Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

ter afwering van epidemische ziekten en tot hulpbetoon tijdens epidemieën (bij de oprichting van de landelijke vereniging)

Op 13 januari 1881 vond herziening van de doelstellingen plaats om afstemming op ziek(t)en zonder besmetting mogelijk te maken. De doelstelling luidde vanaf nu:

1. besmettelijke ziekten te voorkomen en te beteugelen 2. hulp te verleenen zoowel bij besmettelijke als bij gewone ziektegevallen 3. de algemeene gezondheidstoestand te bevorderen. (Van der Kolk, 29-31)

samenwerking tot het afweren en beteugelen van besmettelijke ziekten, tot het verleenen van hulp bij epidemieën en gewone ziektegevallen, en tot het helpen bevorderen der algemeene gezondheidsbelangen (Goossens)

het stimuleren op plaatselijk niveau van het inrichten van magazijnen voor verpleegmateriaal; ontsmetting van huizen en inboedel van genezen zieken;

inrichten van isolatiebarakken;

voorlichting over het voorkomen van epidemieën;

opleiding desinfecteurs en pokkenvaccinatie.

Toen het aantal epidemieën op grote schaal in Noord-Holland afnam kwam individuele ziekenverpleging meer op de voorgrond.

De doelstelling beoogde primair een wetenschappelijk verantwoorde oplossing voor de problemen m.n. epidemieën, die de volksgezondheid bedreigen. Maar de praktijk bracht de meeste afdelingen ertoe in elk geval tot het einde van de eeuw, in hoge mate 'gewone' behoeftige zieken min of meer filantropisch te verzorgen. Pas in 1897 werden ook minvermogenden, naast onvermogenden, in de richtgroep opgenomen. (Van der Kolk, 29-31)

'(...) het vestigen, exploiteeren en in stand houden van stichtingen ter bevordering van het doel der vereeniging.' (Blankenberg)

In de afdeling Velzen vormen dames spoedig een Comité om zieken te bezoeken en "spijzen te bereiden voor behoeftige zieken". (Bison)

de Noord-Hollandsche Vereeniging "Het Witte Kruis" opgericht in 1875 en gevestigd te Amsterdam.

'Burgemeester J.C.A. Weerts en gemeentesecretaris Th.J. Wijnoldi Daniëls.' (Bison)

De oprichtingsvergadering vond plaats in Hotel Apeldoorn.

Eerst in 1904 kon een eigen wijkgebouw geopend worden 'aan de Kleinenweg of Dwarsweg in het oude dorp Velsen.' (Bison)

algemeen:

M. van der Kolk-Kousemaker, Het beleid van Het Witte Kruis, Het Groene Kruis en Het Wit-Gele Kruis over de periode 1875-1945 (diss. Utrecht 2005) 24-67.

afdeling Velzen:

M. Bison, Verder geen bijzonderheden: de historie van de kruisverenigingen in IJmondgemeenten Beverwijk, Castricum, Heemskerk, Uitgeest, Velsen (z.p. ca. 1996) 158-201.

ad activiteit:

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 745, 762.

Gegevens, inclusief de eerste en laatste vermelding, ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief.

ad Koninklijk Besluit:

Register van de Staatscourant van 1894.

ad leden:

medici/verplegers (m/v) en contribuerende niet-medici

Notabelen werden geacht bestuurslid te worden, vrouwen niet, wel werkend lid. (Van der Kolk, 31)

Bij de oprichting telde de afdeling 135 leden. (Bison)

inkomsten:

Contributies en donaties.

In 1895 worden vier collectebussen geplaatst: in de gemeentesecretarie, in de trouwzaal, in het evangelisatie lokaaal te Velzen en in Hotel Duinlust te Santpoort. De opbrengst daarvan is voor behoeftige kraamvrouwen. (Bison)