Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

'Het doel van de maatschappij was het verlenen van tijdelijke onderstand aan behoeftige kraamvrouwen van alle gezindten. De onderstand werd alleen verstrekt wanneer de man de leeftijd van 30 jaar had bereikt, twee kinderen in echt geboren waren en de verdiensten van de man niet meer dan 7 gulden per week bedroegen. In een uit 1921 daterend reglement werd dit veranderd: "De onderstand wordt alleen verstrekt wanneer de verdiensten van de man in verhouding tot de grootte van zijn gezin van dien aard zijn, dat hulp of tegemoetkoming gewenscht is".' (inventaris)

Het bestuur van de maatschappij bestond uit zes dames, die werden bijgestaan door een helpster. Zij was belast met het onderzoek naar zedelijk gedrag, behoeften en hulpmiddelen van de te bedelen vrouwen, het bezoeken van de kraamvrouwen, het aankondigen van de bestuursvergaderingen en het innen van contributiegelden.

'Om voor onderstand in aanmerking te komen moest men (...) aan een tweetal voorwaarden voldoen:
1. Langer dan 1 jaar in de gemeente wonen.
2. Zich niet te buiten gaan aan wangedrag, onreinheid of misbruik maken van sterke drank. 

Als de kraamvrouwen voor de eerste maal werden bedeeld, ontvingen ze een volledig kinderpakje en winkelwaren, w.o. koffie, rijst en wittebrood. De kleren voor de kinderen werden genaaid door andere behoeftige vrouwen, die daarvoor bedragen ontvingen variërend van 3 cent (voor luiers) tot 30 cent (voor jakje of broeken).' (inleiding inventaris)

De dames Vos de Wael-Helmich, Roijer-Sloet van Tweenijenhuizen, Schlingemann-Sandberg, Van Fridagh-Klinkelaar, Stemberg-Lulofs en Wijgmans-Dwars.

De gegevens zijn ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief.

ad doelstelling:

'De maatschappij van moederlijke weldadigheid werd in 1829 opgericht (...). De motieven om tot oprichting te komen, blijken het duidelijkst uit het jaarverslag over 1843: "(...) want, hoe men ook over het verleenen van onderstand aan behoeftigen en hulpbehoevenden moge denken; welke beperkingen men aan den onderstand moge willen toebrengen, om de onvermogenden tot arbeidzaamheid en eigen redding op te wekken, - niemand, wiens hart wel geplaatst is, zal eene ongelukkige en brave huisvrouw, die om hare diepe armoede hare bevalling radeloos verbeidt, of die reeds bevallen, met haren zuigeling van het volstrekt onontbeerlijke ontbloot, hopeloos om zich henen ziet, niemand voorwaar zal zoodanige ongelukkige van den openbaren onderstand willen uitsluiten. Neen! naastenliefde, op zedelijkheid en godsdienst gegrond, roept hier luide om ontferming, bijstand en ondersteuning.

ad einddatum:

Gegevens over de opheffing van de Maatschappij van Moederlijke Weldadigheid komen uit dossier nr. 5711 van het archief van de Provincie Overijssel, Sectie semi-statisch archief (toegangsnummer: 25.2 van archieven van het provinciaal bestuur van Overijssel, 1921/1949-1970: 'opheffing instelling Maatschappij van Moederlijke Weldadigheid [te Zwolle] en overdracht bezittingen aan de Vereniging “Weldadigheid”'.

inkomsten: contributiegelden, giften en legaten, terwijl zij tevens loterijen van vrouwelijke hand- en kunstwerken organiseerde. Vaak werden ook kledingstukken en winkelwaren geschonken.