Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

om het lot van de maatschappelijke onderklasse te verbeteren en zodoende de socialisten de wind uit de zeilen te nemen

Het doel van de Bond was het nastreven van hervormingen uitsluitend via de bewandeling van wettige wegen. (inventaris).

Bij Van Zanten stelt de Bond zich tot taak: 'de zedelijke en stoffelijke verheffing van hen die gebukt gaan onder de bestaande maatschappelijke misstanden'. (citaat uit het reglement)

De Bond tracht de doelstellingen te bereiken door:

1e. het voorkomen of tegengaan van werkeloosheid,

2e. het wekken van gemeenschapsgevoel en het besef van sociale rechtvaardigheid,

3e het wegnemen van rechtmatige grieven,

4e. het brengen van toenadering en verzoening tusschen de verschillende standen en

5e. het verkrijgen van wettige regeling van den arbeid.

In de praktijk kwam dit neer op het opzetten van werkgelegenheidsprojecten (o.a. hield men zich bezig met heide-ontginningen in Drenthe), het verschaffen van voorschotten (van f. 5 tot f. 15) en giften in geld (vaak niet terugbetaalde voorschotten), voedsel en goederen aan behoeftigen, m.n. tijdens de winteruitdeling; voor zieken was er bedeling gedurende het gehele jaar, waarvoor een aparte pot gevuld met giften gereserveerd was.

de 14 afdelingen tellende Bond van Orde tot Hervorming, in 1883 opgericht als Partij van Orde, eveneens gevestigd te Groningen. In 1899 maakte de Groninger afdeling zich los van de Bond en werd een zelfstandige vereniging. 

het Centraal Bureau voor Werkverschaffing en Armenzorg te Groningen sinds 1 november 1894.

oprichter mr. A.H. Koning, notaris te Finsterwolde

Gegevens ontleend aan de (inleiding van de) inventaris/plaatsingslijst van het archief van de Bond.

J.J. van Zanten, Armenzorg in Nederland Gemeente Groningen deel V (Amsterdam 1897) 96-102. (in opdracht van de Vereeniging voor de Staatshuishoudkunde en de Statistiek bewerkt door JJvZ)

De Groningse afdeling telde maximaal 1100 leden. Door een conflict met het hoofsbestuur van de Bond splitste de afdeling Groningen zich in 1899 af om zelfstandig verder te gaan. Tegelijkertijd was dit ook de enige afdeling die overbleef in de provincie. De andere afdelingen werden opgeheven door gebrek aan leden. De afdeling kreeg in 1900 Koninklijke Goedkeuring, die in 1930 vernieuwd werd. De overige afdelingen verdwenen geleidelijk naar mate de angst voor het socialisme afnam.

In 1961 werd besloten tot omzetting in een stichting, geheten: Algemeen Maatschappelijk Werk Bond van Orde. De reden was dat er geen leden meer waren, maar nog wel kapitaal om te besteden.

ad werkingsgebied;

Aanvankelijk een provinciale bond met lokale afdelingen, later ingekrompen  tot één lokale Groningse vereniging.

leden:

Van Zanten geeft tabellen m.b.t. leden en donateursaantallen b.v. 1894: 629,1896: 1076 aantal hulpvragen, aard der hulp, voorschotten, ontvangsten en uitgaven.

De Bond werkte nauw samen met de plaatselijke bureaus voor de Openbare Armenzorg, b.v. soep- en spijskaarten werden verstekt door de Volksgaarkeuken. Bij de vrouwenvereeniging werden bestellingen voor nieuwe kleding geplaatst, daar veel geschonken kleding te oud was.

Deze Groningse afdeling was de belangrijkste initiatiefnemer bij het opzetten van het Centraal bureau voor Werkverschaffing en Armenzorg, een samenwerkingsverband van armzorginstellingen in Groningen (Van Zanten)

In Goeman Borgesius/Dompierre e.a. Het vraagstuk der armverzorging, wordt de Bond opgevoerd als symbool van het nieuwe streven naar meer efficiency en controle in de armenzorg.