Verenigingen voor armenzorg en armoedepreventie in de negentiende eeuw

 
English | Nederlands

Algemeene Nederlandsche Vrouwenvereeniging "Tesselschade"

Naam Algemeene Nederlandsche Vrouwenvereeniging "Tesselschade"
Plaats Den Haag
Provincie Zuid-Holland
Begindatum 1872 (oprichting)
Einddatum 1953 (opheffing)
Levensbeschouwing neutraal
Richtgroep (uitleg)
De groep ten behoeve waarvan de vereniging actief is
Vrouwen (algemeen)
Leden (uitleg)
De groep waaruit de leden afkomstig zijn
Vrouwen
Werkingsgebied Landelijk
Doelstelling

art. 1 der statuten van 1 april 1872: 'Het doel der Vereeniging is de verbetering van het lot der onvermogende vrouw uit den beschaafden stand, door aanmoediging en bevordering van haren kunst- en arbeidszin.'

Activiteit

art. 1 vervolg: 'De Vereeniging zoekt vrouwelijke nijverheid en talenten te ontwikkelen en te verbeteren, en de vruchten daarvan in den handel te brengen, door die tegen de waarde in te koopen en weder te verkoopen, door oprichting van depots of magazijnen, door het houden van tentoonstellingen-bazars of op andere wijze.'

De 'werksters' zouden anoniem blijven in tegenstelling tot die van "Arbeid Adelt".

 

Afscheiding van

De Nederlandsche Vrouwenvereeniging "Arbeid Adelt", waarmee Tesselschade in 1953 weer fuseerde.

Heeft als afdeling(en)

die te Alkmaar, Arnhem, Zeist (tot 1908 een correspondentschap),

Schiedam, Delft, Rotterdam

Gids der Nederlandsche Weldadigheid (1899) vermeldt: Goes, Middelburg, Zierikzee, Bergen op Zoom, Apeldoorn

Oprichters

oprichtingsbesluit (nieuwe statuten) op 8 april getekend door: M.A. Hoffmann, presidente, Jeltje de Bosch Kemper, vice-presidente, W. Smissaert-Blanken, penningmeesteres, P.J. Haverkorn van Rijsewijk-van Delden, J. Hingst-Huidekoper, J. Henriette-Nachenius en L.F. Wijnaendts, secretares.

 

Beschermheren -of vrouwen

Beschermvrouwe Prinses Maria van Pruisen, ("prinses Hendrik''); vanaf 1885 ook Koningin Emma, tot 1934; na haar inhuldiging in 1898 voegt Wilhelmina zich hierbij.

Bestuursleden

Het tegelijk gekozen eerste nieuwe hoofdbestuur bestond uit: A. Wolterbeek, presidente, J.H. Nachenius, penningmeesteres en P.H. Wolterbeek, secretares. Voorts de bestuursleden: J. de Bosch Kemper, L. Wolterbeek, Joh. J Heijse en A. Koch.

Hoofdbestuur 1875:

mej. M.A. Hoffmann, jonkvr. Jeltje de Bosch Kemper, mevr. P.J. Haverkorn van Rijsewijk van Delden, mevr. J. Hingst-Huidekoper, mej. J. Henriëtte Nachenius, mej. J.C.M. van Houten, mej. L.F. Wijnaendts.

Bestuur afdeling 's Gravenhage:

voorzitster: mevr. van Oordt-van Oordt in 1900, 1902

vice-voorzitster: mevr. Dijk-Mesdag in 1900, 1902

penningmeesteresse: mej. E. Ledeboer in 1900, 1902

2e penningmeesteresse: mej. G. Moens in 1900, 1902

secretaresse: mej. J. de Bas in 1900, 1902

2e secretaresse: mej. L. Vissering in 1900, 1902

directrice v. h. bemiddelingsbureau: mevr. Dijk-Mesdag in 1900, 1902

directrice v. h. voorl.bureau: mej. L. Vissering in 1900, 1902

2e directrice v. h. bemiddelingsbureau: mej. J.M. Ledeboer in 1900, 1902

overige bestuursleden:

in 1900: mevr. Van der Kaay-Biskanter, mevr. Pierson-Waller, mevr. Gleichman, mevr. Lucardie-Daum, mevr. Van Marle, mej. B.L. Norman, jonkvr. Storm van 's-Gravesande, mej. H. Struben, jonkvr. A. van Beijma, jonkvr. S. Speelman, mej. A. Bouvin

in 1902: idem (m.u.v. jonkvr. A. van Beijma, mej. A. Bouvin), mej. J. de Graeff, jonkvr. J. van Teylingen.

Eigen gebouw (adres)

In november 1872 wordt het eerste hoofddepot gevestigd op het Noordeinde hoek Heulstraatje in Den Haag. In 1879 blijkt het depot in de Willemstraat gevestigd te zijn, in 'zakelijke samenwerking' met Arbeid Adelt. In 1881 huren de verenigingen gezamenlijk een pand van de Fa. Pelger, Noordeinde 94a. Als rond 1883-1884 de 'zakelijke samenwerking ' weer beeëindigd wordt trekt AA naar Noordeinde 92, terwijl Tesselschade op 94a gevestigd blijft. In 1891 verhuist Tesselschade naar Parkstraat 97 en in 1911 naar het Anna Paulownaplein nr.13. In 1953 na de fusie trekt Tesselschade in bij Arbeid Adelt op het Noordeinde 92.

Koninklijk Besluit 11 mei 1872 nr. 28; 29 november 1891
Verantwoording gegevens

inleidingen van inventarissen van ondergenoemde archieven; 

Vilan van de Loo, Toekomst door traditie 125 jaar Tesselschade- Arbeid Adelt (Zutphen 1996). Uitgave van de vereniging TAA.

G. Pley, 'Uit beschaafde nood geboren. De Algemeene Nederlandsche Vrouwen-Vereeniging 'Tesselschade' 1872- 1898. In: Tweede jaarboekvoor Vrouwengeschiedenis (Nijmegen 1981) 46-79 (Sunschrift 185)

ad bestuursleden:

(Hof-,) Rijks- en residentiealmanak voor het Koninkrijk der Nederlanden 1875, 1900, 1902.

F. de Haan en Romke van der Heide, Vrouwen-Vereenigingen, Da(1997) nr. 3, 308.

ad doelstelling en activiteit:

J.F.L. Blankenberg, H.J. de Dompierre de Chaufepié en H. Smissaert, Gids der Nederlandsche Weldadigheid (Amsterdam 1899) 868, 877.

ad activiteit:

H.J. Dompièrre de Chaufepié, H. Smissaert en J.F.L. Blankenberg (reds.), Tijdschrift voor Armenzorg, 1ste jng. (1900) 167.

 

Opmerkingen

ad opheffingsdatum:

ontleend aan het jaar waarin de fusie met Arbeid Adelt plaatsvond.

ad activiteit en leden:

Uit het 28ste jaarverslag van de vereniging vermeldt bovengenoemd Tijdschrift voor armenzorg op pagina 167 o.a. het volgende:

'Het ledental der vereeniging breidde zich uit tot 4840. De meeste afdeelingen besteedden geld om de meisjes eene goede opleiding te bezorgen voor een of ander vak; in het geheel werd voor opleiding uitgegeven f. 5483,75, hetgeen ten goede kwam aan 56 personen. Aan werkloon werd uitbetaald ongeveer f. 19500 (waarbij f. 11900 voor bestelwerk). (...) Aan tegemoetkomingen voor zieke werksters werd gegeven f. 754. (...) Het Zegers-Veeckens-fonds steunt nu 23 dames tot een bedrag van f. 1970 (...).

Het kapitaal der vereeniging bedroeg op 31 maart f. 225807,49.

Het jaarverslag bevat tevens verslagen der afdeelingen en correspondenten. De 4840 leden waren verdeeld over 29 afdeelingen en 22 correspondentschappen.'

In de bibliotheek van het Haags Gemeentearchief bevinden zich m.b.t. de 'Algemeene Nederlandsche Vrouwen-Vereeniging Tesschelschade' 'Verslagen 1878-1943, Statuten, Huish. Reglementen, Maand Correspondentieblaadje 1877'.

 

Beide zusterverenigingen ontvingen vele giften van vrijwel alle leden van het Koninklijk Huis, die ook zeer regelmatig opdrachten gaven en bestellingen deden welke weer een filantropische bestemming hadden.

Archief

Het archief van de Algemeene Nederlandse Vrouwenvereniging 'Tesselschade' maakt deel uit van het archief: Algemene Nederlandse Vrouwenvereniging 'Tesselschade-Arbeid Adelt' 1871-ca. 1995. Dit wordt onder toegangsnummer 3 bewaard in Aletta Instituut voor de Vrouwenbeweging (voorheen: Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging).

Toon archiefinfo
Verberg archiefinfo

Naam archiefbewaarplaats Aletta Instituut voor vrouwengeschiedenis
Naam collectie Algemene Nederlandse Vrouwenvereniging 'Tesselschade-Arbeid Adelt'
Beheersnummer 3
Toegang inventaris
Openbaarheid beperkte openbaarheid
Statuten ja

Statuten 1872, 1891, 1908, 1914, 1933 en 1946

Statuten  1879-1933;

Ontwerp tot statutenwijziging. 1891. Met huishoudelijk reglement.

bijvoegsels van de Nederlandse Staatscourant houdende de statuten van Tesselschade. 1872;

Stukken van de minister van Justitie betreffende wijziging van de statuten. 1872, 1891.

Reglementen ja

huishoudelijk reglement 1879-1933;

huishoudelijk reglement. 1879, 1882, 1884, 1886-1887, 1897-1898, 1901, 1908, 1920, 1926 en z.j.

huishoudelijk reglement. 1892, 1906, 1914, 1926-1927. Met wijzigingen.

Ledenlijsten ja

ledenlijst 1872;

ledenlijsten afdelingen en correspondentschappen. 1872-1873.

agenda's van hoofdbestuursvergaderingen 1872-1878, 1880-1884. Met presentielijsten 1872-1875 en circulaire aan de afdelingen 1872;

bladen met namen van (ere)leden, hoofdbestuursleden en leden van afdelingen en correspondentschappen ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan. 1897.

Notulen ja

notulen van hoofdbestuursvergaderingen 1872-1952;

notulen van algemene ledenvergaderingen 1872-1957;

1891;

Verslagen van algemene vergaderingen 1872, 1876-1952;

Verslag van de zesde algemene vergadering 1877;

Notulen van hoofdbestuursvergaderingen en algemene ledenvergaderingen. 1872-1889. 2 delen

Notulen van hoofdbestuursvergaderingen. 1889-1952. 8 delen

Jaarverslagen ja

Jaarverslagen 1872-1957

Jaarverslagen over 1872, 1876-1951 (4 banden)

Audio-visuele elementen ja

Foto van de stand van Tesselschade en Arbeid Adelt op de Tentoonstelling 'De Nederlandse Vrouw 1898-1948'.

Correspondentie ja

ingekomen stukken betreffende Arbeid Adelt, afdeling Arnhem, o.a. kopie van de notulen 1872-1873.

circulaires aan leden, afdelingen en correspondentschappen. 1872, 1882, 1889, 1908 en z.j.

circulaires aan afdelingsbesturen 1874-1911

circulaires van Tesselschade algemeen, Tesselschade afd. Amsterdam, en tentoonstellingen in Brussel en Amsterdam. Gedrukt. 1874-1911, (1920, 1934) en z.j.

ingekomen en minuten van uitgaande stukken 1879-1952;

circulaires betreffende werving van leden en donateurs. 187?, 1888 en z.j.

ingekomen brieven bij het bestuurslid mw H. Boddaert-Schuurbeque Boeye betreffende de rechtspersoonlijkheid van de vereniging. 1890, 1900-1901.

Financiƫle stukken ja

Stukken betreffende de liquidatie van het depot in Den Haag. 1875.

Spaarbankboekje. 1879-1908.

Stukken betreffende ontvangen legaten. 1889-1934.

Stukken betreffende legaten 1889-1953;

Bewijzen van inschrijving in het Grootboek der Nationale Schuld. 1891-1903.

Overige stukken ja

Stukken betreffende het wapen van Tesselschade 1872, 1882,

Stukken betreffende het Koninklijk Huis 1877-1948;

Stukken betreffende het aanbieden van een stoelkussen aan het Muiderslot. 1881;

Adresboek van 'werksters' 1884-1914;

Stukken betreffende de geschiedenis en jubilea 1897;

Stukken betreffende de uitgave van het maandblad 1899-1949;

Brochures betreffende de geschiedenis ter gelegenheid van het 10-, 25-, 50- en 75-jarig bestaan. 1882, 1897, 1922 en 1947.

Stuk aangeboden aan Jeltje de Bosch Kemper ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan. 1882.

Fondsen:

stukken van het Zegers Veeckensfonds 1883-1895, 1902, stukken van het Opleidingsfonds 1885-1886,

Stukken van het Bemiddelingsbureau 1894, 1

Tesselschade 1875-1882, proefnummer en nrs 1-156, vanaf nr 146 Tesselschade (correspondentieblaadje) (1 band); Tesselschade, in 1888 voortgezet als Tesselschade correspondentieblaadje.1883-1901

Tesselschade. Maandblad. 1887-1944.

Stukken betreffende het Damescomité van Toezicht en de Rijksschool voor Kunstnijverheid. 1885, 1898.

Overzicht van ontstaan, het bestuur, de organisatie en de activiteiten van Tesselschade ca 1860-1940. z.j.



Literatuur


Toon publicaties van de vereniging

Publicaties van de vereniging


Verberg publicaties van de vereniging
  • Bosch Kemper, Jeltje de (red.), Tesselschade (vanaf 1923: Maandblad der Vereeniging Tesselschade) (Delft 1881-1945).