Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

 
English | Nederlands

Vereeniging van den H. Antonius ter verpleging van ongeneeslijken zieken en blinden

Naam Vereeniging van den H. Antonius ter verpleging van ongeneeslijken zieken en blinden
Plaats Rotterdam
Provincie Zuid-Holland
Begindatum 30 januari 1863 (eerste vermelding)
Einddatum 1990 (laatste vermelding)
Levensbeschouwing rooms-katholiek
Richtgroep (uitleg)
De groep ten behoeve waarvan de vereniging actief is
Geesteszieken, Gehandicapten, Vrouwen (algemeen)
Werkingsgebied Lokaal
Doelstelling

Het oprichten en instandhouden van een instelling waar ongeneeslijk zieken en blinden verzorgd kunnen worden. Later werd dit uitgebreid en konden in het door de vereniging instandgehouden Gesticht van de H. Antonius van Padua  ook 'vrouwelijke idioten en lijderessen aan epilepsie die in hare verstandelijke vermogen gestoord  zijn, alsmede (van) kinderen van beide kunne beneden de leeftijd van 10 jaren, lijdende aan idiotisme of epilepsie die in hunne verstandelijke vermogens gestoord zijn' worden verpleegd.

Activiteit

Het oprichten en instandhouden van een instelling waar ongeneeslijk zieken en blinden verzorgd kunnen worden. Later werd dit uitgebreid en konden in het door de vereniging instandgehouden Gesticht van de H. Antonius van Padua  ook 'vrouwelijke idioten en lijderessen aan epilepsie die in hare verstandelijke vermogen gestoord zijn, alsmede (van) kinderen van beide kunne beneden de leeftijd van 10 jaren, lijdende aan idiotisme of epilepsie die in hunne verstandelijke vermogens gestoord zijn' worden verpleegd.

Oprichters

Angelique de Kuyper, tevens oprichtster van de Vereeniging van de H. Elisabeth, samen met 'de gefortuneerde Antoinetta Serruys-De Bruin'.

Eigen gebouw (adres)

Aanvankelijk zette de vereniging het werk aan de Bierhaven voort, tegelijk werd bouwgrond gekocht aan de Delftshavense (Nieuwe) Binnenweg. Na de aanbesteding in april 1865 volgde de eerste steenlegging op 13 juni 1866 en opening in juni 1868. Negen patiënten werden van de Bierhaven naar de nieuwe inrichting overgebracht.

Vanaf 1881 is de ziekeninrichting op deze plek voortdurend uitgebreid.

Verantwoording gegevens

Ph. Falkenburg, Armenzorg in Nederland II: Gemeente Rotterdam (Amsterdam 1895) 147 -152. (in opdracht der Vereeniging voor de staathuishoudkunde en de statistiek bewerkt door Ph.F.)

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 741.

ad oprichtster, archief en bestuur:

M.J. van Lieburg, Coolsingelziekenhuis te Rotterdam (1839-1900) (Amsterdam 1986) 63-69.

ad laatste vermelding:

ontleend aan het dossier 'Stukken betreffende 'Ver. van de H. Antonius; Rotterdam, 1947-1972, 1988-1990' in het archief van het Bisdom Rotterdam.

Opmerkingen

ad begindatum:

De bisschoppelijke goedkeuring van het verzoek om een gesticht ter verpleging van "arme R.K. ongeneestlijke zieke vrouwen" op te richten is gedateerd 30 januari 1863 en wordt door de leden als de stichtingsdatum beschouwd. (Van Lieburg)

ad oprichting en oprichtsters:

'Het initiatief van Angelique de Kuyper (...) om enkele "arme zieken vrouwen" ter verpleging op te nemen in een pand aan de Bierhaven (hoek Dwarsbierstraat) vormde het begin van de geïnstitutionaliseerde ziekenzorg te Rotterdam.' Begin jaren zestig richtte dezelfde vrouw een congregatie op die zich belastte met het werk in het pand aan de Bierhaven en met het bezoeken en bedelen van zieken en armen uit de wijk. Uit dit werk ontstond behoefte aan uitbreiding van de ruimte om voortaan de zieken te verzorgen. De bestaande ruimte aan de Bierhaven werd omschreven als een 'ongeschikt locaal (met) een luttel aantal lijderessen'.

ad richtgroep:

Vanaf de zeventiger jaren van de 19e eeuw werden ook vrouwen met andere geloofsovertuiging, uitgezonderd Jansenisten, opgenomen.

Archief

Het archief van de Vereeniging van den Heilige Anthonius, later: St. Antonius Binnenweg (Rotterdam) 1863-1995, wordt onder toegangsnummer 1330 bewaard in het Gemeentearchief Rotterdam (omvang bijna 10 m.; openbaar; inventaris nog niet op de website van het Gemeentearchief te raadplegen).

In het archief 'losse stukken' van het KDC te Nijmegen bevinden zich onder nummer 1813 'Stukken betreffende de Vereniging van de heilige Antonius te Rotterdam, met als doel verzorging en huisvesting van niet thuis-verpleegbare zieken 1863-1979' (inventaris nog niet op de website te raadplegen).

Van Lieburg gebruikte voor de beschrijving van het St. Antoniusziekenhuis het 'Notulenboek 1866-1900; diverse stukken, niet geïnventariseerd'.

Ook bevinden zich archiefstukken m.b.t. de Vereniging van de H. Antonius in het archief van het Bisdom Rotterdam dat onder nr. 3.18.01.02 wordt bewaard in het Nationaal Archief:

'Stukken betreffende de Vereniging van de H. Antonius voor verpleging van arme RK ongeneeslijke en blinde vrouwen te Rotterdam, 1862-1895, 1923-1925, 1931-1937, 1942-1945, 1948;

Financiële stukken van de vereniging van de H. Antonius te Rotterdam, 1866, 1892-1924, 1927, 1931-1941, 1958-1960;

Stukken betreffende de Vereniging van de H. Antonius te Rotterdam Sint Antoniusgesticht voor verpleging van arme RK ongeneeslijke zieke vrouwen, 1863, 1907, 1936-1943, 1946-1954, 1962-1963, 1968;

Stukken betreffende 'Ver. van de H. Antonius; Rotterdam, 1947-1972, 1988-1990.'