Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

"De Vereniging stelt zich ten doel de zeeman, onverschillig van welke nationaliteit of geloofsbelijdenis, zoowel in onze havens als op zee godsdienstig en zedelijk te verheffen, hem zooveel mogelijk te onttrekken aan de gevaren die hem bedreigen in de maatschappij en hem geneeskundige en heelkundige hulp te verschaffen, waar hij die onder sommige omstandigheden zoude moeten ontbeeren" (inleiding inventaris)

Men hoopte het liefdadige gedeelte van de doelstelling te bereiken door 'de inrichting van een hospitaalschip dat zich zoveel mogelijk bij de vissersvloot op de Noordzee zou moeten bevinden'. (inventaris)

'Zonder andere wettelijke en geoorloofde middelen uit te sluiten, stelt de vereeniging zich voor dit doel te bereiken:

1. Door toespraken op zoodanige plaatsen en op zoodanige tijden als doelmatig wordt geacht.

2. Door degelijke en opbouwende lectuur in de zeemanshuizen en zoodanige andere plaatsen als daartoe geschikt worden geacht en wat de visschers speciaal betreft.

3. Door de inrichting van een hospitaalschip dat zich zooveel mogelijk moet bevinden op de plaatsen in de Noordzee waar in de verschillende seizoenen de visscherij wordt uitgeoefend. Dit schip draagt den naam van "De Hoop".' (Blankenberg)

'Op 17 juni 1899 zeilde het schip met een predikant en een arts aan boord voor de eerste maal uit en op deze reis werden 99 personen verpleegd.' (inventaris)

het Amsterdamse Dames Hoofdcomité en het Haagsche Dames Hoofdcomité. 'Door hun tussenkomst werden op 30 à 40 plaatsen comités of correspondentschappen opgericht.' (inventaris)

Reverend J. Chambers, voorheen zendeling o.a. te Hongkong later predikant van de Engelse kerk te Amsterdam, kwam op het idee de "Mission to Deep Sea Fishermen" die hospitaalschepen exploiteerde, ook voor Nederland op te richten.

De heren P.E. Tegelberg (directeur Stoomvaart Mij Nederland), mr. E.N. Rahusen, W. Boissevain, B. Heldring (directeur Nederlandsche Handel Maatschappij), W.C. Robinson (consul van Engeland), C.J. Corey (consul van de Verenigde Staten van Amerika) en enige anderen sloten zich aaneen en richtten op 5 mei 1898 de "Nederlandsche Vereniging ten behoeve van zeelieden van elke nationaliteit" op, van welke vereniging genoemde J. Chambers secretaris honorair werd.' (inventaris)

Koningin Emma

De oprichters vormden het eerste bestuur.

Het eerste Amsterdamsche Dames Hoofd Comité werd gevormd 'door mevrouw Vening Meinesz-den Tex, mevrouw Labouchère-van Weede, mevrouw Hoeufft-Backer en mevrouw de Marez Oyens-Reynvaan'; het eerste Haagsche Dames Hoofd Comité door 'mevrouw de Beaufort-van Eeghen, mevrouw Roëll-van Wickevoort Crommelin, jkvr. baronesse van Zuylen van Nijevelt en mevrouw Heldring-Rasch.' (inventaris)

Het hospitaalschip "de Hoop".

De vereniging zetelde te Amsterdam, Groenburgwal 42.

gegevens ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief

H.J. Dompièrre de Chaufepié, H. Smissaert en J.F.L. Blankenberg (reds.), Tijdschrift voor Armenzorg, 2e jrg. (1901) 69.

Een artikel in het Algemeen Handelsblad van 26 maart 1901 over een 'Vergadering van het hospitaal-kerkschip "De Hoop", vermeld in een lijst van artikelen over o.a. Amsterdamse 'maatschappelijke vereenigingen' in het Algemeen Handelsblad, jrg. 1901 opgenomen in het Eerste jaarboek der Vereeniging Amstelodanum (Amsterdam mei 1902) 73.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 909.

financiën:

Door het ijveren van de Damescomitées 'werd f. 5.000 bijeengebracht voor de aankoop en uitrusting van een schip. Voor dit bedrag werd een tweemast schoener die nog dienst deed als vissersvaartuig te IJmuiden aangekocht en verbouwd tot een hospitaalkerkschip (...).'

'En steun is inderdaad nodig, want het mag wel bedacht worden, de jaarlijksche kosten aan het Hospitaalschip verbonden, ofschoon alle weelde daaruit is verbannen, zijn uit de aard der zake groot. Zij mogen op f. 12 à 13000 geschat worden.' (Tijdschrift)

en:

'Met het oog op eene Rijkssubsidie, die, naar men hoopt, ook voor het vervolg zal worden geschonken, is het noodzakelijk de administratie van het Hospitaalschip te scheiden van de administratie van het Kerkschip. Zoo doende zal de Staat alleen het Hospitaalschip steunen.' (T.a.p.)

ad activiteit:

'Het aantal verzorgden is tot 126 geklommen (tegen 99 in 1899), aan hen werd genees- en heelkundige hulp verstrekt. Er was geen enkele doode te betreuren. (....) Van de 126 verpleegden (....) werden 10 aan boord van "de Hoop" verpleegd met 93 verpleegdagen.' (T.a.p.)

ad laatste vermelding:

Het jongste archiefstuk van de vereniging dateert van 1975. In 1886 is er sprake van de Stichting De Hoop.