij daartoe uitgenodigd wordt, geeft hij inlichtingen omtrent deze gezinnen.

art. 20. De onderstand moet stiptelijk bij de armen gebracht worden in het tijdsverloop van de eene zirtting tot de andere. Het tijdstip (...) wordt aan de voorzichtigheid van ieder lid overgelaten. (...)

art. 25. Bij het einde der zitting en voor het gebed doet de penningmeester de inzameling, waartoe elk lid door eene aan zijne middelen geëvenredigde, maar altijd geheime, gift bijdraagt.'

Naast het huisbezoek der armen werd door de Arnhemse Vincentianen het liefdewerk van de St. Joseph-ambachtsleerlingen beoefend; daarnaast werden liefdadigheidsvoorstellingen gegeven door het St. Vincentius-Concert, terwijl broeders van de conferentie, georganiseerd in de R.K. Begrafenisvereeniging, zich wijdden aan het ter aarde bestellen, dragen en grafwaarts geleiden van arme overledenen. Tenslotte was een Commissie tot kleeding van behoeftige kinderen bij de eerste H. Communie actief. ((Wijngaards Serrarens)

'Bedeelende armenzorg (...). Kindervoeding, ziekenverpleging, uitbesteding van kinderen. De St. Catharina vereeniging beoogt door tooneel-uitvoeringen de H. Vincentius-vereeniging finantieel te steunen.' (Blankenberg)

De Eusebiusconferentie functioneerde als afdeling Arnhem van de nationale Vereeniging van den H. Vincentius van Paulo, opgericht in 1846 en bestuurd door de Hoofdraad te Den Haag als 'vereenigingspunt' van alle Nederlandse Bijzondere Raden en conferenties.

de St. Catharina Vereeniging (Rederijkerskamer), die de helft van de opbrengst van de contributie en het gehele voordelige saldo van de uitvoeringen in de kas van de Vincentiusvereniging stortte.

president: mr. W.C.J.J. Cremers in 1894 en 1899 en J.B. Otten in 1903;

vice-president: R.J.C.T. Kolfschoten in 1894  en 1899 en dr. Th. G. van Niekerk in 1903;

secretaris: J.G. Verhoeven in 1894 en 1899 en H.A. van Dalsum in 1903;

penningmeester: W. Jansen in 1894 en 1899 en J.M. Terburg in 1903;

magazijnmeester: J.H. Holtus in 1894, 1899 en 1903.

ad begindatum, bestuursleden en activiteit:

Pius-Almanak voor het jaar des heeren 1894 (Alkmaar 1894) 252.

Pius-Almanak. Jaarboekje voor de Katholieken van Nederland voor het jaar des Heeren 1899-1900 (Alkmaar 1899) 40-41.

Onze Pius-Almanak voor het jaar des Heeren 1903 (Alkmaar 1903) 336-337.

ad doelstelling en activiteit:

R.P. Vergnes C.ss.R., Vereeniging van den H. Vincentius van Paulo en hare werkzaamheden in Nederland (Den Haag 1930) 57-58, 72-73, 78-79.

Handboek der Vereeniging van den H. Vincentius van Paulo (Den Haag 1847 2e dr.) 3, 13-21.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 330.

ad activiteit en einddatum;

Nelleke Wijngaards Serrarens, Bewogenheid en inzet, 160 jaar Vincentius Vereniging Arnhem (uitgave van de vereniging 2008) 17-21.

ad laastste vermelding:

geen, de vereniging bestaat nog (of weer), zie: www.vincentiusvereniging.nl (geraadpleegd op 26 januari 2011)

Op 11 augustus 1902 werd de Bijzondere Raad te Arnhem geïnstalleerd, nadat eveneens in augustus 1902 de conferentie van de H. Walburgis was opgericht.