Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

• Vereeniging Montefiore

Het 'in goede bedding te leiden' van de stroom joden die uit Rusland en Duitsland gevlucht was en op weg naar Amerika berooid in Rotterdam aankwam; deze joden beter te kunnen verzekeren van de soort hulp die in de gegeven omstandigheden het meest wenselijk was. (Falkenburg)

'Het doel der Vereeniging is, behoeftige vreemdelingen te Rotterdam doortrekkende, te ondersteunen. In buitengewone gevallen is het bestuur gemachtigd gepaste maatregelen te nemen tot ondersteuning van behoeftige vreemdelingen, ook niet te Rotterdam doortrekkende. Deze Vereeniging, hoewel ook niet-Israëlieten zoo noodig, steunende, beoogt voornamelijk het verleenen van bijstand in raad en daad, aan landverhuizende Israëlieten.' (Blankenberg)

Het oprichten en in stand houden van een 'Bureel voor passanten' te Rotterdam. Het optreden aldaar als mandataris voor buitenlandse comitées tijdens de pogroms in Rusland in 1892-93. Het bekostigen van 'de expeditie en de ondersteuning der Russische uitgewekenen' door de Rotterdamsche politie. Het bekostigen van de zorg voor geloofsgenoten op diverse plaatsen o.a. langs de Russische grens, te Bentheim, te Salzbergen en te Oldenzaal. Het verschaffen van logies op doorreis (meestal voor één nacht). Het verschaffen van vervoerskaarten naar Rotterdam en vandaar naar Amerika tegen sterk gereduceerde prijzen.

Alliance Israélite Universelle, sinds 1893.

Genoemd naar de filantroop Sir Moses Montefiore. (Falkenburg)

10 mei 1885; 30 januari 1891

Ph. Falkenburg, Armenzorg in Nederland II, gemeente Rotterdam (Amsterdam 1896) 249-251. (In opdracht der Vereeniging voor staatshuishoudkunde en statistiek bewerkt door Ph.F.)

F.'s bronnen: Statuten. Inlichtingen van het bestuur aan de Vereeniging tot verbetering van armenzorg.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 933.

Register van de Staatscourant.

ad laatste vermelding:

Ontleend aan der omschrijving: ‘Correspondentie met de heren J. Weyl en Mr. E. Belinfante van het Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen in Den Haag en met B.J. Stein van "Montefiore" Vereeniging tot ondersteuning van Behoeftige passanten in Rotterdam (...) 1936-1937' van een dossier in het archief van het Comité voor Joodsche Vluchtelingen dat onder toegangsnummer 181b wordt bewaard op het NIOD.

ad publicaties van de vereniging:

Bovengenoemde statuten bevinden zich in het bestand Rules and regulations of Dutch Jewish Communities and Associations  (dates:1726-1943) van de 'Bibliotheca Rosenthaliana', een van de bijzondere collecties van de universiteit van Amsterdam.

ad activiteit, leden en financiën:

Falkenburg geeft een staatje van aantallen van logies voorziene passanten: 1884:173, 1888:890, 1891:1390, 1893:2626 en 1895:449.

Een raming van de uitgaven hiervoor:

het aantal contribuanten: ongeveer 200 die ongeveer f. 500 per jaar opbrengen, terwijl de twee schaalcollecten f. 600 per jaar opbrengen. Deze opbrengst achtte men te gering.

Het ontbrekende werd vanaf 1893 aangevuld met de financiële steun van de Alliance Israélite Universelle.

'(...) in 1898 [werden] 335 mannen, 69 vrouwen en 63 kinderen, samen 467 personen geholpen. Deze waren gekomen uit: Afrika, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, België, Duitschland, Egypte, Engeland, Frankrijk, Griekenland, Oostenrijk-Hongarije, Palestina, Rumenië, Rusland, Polen en Turkijk, terwijl ook Nederlanders werden bijgestaan.' (Blankenberg)