Vrouwen-vereeniging ter bevordering van werkzaamheid en welstand onder de geringere volksklasse
| Naam | Vrouwen-vereeniging ter bevordering van werkzaamheid en welstand onder de geringere volksklasse |
| Opmerkingen over naam | Doorgaans kortweg 'de Vrouwen-vereeniging' genoemd |
| Plaats | Groningen |
| Provincie | Groningen |
| Begindatum | 26 januari 1838 (oprichting) |
| Einddatum | 1978 (laatste vermelding) |
| Levensbeschouwing | protestants |
| Richtgroep (uitleg)
De groep ten behoeve waarvan de vereniging actief is
|
Werklozen |
| Leden (uitleg)
De groep waaruit de leden afkomstig zijn
|
Vrouwen |
| Werkingsgebied | Lokaal |
| Doelstelling | 'om de geringere volksklasse, welke even boven de gewoonlijk door diakenen bedeelde verheven is, van werk te voorzien, daardoor in werkzaamheid, spaarzaamheid en vlijt te doen vorderen, en op deze en andere wijzen den ligchamenlijken en geestelijken welstand dier volksklasse te vermeerderen.' |
| Activiteit | Om bovengenoemd doel te bereiken besloot men: geen aalmoezen te geven (behalve in geval van ziekte), maar werk te belonen; op armbezoek te gaan, maar 'vooral hen in hunne huizen te bezoeken, ten einde naar bevinding raad, teregtwijzing, hulp en troost te verschaffen en bovenal door deze bezoeken de liefde der armen te winnen'. Van Zanten deelt in zijn overzicht uit 1897 mee, hoe succesvol het huisbezoeksysteem is, waarbij dames twee aan twee ten minste maandelijks een arm gezin bezoeken met als doel: morele steun. De stad is hiertoe verdeeld in de 9 kluften van de diakonie. Elke kluft ressorteert onder een afdeling van 5 werkende leden, kosten dragende niet-werkende leden, een secretaresse en soms een presidente en een penningmeesteresse. Indirecte werkverschaffing (plaatsing bij bazen(bazinnen)). Directe werkverschaffing voor vrouwen via twee commissies: nl. 'naaicommissie' (hemden lakens slopen e.d. deels voor de rechtstreekse verkoop, deels op bestelling van het academisch ziekenhuis) en de 'Commissie voor uitgebreide werkverschaffing', in welks opdracht werkkleding genaaid werd voor andere o.a. de stadsreiniging en de brandweer. In 1892 bleef er maar één commissie over, toen de dames van de naaicommissie uittraden. Schilthuis somt in 1850 als activiteiten op: het besturen van een spinschool voor meisjes van 12-18 die dan al gauw wat loon verdienen; controleren of alles naar behoren gaat in de zondags-bewaarscholen m.n. of de moeders terecht hun kroost in bewaring geven (alléén om ter kerke te kunnen gaan). |
| Aangesloten bij | het Centraal Bureau voor werkverschaffing en armenzorg sinds 1 november 1894. |
| Oprichters | De hoogleraren Hofstede de Groot en Muurling en ds. Amshoff zijn oprichters en raadgevers van de vereniging. |
| Verantwoording gegevens | U.G. Schilthuis Jz., Vereenigingen tot Weldadigheid en Inrigtingen ter bevordering van Volksopvoeding en Algemeen Welzijn, bijzonder voor den minvermogenden stand, den 1 September 1850 te Groningen bestaande, behalve de gewonen diakonië en armbesturen (Groningen 1850) 25-26. J.H. van Zanten, Armenzorg in Nederland deel V gemeente Groningen (Amsterdam 1897) 260-266. [bewerkt door J.H.van Z. in opdracht der Vereeniging voor de Staatshuishoudkunde en de Statistiek.] H.W. Methorst, Werkinrichtingen voor behoeftigen (Diss. Utrecht 1895) 189-190. ad laatste vermelding: ontleend aan de archiefperiode |
| Opmerkingen | inkomsten: giften, legaten, rente van een klein vast fonds en contributie van de leden, die in 1848 f. 851,75 bedroeg. In 1849 had de Vereniging 281 contribuerende leden en in 1850 63 werkende damesleden. (Schilthuis) Van Zanten geeft tabellen over aantallen bezochte gezinnen 1889-1895, aantallen vrouwen aan wie daarbij werk verschaft en loon uitbetaald werd en voorts van de totale inkomsten en uitgaven van de vereniging. |
Archief
In het archief van de Collectie handschriften dat onder toegangsnummer 1501 in de Groninger Archieven berust bevinden zich in afdeling 2.13 'Sociale zaken' de 'Notulen van de Vrouwenvereniging tot bevordering van de welstand in de geringere volksklasse, 1852-1867'.
Het archief van de Vrouwen-vereeniging ter bevordering van werkzaamheid etc. 1838, 1877 - 1978 wordt onder toegangsnummer 1931 bewaard in de Groninger Archieven (plaatsingslijst; 0,12 m).
| Naam archiefbewaarplaats | Groninger Archieven |
| Naam collectie | Plaatsingslijst van het archief van de Vrouwenvereniging van 1838, 1877 - 1978 |
| Beheersnummer | 1931 |
| Toegang | plaatsingslijst |
| Omvang | 0,12 m. |
| Reglementen | ja Algemene bepalingen voor de Vrouwenvereniging te Groningen ter bevordering van werkzaamheid en welstand onder de geringere volksklasse, 1859, 1867; Reglementen van de Vrouwenvereniging te Groningen, z.d., 1904; nota betreffende het doel der Vrouwenvereniging en de manieren waarop deze doelstelling gerealiseerd wordt, z.d. |
| Notulen | ja Notulen van bestuursvergaderingen en algemene vergaderingen, 1877-1978; Notulen van bestuursvergaderingen en vergaderingen van Kluft III, 1883-1885 en 1886-1912.
|
| Jaarverslagen | ja Verslagen van de werkzaamheden der Vrouwenvereniging te Groningen, 1848/1849, 1887/1888- 1895, 1898-1918 enz. |
| Financiële stukken | ja Notariële akte, waarin mej. Van Berchuys testamentair f 150,- schenkt aan de Vrouwenvereniging. Afschrift, 1873; Akte van donatie aan het Groene Weeshuis. Afschrift, 1850. |
| Overige stukken | ja Berigt over de Vrouwenvereniging te Groningen, 1864-1869, 1876; Over armenzorg door vrouwen volgens een twintigjarige ondervinding. Redevoering door P. Hofstede de Groot 1858. Tevens eenige berigten over de Vrouwenvereniging van 1852 tot 1858, 1852-1858, 1858; Over de middelen door de Vrouwenvereniging te Groningen ter bevordering van werkzaamheid en welstand onder de geringere volksklasse aangewend om haar doel te bereiken. Redevoering van P. Hofstede de Groot, 1860; Notariële akte betreffende de oprichting van de 'Stichting de Vrouwenvereniging'. Afschrift, 1976. Notitie aangaande de geschiedenis van de Vrouwenvereniging in Groningen van 1838 tot heden, z.d.; Brief inzake verlening van een vergunning voor het houden van een loterij door de Vrouwenvereniging ten behoeve van de kas der vereniging, 1891. |
Literatuur
Toon publicaties van de vereniging
Publicaties van de vereniging
Verberg publicaties van de vereniging
- Verslag van de Vrouwen-Vereeniging te Groningen ter bevordering van werkzaamheid en welstand onder de geringere volksklasse, over hare werkzaamheden gedurende .. (Groningen 1838 -).
- Hofstede de Groot, P., Over het eigenaardige karakter der menschlievende vereenigingen van onze eeuw: redevoering bij gelegenheid van het tienjarig bestaan der vrouwen-vereeniging te Groningen, ter bevordering van werkzaamheid en welstand onder de geringere volksklasse, ... gehouden / door P. Hofstede de Groot ; benevens eenige korte berigten over die vereeniging gedurende het tiende jaar van haar bestaan 1847 (Groningen 1848).
- Hofstede de Groot, P., Over armenverzorging door vrouwen, volgens eene twintigjarige ondervinding: redevoering ter viering van het twintigjarig bestaan der Vrouwen-vereeniging ter bevordering van werkzaamheid en welstand onder de geringere volksklasse te Groningen, den 23. Februarij 1858, voor den leden en begunstigers dier vereeniging (Groningen 1858).
- Hofstede de Groot, P., Over de middelen door de Vrouwen-Vereeniging te Groningen ter bevordering van werkzaamheid en welstand onder de geringere volksklasse aangewend om haar doel te bereiken. Redevoering van P. Hofstede de Groot uitgespoken den 21 Maart 1864, tevens verslag over hare werkzaamheden gedurende het zesentwintigste jaar van haar bestaan, 1863 (Groningen 1865).
- Algemeene beginselen en bepalingen voor de Vrouwen-vereeniging te Groningen ter bevordering van werkzaamheid en welstand onder de geringere volksklasse (Groningen 1867).
- Algemeene bepalingen voor de Vrouwen-vereeniging te Groningen (Groningen 1859).