Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

In eerste instantie: 'de kranken in de wijk eenige hulp te verleenen'; het opleiden van verplegers en verpleegsters; daar kwam bij: verpleging van zieken in een eigen inrichting.' De Vereeniging stelt zich ten doel:

1. Het verplegen van mannelijke en vrouwelijke personen in de inrichting, behoorende tot de Gereformeerde Kerken en, voor zoover de ruimte toelaat, ook van personen, die daar niet toe behooren. (...)

2. Het uitzenden van verpleegsters in gezinnen waar hare hulp bij zieken wordt ingeroepen.' (Blankenberg)

organisatie en financiering van de verpleging van zieken, aanvankelijk alleen aan huis, maar spoedig ook in de eigen inrichting

'Er is Maandags en Vrijdags te 11 ure gelegenheid aan de inrichting kosteloos een gynaecoloog te raadplegen. Krankzinnigen of lijders aan besmettelijke ziekten worden niet opgenomen. In de inrichting wordt alles verstrekt wat tot het herstel van een patient kan dienen; wie niets bezit betaalt ook niets voor geneesmiddelen of versterkende middelen.' (Blankenberg)

het Utrechts Diakonessenhuis dat de eerste werkende leden, diakonessen, had gezonden.

of als 'lidmaat': de Gereformeerde Gemeente van Den Bosch, die in 1895 als corporatie toetrad. (Kappelhof)

Het initiatief ging uit van de dominees N.A. de Gaay Fortman en W.H. Gispen en de bierbrouwer Hovy; zij vormden een voorlopig comité. (inventaris)

De leden van het voorlopig comité werden op de eerste ledenvergadering tot bestuur gekozen. De eerste voorzitter werd ds. N.A. de Gaay Fortman, directrice werd mevrouw J. Esser-Hovy en de arts P.N. de Vries nam belangeloos het directoraat op zich. (inventaris)

Op 18 mei 1893 vond de opening plaats van een geïmproviseerd ziekenhuis in een bovenhuis op Herengracht 192, ter beschikking gesteld door bierbrouwer Hovy, (10 bedden, 6 verpleegsters voornamelijk gezonden door het diaconessenhuis te Utrecht.)

In 1895 werd het pand Herengracht 70 aangekocht voor ƒ 25.000 waarvoor een ‘echt’ ziekenhuis verrees dat plaats bood aan dertig bedden. (...)

Op 6 september 1904 werd het nieuwe ziekenhuis geopend. Het stond in Amsterdam-west, op de hoek van de Ter Haarstraat en de Bilderdijkkade.

In Gereformeerde Stichtingen wordt vermeld dat het bestuur in 1893 in het perceel Herengracht 70 het eerste ziekenhuis van de vereniging openden. (70)

De inleiding van de inventaris van het archief van Het Juliana Ziekenhuis, waarin is opgenomen het archief van de Gereformeerde Vereeniging voor Ziekenverpleging.

A.C.M. Kappelhof, Het protestants Ziekenhuis Willem-Alexander te 's -Hertogenbosch 1914-1989 (Den Bosch 1989) 25.

www.bovenij.nl/smartsite.dws?id=1400 over ontstaan van het BovenIJziekenhuis uit de Gereformeerde Ziekenverpleging.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 748-749.

ad Kon. Besluit:

Register van de Staatscourant 1896.

ad eigen gebouw:

ook: Gereformeerde Stichtingen van Barmhartigheid in Nederland (uitgegeven vanwege den Gereformeerden Bond van Vereenigingen en Stichtingen van Barmhartigheid in Nederland (Kampen 1927)) 69-74.

ad begindatum:

In 1891 werd een commissie gevormd met het doel 'te trachten eenige dames te zoeken, die lust zouden hebben bij de kranken in de wijk eenige hulp te verleenen.'

ad laatste vermelding:

Het jongste archiefstuk m.b.t. de GVZ dateert van 1982.

ad werkingsgebied:

De vereniging kreeg geleidelijk aan leden in het gehele land.

ad levensbeschouwing en inkomsten:

De geestelijke verbondenheid met de gereformeerde kerken van de afscheiding en doleantie, uitte zich o.a. in de aanwezigheid van de commissie van toezicht uit de kerkeraad bij de vergaderingen. 'Tegenover deze ideële binding stond slechts een geringe materiële vergoeding: de bedragen die de diaconieën voor hun patiënten over hadden, waren bij lange na niet voldoende; slechts dankzij donaties en legaten kon de vereniging blijven bestaan, zij het aanvankelijk met moeite.'