Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

Doelstelling, zoals omschreven in de 'wervings'-circulaire uit feb 1871: '(...) op allerlei wijze den arbeidszin onder de vrouwen aan te kweeken, lust tot het beoefenen van Nijverheid en Kunst op te wekken, om, naast den zegen die elke arbeid kroont, sluimerende talenten wakker te schudden, zoowel bij de bemiddelde als bij de onbemiddelde vrouw, teneinde der eerste, vooral in ongehuwden staat, langzamerhand een werkkring te ontsluiten overeenkomstig haar aanleg, en de laatste behulpzaam te zijn om in eigen onderhoud te voorzien.'

Lotsverbetering der onvermogende vrouw uit den beschaafden stand; aankweeking van talenten; aanmoediging van arbeidszin; morelen en materieëlen steun te verleenen aan haar die door werkzaamheid in eigen onderhoud tracht te voorzien. (Goossens)

Van de Loo citeert uit bovengenoemde circulaire:

'Arbeid Adelt stelt zich voor dit doel, in navolging van buitenlandsche vrouwen-vereenigingen, te zullen  bereiken door:

1. het doen ontstaan van edelen wedijver door het geven van tentoonstellingen, uitsluitende van voorwerpen van vrouwelijk Nijverheid  en Kunst (...)

2. door de vrouw die arbeiden wil, daartoe in de gelegenheid te stellen, of haar werk tegen billijken prijs te koopen, om dit als eigendom van de vereeniging weer te verkoopen, (...)

3. door het oprichten van Industriescholen, waarin grondig onderwijs zal worden gegeven in al die vakken welke de aanstaande vrouw in staat zullen stellen in eigen onderhoud te voorzien (...)

4. door het doen opleiden van volstrekt onvermogende meisjes met bijzonderen aanleg voor dat vak van Nijverheid of Kunst, en verder al datgene te ondernemen wat voor het doel bevorderlijk kan zijn. 

De activiteiten veranderden mét de doelstelling naar een zwaarder accent op scholing: vanaf het begin werden subsidies verstrekt aan individuele studentes, geleidelijk aan vooral aan opleidingen en scholen.' (Van der Loo)

de Algemeene Nederlandsche Vrouwenvereeniging "Arbeid Adelt" (AA), opgericht in 1871 te Delft en spoedig gevestigd te Amsterdam

Ad doelstelling en activiteit:

ontleend aan data m.b.t. de landelijke vereniging, die grotendeels geput zijn uit Vilan van de Loo, Toekomst door traditie. 125 jaar Tesselschade –Arbeid Adelt Alg. Ned. Vrouwenvereniging (Zutphen 1996).

Gegevens specifiek voor de afdeling Arnhem:

ontleend aan de inventaris van het verenigingsarchief.

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 868, 871.